1 00:00:02,000 --> 00:00:04,000 Παρακολουθείτε το ESOcast! 2 00:00:04,000 --> 00:00:08,000 Επιστήμη αιχμής και εξελίξεις από το ESO, 3 00:00:08,000 --> 00:00:10,000 το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο, 4 00:00:11,000 --> 00:00:17,000 εξερευνούμε τα όρια του Σύμπαντος με τον Δρ. Τζο Λίσκε ή αλλιώς Δρ. Τζέι. 5 00:00:20,000 --> 00:00:23,000 Γεια σας και καλωσήλθατε σ’ αυτό το επετειακό επεισόδιο του ESOCast. 6 00:00:24,000 --> 00:00:27,500 Καθ' οδόν προς την 50η επέτειο της ίδρυσης του ESO, τον Οκτώβριο του 2012 7 00:00:27,500 --> 00:00:30,000 θα ασχοληθούμε με οχτώ ξεχωριστά θέματα 8 00:00:30,000 --> 00:00:35,000 που χαρακτήρισαν τα πρώτα 50 χρόνια εξερεύνησης του νότιου ουρανού από το ESO. 9 00:00:39,000 --> 00:00:44,000 Κοιτώντας ψηλά 10 00:00:46,000 --> 00:00:53,000 Πριν από 167.000 χρόνια, ένα άστρο εξερράγη σε ένα μικρό γαλαξία σε τροχιά γύρω από το Γαλαξία μας. 11 00:00:56,000 --> 00:00:58,500 Τη στιγμή της μακρινής έκρηξης, 12 00:00:58,500 --> 00:01:02,000 ο Homo Sapiens μόλις είχε εμφανιστεί στην Αφρικανική σαβάνα. 13 00:01:05,000 --> 00:01:08,000 Κανείς όμως δε μπορούσε να αντιληφθεί αυτό το κοσμικό πυροτέχνημα, 14 00:01:08,000 --> 00:01:13,000 καθώς η φωτεινή έκρηξη είχε μόλις ξεκινήσει το μακρύ ταξίδι της προς τη Γη. 15 00:01:15,000 --> 00:01:19,500 Όταν το φως του υπερκαινοφανούς ολοκλήρωσε το 98% του ταξιδιού του, 16 00:01:19,500 --> 00:01:24,500 οι Έλληνες φιλόσοφοι είχαν μόλις αρχίσει να σκέπτονται για τη φύση του Σύμπαντος. 17 00:01:27,000 --> 00:01:29,000 Λίγο πριν το φως φτάσει στη Γη, 18 00:01:29,000 --> 00:01:34,000 ο Γαλιλαίος Γαλιλέι έστρεφε τα πρώτα τηλεσκόπιά του προς τον ουρανό. 19 00:01:38,000 --> 00:01:41,000 Και στις 24 Φεβρουαρίου 1987, 20 00:01:41,000 --> 00:01:45,500 όταν τα φωτόνια της έκρηξης επιτέλους περιέλουσαν τον πλανήτη μας, 21 00:01:45,500 --> 00:01:50,000 οι αστρονόμοι ήταν έτοιμοι να παρατηρήσουν λεπτομερώς τον υπερκαινοφανή. 22 00:01:52,000 --> 00:01:54,000 Ο Υπερκαινοφανής (σουπερνόβα) 1987A 23 00:01:54,770 --> 00:01:56,460 εμφανίστηκε στο νότιο ουρανό - 24 00:01:56,460 --> 00:01:59,440 μη παρατηρήσιμος από την Ευρώπη ή τις ΗΠΑ. 25 00:02:00,000 --> 00:02:04,000 Όμως το ESO είχε ήδη εγκαταστήσει τα πρώτα μεγάλα τηλεσκόπιά του στη Χιλή, 26 00:02:04,000 --> 00:02:08,000 παρέχοντας στους αστρονόμους θέση στη πρώτη σειρά του κοσμικού θεάματος. 27 00:02:11,000 --> 00:02:13,500 Το τηλεσκόπιο αποτελεί βέβαια το βασικό εργαλείο 28 00:02:13,500 --> 00:02:18,000 που μας επιτρέπει να αποκαλύψουμε τα μυστικά του Σύμπαντος. 29 00:02:19,000 --> 00:02:23,000 Τα τηλεσκόπια συλλέγουν πολύ περισσότερο φως από το ανθρώπινο μάτι, 30 00:02:23,000 --> 00:02:28,000 και έτσι αποκαλύπτουν αμυδρότερα άστρα και βλέπουμε βαθύτερα μέσα στο Σύμπαν. 31 00:02:30,000 --> 00:02:34,000 Όπως οι μεγεθυντικοί φακοί, εμφανίζουν και περισσότερες λεπτομέρειες. 32 00:02:36,000 --> 00:02:40,000 Και όταν εξοπλιστούν με ευαίσθητες κάμερες και φασματογράφους, 33 00:02:40,000 --> 00:02:45,000 μας παρέχουν πληθώρα πληροφοριών για πλανήτες, άστρα και γαλαξίες. 34 00:02:52,000 --> 00:02:56,000 Τα πρώτα τηλεσκόπια του ESO στη Λα Σίγια ήταν ετερόκλητα. 35 00:02:56,000 --> 00:02:59,000 Ποίκιλλαν από μικρά όργανα της κάθε χώρας μέλους 36 00:02:59,000 --> 00:03:02,000 ως μεγάλους αστρογράφους και κάμερες ευρέως πεδίου. 37 00:03:12,000 --> 00:03:16,000 Το 2,2 μέτρων τηλεσκόπιο - περίπου 30 χρόνων σήμερα - 38 00:03:17,000 --> 00:03:20,000 μας δίνει ακόμη μερικές από τις πιο εντυπωσιακές απεικονίσεις του Σύμπαντος. 39 00:04:01,000 --> 00:04:03,000 Στο ψηλότερο σημείο του υψώματος Λα Σίγια 40 00:04:03,000 --> 00:04:09,000 βρίσκεται το μεγαλύτερο επίτευγμα των πρώτων χρόνων του ESO - το τηλεσκόπιο των 3,6 μέτρων. 41 00:04:09,000 --> 00:04:14,000 35 ετών πια, βρίσκεται σε μία νέα περίοδο της ζωής του ως κυνηγός πλανητών. 42 00:04:16,000 --> 00:04:20,500 Επίσης, Σουηδοί αστρονόμοι κατασκεύασαν έναν δίσκο διαμέτρου 15 μέτρων 43 00:04:20,500 --> 00:04:25,000 για να μελετήσουν τα μικροκύματα από ψυχρά κοσμικά νέφη. 44 00:04:26,000 --> 00:04:31,000 Όλα μαζί, αυτά τα τηλεσκόπια βοήθησαν να ανακαλύψουμε το Σύμπαν στο οποίο ζούμε. 45 00:04:45,000 --> 00:04:49,000 Η Γη είναι ένας μόνο από τους οκτώ πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος. 46 00:04:55,000 --> 00:04:57,000 Από το μικρό Ερμή ως το γιγαντιαίο Δία, 47 00:04:57,000 --> 00:05:03,500 αυτές οι βραχώδεις σφαίρες και οι αέριες μπάλες είναι τα υπολείμματα του σχηματισμού του Ήλιου μας. 48 00:05:09,000 --> 00:05:14,000 Ο Ήλιος με τη σειρά του, είναι ένα απλό άστρο στο Γαλαξία μας. 49 00:05:15,000 --> 00:05:20,000 Μία αχτίδα φωτός ανάμεσα στα εκατοντάδες δισεκατομμύρια παρόμοια άστρα - 50 00:05:20,000 --> 00:05:25,000 αλλά και διογκωμένους ερυθρούς γίγαντες, συρρικνωμένους λευκούς νάνους, 51 00:05:25,000 --> 00:05:28,000 και ταχύτατα περιστρεφόμενους αστέρες νετρονίων. 52 00:05:29,000 --> 00:05:34,000 Στους σπειροειδείς βραχίονες του Γαλαξία μας βρίσκονται διάσπαρτα λαμπρά νέφη, 53 00:05:34,000 --> 00:05:37,000 που φιλοξενούν λαμπρά σμήνη νεογέννητων άστρων, 54 00:05:37,000 --> 00:05:42,000 ενώ τα παλιά σφαιρικά σμήνη περιδιαβαίνουν το Γαλαξία. 55 00:05:47,000 --> 00:05:51,500 Και ο Γαλαξίας μας είναι ένας από τους αναρίθμητους γαλαξίες στο αχανές Σύμπαν, 56 00:05:51,500 --> 00:05:57,000 το οποίο διαστέλλεται από τη Μεγάλη Έκρηξη, πριν από περίπου 14 δις χρόνια. 57 00:06:05,000 --> 00:06:10,000 Τα τελευταία πενήντα χρόνια, το ESO βοήθησε να βρούμε τη θέση μας στο Σύμπαν. 58 00:06:10,000 --> 00:06:14,000 Κοιτάζοντας ψηλά, ανακαλύψαμε επίσης τις καταβολές μας. 59 00:06:14,500 --> 00:06:20,500 Είμαστε μέρος της μεγάλης κοσμικής ιστορίας. Χωρίς άστρα, δε θα ήμασταν εδώ. 60 00:06:24,000 --> 00:06:28,000 Το Σύμπαν ξεκίνησε με υδρογόνο και ήλιο, τα δύο ελαφρύτερα χημικά στοιχεία. 61 00:06:29,000 --> 00:06:34,000 Τα άστρα, σαν πυρηνικοί φούρνοι, μετατρέπουν τα ελαφρύτερα σε βαρύτερα στοιχεία. 62 00:06:36,000 --> 00:06:40,000 Και υπερκαινοφανείς όπως ο 1987A 63 00:06:40,000 --> 00:06:44,000 διασπείρουν στο Σύμπαν τα προϊόντα αυτής της αστρικής αλχημείας. 64 00:06:47,000 --> 00:06:51,000 Όταν το Ηλιακό Σύστημα δημιουργήθηκε, πριν από περίπου 4,6 δις χρόνια, 65 00:06:51,000 --> 00:06:55,000 περιείχε μικρές ποσότητες τέτοιων βαρύτερων στοιχείων. 66 00:06:55,000 --> 00:07:00,000 Μέταλλα και πυριτικά άλατα, αλλά και άνθρακα και οξυγόνο. 67 00:07:01,000 --> 00:07:06,000 Ο άνθρακας στους μύες μας, το σίδηρο στο αίμα μας και το ασβέστιο στα οστά μας, 68 00:07:06,000 --> 00:07:09,000 όλα σχηματίστηκαν σε μία νεότερη γενιά άστρων. 69 00:07:09,000 --> 00:07:13,000 Εσείς και εγώ είμαστε κυριολεκτικά φτιαγμένοι στον ουρανό. 70 00:07:14,000 --> 00:07:17,000 Αλλά οι απαντήσεις πάντα οδηγούν σε νέα ερωτήματα. 71 00:07:17,000 --> 00:07:21,000 Όσο περισσότερα μαθαίνουμε, τόσο βαθαίνουν τα μυστήρια. 72 00:07:23,000 --> 00:07:27,000 Ποιά είναι η προέλευση και η κατάληξη των γαλαξιών; 73 00:07:31,000 --> 00:07:36,000 Υπάρχουν άλλα αστρικά συστήματα εκεί έξω και υπάρχει ζωή σε εξωγήινους κόσμους; 74 00:07:43,000 --> 00:07:49,000 Και τι κρύβεται στη σκοτεινή καρδιά του Γαλαξία μας; 75 00:08:00,000 --> 00:08:04,000 Είναι φανερό ότι οι αστρονόμοι χρειάζονταν πιο ισχυρά τηλεσκόπια. 76 00:08:04,000 --> 00:08:07,000 Και το ESO τους παρείχε νέα επαναστατικά εργαλεία. 77 00:08:16,000 --> 00:08:20,000 Είμαι ο Δρ. Τζέι και εδώ τελειώνει αυτό το ειδικό επεισόδιο του ESOcast. 78 00:08:20,000 --> 00:08:23,000 Θα τα πούμε την επόμενη φορά για μία ακόμη κοσμική περιπέτεια. 79 00:08:26,000 --> 00:08:28,000 Το ESOcast είναι παραγωγή του ESO, 80 00:08:28,000 --> 00:08:30,000 του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου. 81 00:08:30,000 --> 00:08:31,000 Το ESO, το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο, 82 00:08:31,000 --> 00:08:33,000 είναι ο κορυφαίος διακρατικός οργανισμός έρευνας και τεχνολογίας στην αστρονομία, 83 00:08:33,000 --> 00:08:35,000 σχεδιάζει, κατασκευάζει και διαχειρίζεται τα πλέον προηγμένα επίγεια τηλεσκόπια στον κόσμο. 84 00:08:39,000 --> 00:08:45,000 Κείμενα: ESO ; Μετάφραση: Μανώλης Ζούλιας 85 00:08:57,000 --> 00:09:00,000 Τώρα που ενημερωθήκατε από το ESO, 86 00:09:02,000 --> 00:09:06,000 μπορείτε να 'ταξιδέψετε' και με το Χαμπλ. 87 00:09:08,000 --> 00:09:10,000 Το Hubblecast ενημερώνει για τις τελευταίες ανακαλύψεις 88 00:09:10,000 --> 00:09:14,000 του πλέον διάσημου και παραγωγικού διαστημικού παρατηρητηρίου, 89 00:09:17,000 --> 00:09:20,000 του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Χαμπλ των NASA/ESA.