1 00:00:01,520 --> 00:00:06,520 De blik omhoog 2 00:00:08,520 --> 00:00:15,520 167.000 jaar geleden explodeerde een ster in een klein sterrenstelsel rond de Melkweg. 3 00:00:18,520 --> 00:00:21,020 Op het moment van de explosie, 4 00:00:21,020 --> 00:00:24,520 was homo sapiens net begonnen met rondtrekken over de Afrikaanse savanne. 5 00:00:27,520 --> 00:00:30,520 Maar niemand kon het kosmisch vuurwerk zien, 6 00:00:30,520 --> 00:00:35,520 omdat het licht van de explosie nog maar net aan zijn reis naar de aarde was begonnen. 7 00:00:37,520 --> 00:00:42,020 Tegen de tijd dat het licht van de supernova 98% van zijn reis had afgelegd, 8 00:00:42,020 --> 00:00:47,020 waren Griekse filosofen nog maar net aan het nadenken over de aard van de komsos. 9 00:00:49,520 --> 00:00:51,520 Net voordat het licht de aarde bereikte, 10 00:00:51,520 --> 00:00:56,520 richtte Galileo Galileï voor het eerst een eenvoudige telescoop op de hemel. 11 00:01:00,520 --> 00:01:03,520 En op 24 februari 1987 12 00:01:03,520 --> 00:01:08,020 toen de lichtdeeltjes van de explosie eindelijk onze planeet bereikten, 13 00:01:08,020 --> 00:01:12,520 konden astronomen de supernova heel precies waarnemen. 14 00:01:14,520 --> 00:01:16,520 Supernova 1987A 15 00:01:17,290 --> 00:01:18,980 lichtte de zuidelijke hemel op - 16 00:01:18,980 --> 00:01:21,960 maar was niet te zien vanuit Europa of de Verenigde Staten. 17 00:01:22,520 --> 00:01:26,520 ESO had toen zijn eerste grote telescopen in Chili gebouwd, 18 00:01:26,520 --> 00:01:30,520 waardoor sterrenkundigen het kosmische spektakel vanaf de eerste rij konden aanschouwen. 19 00:01:33,520 --> 00:01:36,020 De telescoop is het belangrijkste gereedschap 20 00:01:36,020 --> 00:01:40,520 om de raadsels van het universum op te lossen. 21 00:01:41,520 --> 00:01:45,520 Telescopen verzamelen veel meer licht dan het menselijk oog, 22 00:01:45,520 --> 00:01:50,520 waardoor ze ook zwakke sterren kunnen zien en we verder de ruimte in kunnen kijken. 23 00:01:52,520 --> 00:01:56,520 Net als vergrootglazen tonen telescopen veel meer details. 24 00:01:58,520 --> 00:02:02,520 En, uitgerust met gevoelige camera's en spectrografen, 25 00:02:02,520 --> 00:02:07,520 voorzien ze ons van een schat aan informatie over planeten, sterren en sterrenstelsels. 26 00:02:14,520 --> 00:02:18,520 De eerste ESO-telescopen op La Silla vormden een bonte verzameling, 27 00:02:18,520 --> 00:02:21,520 van kleine, nationale instrumenten 28 00:02:21,520 --> 00:02:24,520 tot grote astrografen en groothoek-camera's. 29 00:02:34,520 --> 00:02:38,520 De 2,2-meter telescoop - nu bijna 30 jaar oud - 30 00:02:39,520 --> 00:02:42,520 produceert nog steeds de prachtigste beelden van de kosmos. 31 00:03:23,520 --> 00:03:25,520 Op het hoogste punt van Cerro La Silla 32 00:03:25,520 --> 00:03:31,520 staat het grootste wapenfeit uit de vroege ESO-jaren - de 3,6-meter telescoop. 33 00:03:31,520 --> 00:03:36,520 Met zijn 35 jaar leidt hij nu een tweede leven als planetenjager. 34 00:03:38,520 --> 00:03:43,020 Zweedse astronomen bouwden een glimmende spiegel van 15 meter doorsnede 35 00:03:43,020 --> 00:03:47,520 om de microgolven te meten van koude wolken in het heelal. 36 00:03:48,520 --> 00:03:53,520 Samen hebben deze telescopen het universum helpen te ontrafelen waarin wij leven. 37 00:04:07,520 --> 00:04:11,520 De aarde is slechts een van de acht planeten in het zonnestelsel. 38 00:04:17,520 --> 00:04:19,520 Van de kleine Mercurius tot de reusachtige Jupiter, 39 00:04:19,520 --> 00:04:26,020 zijn deze rotsachtige werelden en gas-bollen de overblijfselen van de vorming van onze zon. 40 00:04:31,520 --> 00:04:36,520 De zon, op zijn beurt, is een dertien-in-een-dozijn-sterretje in de Melkweg. 41 00:04:37,520 --> 00:04:42,520 Een speldenprikje licht tussen honderden miljarden vergelijkbare sterren - 42 00:04:42,520 --> 00:04:47,520 zowel opgezwollen rode reuzen, geïmplodeerde witte dwergen 43 00:04:47,520 --> 00:04:50,520 als snel draaiende neutronensterren. 44 00:04:51,520 --> 00:04:56,520 De spiraalarmen van de Melkweg zijn bezaaid met gloeiende nevels, 45 00:04:56,520 --> 00:04:59,520 die heldere clusters van pasgeboren sterren produceren, 46 00:04:59,520 --> 00:05:04,520 terwijl oudere sterrenhopen langzaam door ons melkwegstelsel zwermen. 47 00:05:09,520 --> 00:05:14,020 En de Melkweg is slechts één van de ontelbare sterrenstelsels in het universum, 48 00:05:14,020 --> 00:05:19,520 dat sinds de oerknal, bijna 14 miljard jaar geleden, aan het uitdijen is. 49 00:05:27,520 --> 00:05:32,520 ESO heeft de afgelopen 50 jaar meegeholpen onze plek in het heelal te ontdekken. 50 00:05:32,520 --> 00:05:36,520 Door naar boven te kijken, hebben we ook onze eigen oorsprong ontdekt. 51 00:05:37,020 --> 00:05:43,020 We zijn een onderdeel van een groot kosmisch verhaal. Zonder sterren, zouden wij er niet zijn. 52 00:05:46,520 --> 00:05:50,520 Het universum begon met waterstof en helium, de twee lichtste elementen. 53 00:05:51,520 --> 00:05:56,520 Maar sterren zijn kerncentrales, waarin lichte elementen worden omgezet in zwaardere. 54 00:05:58,520 --> 00:06:02,520 En supernova's, zoals 1987A 55 00:06:02,520 --> 00:06:06,520 voeden het universum met de producten van deze stellaire alchemie. 56 00:06:09,520 --> 00:06:13,520 Toen het zonnestelsel werd gevormd, zo'n 4,6 miljard jaar geleden, 57 00:06:13,520 --> 00:06:17,520 Bevatte het sporen van deze zwaardere elementen. 58 00:06:17,520 --> 00:06:22,520 Metalen en silicaten, maar ook koolstof en zuurstof. 59 00:06:23,520 --> 00:06:28,520 De koolstof in onze spieren, het ijzer in ons bloed en de calcium in onze botten 60 00:06:28,520 --> 00:06:31,520 zijn allemaal gemaakt in een eerdere generatie sterren. 61 00:06:31,520 --> 00:06:35,520 Jij en ik zijn letterlijk 'made in heaven'. 62 00:06:36,520 --> 00:06:39,520 Maar antwoorden werpen weer nieuwe vragen op. 63 00:06:39,520 --> 00:06:43,520 Hoe meer we te weten komen, des te groter wordt het mysterie. 64 00:06:45,520 --> 00:06:49,520 Wat is de oorsprong en het uiteindelijke lot van sterrenstelsels? 65 00:06:53,520 --> 00:06:58,520 Zijn er andere zonnestelsels in het heelal, en kan daar (buitenaards) leven zijn? 66 00:07:05,520 --> 00:07:11,520 En wat voedt zich in het donkere centrum van onze Melkweg? 67 00:07:22,520 --> 00:07:26,520 Astronomen hadden duidelijk behoefte aan krachtiger telescopen. 68 00:07:26,520 --> 00:07:29,520 En ESO voorzag hen van revolutionair nieuw gereedschap.