Komunikat prasowy

Opowieść o trzech gwiezdnych miastach

27 lipca 2017

Dzięki nowym obserwacjom przy pomocy należącego do ESO teleskopu VST, astronomowie odkryli trzy różne populacje niemowlęcych gwiazd w gromadzie w Mgławicy Oriona. To niespodziewane odkrycie dodaje nowy, bardzo ważny aspekt, do zrozumienia w jaki sposób formują się takie gromady. Odkrycie sugeruje, ze powstawanie gwiazd może zachodzić falami, z których każda zachodzi w znacznie szybszej skali czasowej niż do tej pory przypuszczano.

OmegaCAM — kamera optyczna szerokiego pola na należącym do ESO teleskopie VLT Survey Telescope (VST) — uchwyciła spektakularną Wielką Mgławicę w Orionie i związaną z nią gromadę młodych gwiazd (Orion Nebula Cluster), uzyskując nowe, piękne i bardzo szczegółowe zdjęcie. Obiekt ten jest jednym z najbliższych gwiezdnych żłobków zarówno dla gwiazd małomasywnych, jak i tych o dużych masach. Odległość wynosi około 1350 lat świetlnych [1].

Ale mamy tutaj coś więcej niż tylko ładny obrazek. Zespół naukowy, którym kieruje astronom ESO, Giacomo Beccari, wykorzystał zebrane dane świetnej jakości do precyzyjnego zmierzenia jasności i barw wszystkich gwiazd w gromadzie Mgławicy Oriona. Pomiary pozwoliły astronomom na ustalenie mas i wieku gwiazd. Ku zaskoczeniu naukowców, dane ujawniły istnienie trzech różnych populacji o potencjalnie różnych wieku.

„Analiza danych po raz pierwszy była jednym z tych momentów ’Wow!’, które zdarzają się tylko raz lub dwa razy w trakcie życia astronoma” mówi Beccari, pierwszy autor publikacji opisującej wyniki badań. „Niesamowita jakość obrazów z OmegaCAM pokazała bez cienia wątpliwości, że widzimy trzy różne populacje gwiazd w centralnych częściach Oriona.”

Monika Petr-Gotzens, współautorka pracy, także pracująca z ESO Garching, kontynuuje: „Ma to duże znaczenie. Jesteśmy świadkami tego, że gwiazdy w gromadzie na początku swojego życia nie formują się wszystkie jednocześnie. Może to oznaczać, że nasze zrozumienie sposobu powstawania gwiazd w gromadach wymaga modyfikacji.”

Astronomowie starannie sprawdzili możliwość, czy zamiast wskazywać różny wiek, odmienna jasność i kolory niektórych z gwiazd może być spowodowana obecnością ukrytych towarzyszy (wtedy gwiazda wydawałaby się jaśniejsza i bardziej czerwona niż jest w rzeczywistości). Ale taka koncepcja skutkuje dość nietypowymi własnościami takich par gwiazd, których nigdy dotąd nie obserwowano. Inne pomiary gwiazd, takie jak ich prędkości rotacji i widma, także wskazują, że obiekty te muszą mieć różny wiek [2].

„Chociaż nie można jeszcze formalnie wykluczyć możliwości, że gwiazdy te są podwójne, wydaje się bardziej naturalne do zaakceptowania, że widzimy trzy generacje gwiazd, które uformowały się sukcesywnie w ciągu mniej niż trzech milionów lat” podsumowuje Beccari.

Nowe wyniki silnie sugerują, że powstawanie gwiazd w gromadzie Mgławicy Oriona zachodzi falami i szybciej niż do tej pory sądzono.

Uwagi

[1]  Wielka Mgławica w Orionie była badana wieloma teleskopami ESO, w szczególności wykonywano zdjęcia w zakresie widzialnym przy pomocy 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO (eso1103) i w podczerwieni przy pomocy teleskopu VISTA (eso1701) oraz instrumentu HAWK-I na teleskopie VLT (eso1625).

[2] Zespół badawczy odkrył także, że każda z trzech różnych generacji rotuje z różnymi prędkościami – najmłodsze gwiazdy rotują najszybciej, a najstarsze najwolniej. W tym scenariuszu gwiazdy formowałyby się bezpośrednio jedna po drugiej w skali czasowej trzech milionów lat.

Więcej informacji

Wyniki badań opisano w artykule pt. „A Tale of Three Cities: OmegaCAM discovers multiple sequences in the color­ magnitude diagram of the Orion Nebula Cluster,” G. Beccari i inni, który ukaże się w czasopiśmie Astronomy & Astrophysics.

Skład zespołu badawczego: G. Beccari, M.G. Petr-Gotzens and H.M.J. Boffin (ESO, Garching bei München, Niemcy), M. Romaniello (ESO; Excellence Cluster Universe, Garching bei München, Niemcy), D. Fedele (INAF-Osservatorio Astrofisico di Arcetri, Firenze, Włochy), G. Carraro (Dipartimento di Fisica e Astronomia Galileo Galilei, Padova, Włochy), G. De Marchi (Science Support Office, European Space Research and Technology Centre (ESA/ESTEC), Holandia), W.J. de Wit (ESO, Santiago, Chile), J.E. Drew (School of Physics, University of Hertfordshire, Wielka Brytania), V.M. Kalari (Departamento de Astronomía, Universidad de Chile, Santiago, Chile), C.F. Manara (ESA/ESTEC), E.L. Martin (Centro de Astrobiologia (CSIC-INTA), Madryt, Hiszpania), S. Mieske (ESO, Chile), N. Panagia (Space Telescope Science Institute, USA); L. Testi (ESO, Garching); J.S. Vink (Armagh Observatory, Wielka Brytania); J.R. Walsh (ESO, Garching) oraz N.J. Wright (School of Physics, University of Hertfordshire; Astrophysics Group, Keele University, Wielka Brytania).

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop ELT (Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Publikacja naukowa
• Zdjęcia VLT Survey Telescope

Kontakt

Krzysztof Czart
Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Giacomo Beccari
ESO
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6195
E-mail: gbeccari@eso.org

Richard Hook
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1723