Kids

Komunikat prasowy

Niebieski wir w rzece

Spokojna galaktyka domem dla gwałtownych wydarzeń

1 sierpnia 2012

Nowe zdjęcie, uzyskane za pomocą Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), pokazuje galaktykę NGC 1187. Ta robiąca wrażenie spirala znajduje się około 60 milionów lat świetlnych od nas i widoczna jest w konstelacji Erydanu. W ciągu ostatnich trzydziestu lat w NGC 1187 nastąpiły dwa wybuchy supernowych, najnowsza w 2007 roku. Zaprezentowana fotografia jest najbardziej szczegółowym zdjęciem galaktyki uzyskanym do tej pory.

Na nowym zdjęciu z VLT galaktyka NGC 1187 [1] jest widoczna prawie z góry, co daje nam dobrą możliwość podziwiania jej spiralnej struktury. Można dostrzec około sześciu ramion spiralnych, z których każde zawiera wielkie ilości gazu i pyłu. Niebieskawe struktury w ramionach spiralnych wskazują obecność młodych gwiazd narodzonych w obłokach gazu międzygwiazdowego.

Gdy spojrzymy w kierunku centralnych obszarów, ujrzymy świecące na żółto centralne zgrubienie galaktyki. Ta część galaktyki składa się głównie z e starych gwiazd, gazu i pyłu. W przypadku NGC 1187, zamiast okrągłego zgrubienia, mamy do czynienia z subtelną centralną poprzeczką. Uważa się, że w poprzeczkach zachodzą mechanizmy, które przemieszczają gaz z ramion spiralnych do centrum, wzmacniając procesy gwiazdotwórcze.

Wokół zewnętrznych części galaktyki można dostrzec także wiele słabszych i bardziej odległych galaktyk. Niektóre z nich przeświecają nawet przez dysk NGC 1187. Ich głównie czerwonawe odcienie kontrastują z niebieskimi gromadami gwiazd w znacznie bliższym obiekcie.

NGC 1187 wygląda spokojnie i niezmiennie, ale od 1982 roku zanotowano w niej dwa wybuchy supernowych. Supernowa jest gwałtowną eksplozją gwiazdową, wynikającą ze śmierci albo masywnej gwiazdy, albo białego karła w układzie podwójnym [2]. Supernowe to jedne z najbardziej energetycznych zdarzeń we Wszechświecie i są tak jasne, że często przewyższają blaskiem całą galaktykę, zanim znikną z pola widzenia po kilku tygodniach lub miesiącach. Podczas tego krótkiego okresu supernowa może wypromieniować tyle energii, ile Słońce wyemituje w trakcie swojego całego życia.

W październiku 1982 roku w Obserwatorium ESO La Silla odkryto pierwszą supernową w NGC 1187 – SN 1982R [3], a ostatnio, w 2007 roku, miłośnik astronomii Berto Monard dostrzegł w RPA kolejną supernową w tej galaktyce – SN 2007Y. Zespół astronomów przeprowadził następnie dokładne badania i monitorował SN 2007Y przez około rok, korzystając w wielu różnych teleskopów. Nowe zdjęcie NGC 1187 zostało utworzone jako część tych badań, a supernową widać blisko dołu zdjęcia (zarejestrowana jest długo po maksimum jasności).

Dane uzyskano za pomocą instrumentu FORS1, zamontowanego na Bardzo Dużym Teleskopie (VLT) w Obserwatorium ESO Paranal w Chile.

Uwagi

[1] Galaktykę tę odkrył William Herschel w 1784 roku w Anglii.

[2] Jedna z klas wybuchów supernowych zachodzi na koniec życia masywnych gwiazd – o masach ponad osiem mas Słońca – gdy paliwo jądrowe gwiazdy zostaje wyczerpane i nie jest ona w stanie przeciwdziałać grawitacyjnemu zapadaniu się, co prowadzi do gwałtownej eksplozji. Alternatywnie wybuchy supernowych mogą zachodzić także w układach podwójnych gwiazd, w których węglowo-tlenowy biały karzeł wyciąga materię z masywniejszego towarzysza. Gdy nastąpi transfer wystarczającej ilości materii, gwiazda zaczyna zapadać się, wywołując eksplozję supernowej.

[3] Międzynarodowa Unia Astronomiczna jest odpowiedzialna za nazywanie supernowych po tym jak zostaną odkryte. Nazwa zawiera rok odkrycia, po którym następuje jedna lub dwie litery. Pierwsze 26 supernowych w danym roku otrzymuje duże litery od A do Z. Kolejne oznaczane są dwoma małymi literami.

Więcej informacji

W roku 2012 mija 50. rocznica utworzenia Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 40-metrowej klasy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

Kontakt

Krzysztof Czart
Centrum Astronomii UMK
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1231

O komunikacie

Komunikat nr:eso1231pl
Nazwa:NGC 1187
Typ:Local Universe : Galaxy : Type : Spiral
Facility:Very Large Telescope
Instrumenty:FORS1

Zdjęcia

Zdjęcie galaktyki spiralnej NGC 1187 wykonane za pomocą VLT
Zdjęcie galaktyki spiralnej NGC 1187 wykonane za pomocą VLT
Zdjęcie galaktyki spiralnej NGC 1187 wykonane za pomocą VLT (z oznaczeniami)
Zdjęcie galaktyki spiralnej NGC 1187 wykonane za pomocą VLT (z oznaczeniami)
Galaktyka spiralna NGC 1187 w gwiazdozbiorze Erydanu
Galaktyka spiralna NGC 1187 w gwiazdozbiorze Erydanu
Szerokie pole widzenia wokół galaktyki spiralnej NGC 1187
Szerokie pole widzenia wokół galaktyki spiralnej NGC 1187

Filmy

Zooming in on the spiral galaxy NGC 1187
Zooming in on the spiral galaxy NGC 1187
Po angielsku
Panning across a new VLT image of the spiral galaxy NGC 1187
Panning across a new VLT image of the spiral galaxy NGC 1187
Po angielsku