Njoftime për Shtyp

01 Korrik 2013: Produkti “Universi i Fshehur” në 3D u publikua nga kinematë e IMAX® dhe nga kinematë gjigande rreth globit, me premierat në datën 28 Qershor 2013 tek Qendra Shkencore “Great Lakes” në Klivland, Ohajo, USA, dhe në datë 29 Qershor 2013 në Planetariumin “Tycho Brahe” në Kopenhagen, Danimarkë. Filmi tregon teleskopët e fjalës së fundit në resolucion të lartë kohor, versionet hipnotizuese në 3D të strukturave qiellore, dhe një simulacion në 3D i evolucionit të Universit.

25 Qershor 2013: Një grup astronomësh kanë kombinuar vëzhgimet e reja të Gliese 667C me të dhënat ekzistuese nga HARPS të marra nga teleskopi 3.6 metra i ESO-s në Kili, dhe kanë zbuluar një system me të paktën 6 planetë. Duke thyer kështu një record. U vunë re se tre nga këto planetë janë super-Toka të vendosura në zonën rrotull yllit, vend ku uji mund të qëndrojë në gjendje të lëngët, ky fakt që rrit shanset për praninë e jetës në to. Ky është sistemi i parë i gjetur që ka të plotësuar kopmplet zonën e mundshme për banim rrotull një ylli.

20 Qershor 2013: Teleskopi Interferometrik Shumë i Madh ka mbledhur rezultatet më të detajuara të vrojtimeve që i janë bërë ndonjëherë pluhurit rrotull një vrime të zezë gjigande në qendër të një galaktike aktive. Në vend që ta gjenin të gjithë pluhurin ndriçues në zonën rreth vrimës së zezë astronomët gjetën një pjesë të madhe të tij në pjesën e sipërme dhe të poshtme të unazës prej pluhuri. Këto vrojtime treguan se pluhuri shtyhet nga vrima e zezë si një re e ftohtë – një gjetje surprizë, e cila sfidon teoritë e sotme dhe na tregon se si evolojnë dhe ndërveprojnë me mjedisin përreth vrimat e zeza supermasive.

12 Qershor 2013: Duke përdorur teleskopin Zviceran Euler 1.2 metra në Observatorin e ESO-s në Kili, astronomët kanë gjetur një tip të ri ylli variabël. Zbulimi u bazua në detektimin e ndryshimeve shumë të vogla të yjeve në grumbullim. Vëzhgimet zbuluan disa veçori të këtyre yjeve që nuk njiheshin më parë të cilat kundërshtojnë teoritë e sotme dhe ngrenë pyetje mbi origjinën e këtyre variacioneve.

06 Qershor 2013: Astronomët duke përdorur Rrjetin e Madh Milimetrik/nënmilimetrik të Atacama-s (ALMA) kanë fotografuar një zonë rreth një ylli të ri, ku grimcat e pluhurit mund të rriten duke u bashkuar me njëra – tjetrën. Kjo është hera e parë ku një re e tillë pluhuri është vëzhguar dhe modeluar me kaq qartësi. Ajo zgjidh misterin e hershëm se si grimcat rriten në pjesëza më të mëdha derisa përfundimisht formojnë kometën, planetet dhe trupa të tjerë shkëmborë. Rezultatet janë publikuar në gazetën shkencore të 7 Qershorit 2013.

03 Qershor 2013: Një skuadër astronomësh duke përdorur Teleskopin shumë të Madh të ESO-s kanë fotografuar një objekt të zbehtë që lëviz pranë një ylli të ndritshëm. Masa e tij llogaritet të jetë rreth 4 deri në 5 herë më të madhe nga ajo e Jupiterit, ai mund të jetë planeti më i vogël që është vëzhguar drejtpërdrejt jashtë Sistemit Diellor. Zbulimi është një kontribut i rëndësishëm për kuptimin tonë rreth formimit dhe evolimit të sistemeve planetare.

29 Maj 2013: Astronomët presin që yjet si Dielli jonë do ta çlirojnë shumicën e atmosferës së tyre në hapsirë afër fundit të jetës së tyre. Por vëzhgimet e fundit të një grumbulli gjigand të bërë me Teleskopin Shumë të Madh të ESO-s kanë treguar – në kundërshtim me të gjithë parashikimet – që shumica e yjeve nuk arrijnë në atë fazë. Skuadra ndërkombëtare gjeti se sasia e natriumit tek yjet është një mjet matës perfekt për të gjetur se si do ta mbyllin jetën e tyre yjet.

23 Maj 2013: Me këtë pamje të re të mrekullueshme të një vendi ku po formohen yje të rinj ESO feston 15 vjetorin e Teleskopit Shumë të Madh – instrumentit optik më të avancuar në botë. Kjo fotografi na tregon re të trasha pluhuri të vendosura përpara gazit që ndriçon me ngjyrë rozë që njihet nga astronomët si IC 2944. Këto re opake ngjajnë si pika boje që notojnë në një koktejl luleshtrydhesh, format e tyre të çuditshme janë skalitur nga rrezatimi i fuqishëm që vjen nga yjet e rinj e të ndritshëm që ndodhen pranë tyre.

15 Maj 2013: Kjo pamje e re e reve kozmike në konstelacionin e Orionit na tregon se ç’është një shirit zjarri në qiell. Ky ndriçim portokalli përfaqëson dritën e zbehtë që vjen nga thërrmijat e ftohta të pluhurit ndëryjor, në gjatësitë e valëve të dritës shumë më të gjata nga ato që mund të shohë syri i njeriut. Ato gjithashtu u vëzhguan nga “Atacama Pathfinder Experiment” (APEX) që është në përdorim të ESO-s në Kili.

02 Maj 2013: Teleskopi Danez 1.54 metra i lokalizuar në Observatorin La Silla të ESO-s në Kili ka marrë këtë fotografi mbresëlënëse të NGC 6559, një objekt që na shfaq kaosin që sundon kur yjet janë duke u formuar brenda reve ndëryjore.

25 Prill 2013: Astronomët kanë përdrur Teleskopin shumë të Madh të ESO-s, së bashku me radioteleskopët nëpër botë, për të gjetur dhe studiuar një çift yjesh të veçantë që përbëhen nga ylli më i madh neutronik i gjetur deri më sot dhe nga një yll xhuxh në orbitë rreth tij. Ky sistem binar i rrallë krijon mundësi për të testuar teorinë e gravitetit të Ainshtajnit – relativitetit të përgjithshëm – me metoda që nuk kanë qenë të mundura të kryhen deri më sot. Deri tani vëzhgimet e kryera përputhen saktësisht me parashikimet teorike të teorisë së përgjithshme të relativitetit si dhe janë të papajtueshme me teoritë e tjera alternative. Rezultatet do të dalin në revistën shkencore të datës 26 Prill 2013.

17 Prill 2013: Një ekip astronomësh ka përdorur teleskopin e ri ALMA (Rrjetin e Madh Milimetrik/nënmilimetrik në Atacama) për të identifikuar vendndodhjen e më shumë se 100 galaktikave nga më yll-formueset në Universin e hershëm. ALMA është aq i fuqishëm, saqë në vetëm disa orë, bëri po aq vëzhgime të këtyre galaktikave sa janë bërë nga të gjithë teleskopët e ngjashëm në mbarë botën për më shumë se një dekadë.

10 Prill 2013: Kjo pamje e re dhe intriguese nga Teleskopi Shumë i Madh i ESO-s tregon një mjegullnajë planetare jeshile ndriçuese, e cila quhet IC 1295. Kjo mjegullnajë rrethon një yll të zbehtë që po shuhet rreth 3300 vjet-dritë larg nesh në konstelacionin Scutum (Mburoja). Kjo është fotografia më e qartë e këtij objekti e marrë ndonjëherë.

27 Mars 2013: Kjo pamje me stërkala yjesh blu, të ndritshme është grumbulli NGC 2547, një grup me yje të rinj, në konstelacionin e jugut Vela (Anija me vela). Ky imazh është marrë me Aparatin me Fushë të Gjerë (WFI) të montuar tek teleskopi 2.2 metra MPG/ESO në Observatorin La Silla të ESO-s në Kili.

20 Mars 2013: Rreth 35 milion vjet-dritë nga Toka, në konstelacionin e Eridanit (lumit), ndodhet galaktika NGC 1637. Më parë në vitin 1999 pamja e kësaj galaktike u mbulua nga nga drita e një supernove shumë të ndritshme. Astronomët studiojnë pasojat e këtij shpërthimi me Teleskopin Shumë të Madh të ESO-s në Observatorin e Paranal-it në Kili, duke na dhënë një pamje mahnitëse të kësaj galaktike relativisht të afërt.

15 Mars 2013: On 14 March 2013 His Royal Highness The Crown Prince of Denmark, accompanied by his wife, Her Royal Highness The Crown Princess, visited ESO’s Paranal Observatory, as part of an official visit to Chile. They were taken on a tour of ESO’s world-leading astronomical facilities on Paranal by ESO’s Director General, Tim de Zeeuw.

13 Mars 2013: Observations with the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) show that the most vigorous bursts of star birth in the cosmos took place much earlier than previously thought. The results are published in a set of papers to appear in the journal Nature on 14 March 2013, and in the Astrophysical Journal. The research is the most recent example of the discoveries coming from the new international ALMA observatory, which celebrates its inauguration today.

13 Mars 2013: Today, in a remote part of the Chilean Andes, the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), was inaugurated at an official ceremony. This event marks the completion of all the major systems of the giant telescope and the formal transition from a construction project to a fully fledged observatory. ALMA is a partnership between Europe, North America and East Asia in cooperation with the Republic of Chile.

06 Mars 2013: Afërsisht pas një dekade vrojtimesh të kujdesshme, një grup ndërkombëtar astronomësh ka matur distancën e galaktikës më të afërt, Renë e Madhe të Magelanit, me më shumë saktësi se më parë. Kjo lloj matjeje gjithashtu përmirëson njohuritë tona mbi shkallën e zgjerimit të Universit – Konstantes së Hubble-it – dhe është një hap vendimtar drejt kuptimit të natyrës misterioze të energjisë së errët, e cila përshpejton zgjerimin e Universit. Grupi ka përdorur teleskopët e ESO-s në Observatorin La Silla në Kili, si edhe të tjerë përreth globit. Këto rezultate shfaqen në numrin e gazetës “Nature” të datës 7 mars 2013.

28 Shkurt 2013: Astronomët duke përdorur Teleskopin Shumë të Madh të ESO-s kanë vëzhguar direkt një planet në formim akoma të mbështjellë me një disk të trashë gazi e pluhuri. Nëse konfirmohet, ky zbulim do të përmirësojë shumë njohjen tonë mbi formimin e planetëve dhe do t'u lejojë astronomëve të testojnë teoritë e sotme kundrejt objektit që vëzhgohet.