1 00:00:09,269 --> 00:00:11,989 Jak astrofizycy mogą zbadać historię Wszechświata? 2 00:00:12,690 --> 00:00:17,930 Miliardy lat temu kiedy wydarzył się Wielki Wybuch, nie było galaktyki Droga Mleczna, ani Układu Słonecznego, 3 00:00:17,930 --> 00:00:23,180 nie było planety Ziemia, a przede wszystkim nie było istot ludzkich, które byłyby świadkami tych i następujących po nich wydarzeń. 4 00:00:23,180 --> 00:00:24,990 Zatem skąd wiedzieliby o tym wszystkim? 5 00:00:24,990 --> 00:00:28,900 Cóż, okazuje się, że Wszechświat to swoisty wehikuł czasu. 6 00:00:28,900 --> 00:00:31,700 Kiedy obserwujemy na obiekty na niebie, to patrzymy w przeszłość. 7 00:00:31,700 --> 00:00:34,520 Tak, to trochę skomplikowane, ale spróbujmy to wyjaśnić w ten sposób: 8 00:00:34,520 --> 00:00:38,120 Kiedy usłyszysz samolot, prawdopodobnie będzie ci go trudno dostrzec na niebie. 9 00:00:38,360 --> 00:00:42,060 Patrzysz w kierunku, z którego dobiegał dźwięk, lecz samolotu już tam nie ma. 10 00:00:42,380 --> 00:00:44,900 Wynika to z faktu, że dźwięk potrzebował trochę czasu, aby dotrzeć do ciebie 11 00:00:44,900 --> 00:00:47,760 i zanim dotarł, samolot już się przemieścił. 12 00:00:47,760 --> 00:00:50,400 W pewnym sensie usłyszałeś przeszłość, 13 00:00:50,400 --> 00:00:53,900 gdyż dźwięk, który zarejestrowałeś był tym, który wydał samolot sekundy wcześniej. 14 00:00:53,900 --> 00:00:56,220 Sprawa jest dokładnie taka sama ze światłem. 15 00:00:56,220 --> 00:01:00,080 Chociaż światło jest dużo szybsze od dźwięku — w zasadzie jest najszybsze ze wszystkich rzeczy, które znamy — 16 00:01:00,420 --> 00:01:04,100 to wciąż potrzebuje czasu, aby dotrzeć z miejsca, gdzie jest emitowane do miejsca, gdzie jest widziane. 17 00:01:04,320 --> 00:01:08,040 Im dalszy obiekt, tym więcej czasu potrzebuje światło, aby przemierzyć drogę do obserwatora. 18 00:01:08,400 --> 00:01:13,220 Obserwując bardzo oddalone od nas galaktyki, których światłu zajęło miliardy lat, aby do nas dotrzeć, 19 00:01:13,220 --> 00:01:15,580 widzimy je takimi, jak wyglądały miliardy lat temu, 20 00:01:15,780 --> 00:01:19,160 gdy Wszechświat był dużo młodszy i zaczynały się dopiero tworzyć. 21 00:01:19,460 --> 00:01:23,820 Lecz gdy patrzymy na galaktyki znajdujące się coraz bliżej i badamy je, 22 00:01:24,060 --> 00:01:26,700 wówczas możemy zaobserwować, jak się starzały i zmieniały, 23 00:01:26,700 --> 00:01:31,740 tak jakbyśmy obserwowali rozwój istot ludzkich, gdy były niemowlętami, dziećmi, nastolatkami i dorosłymi. 24 00:01:32,040 --> 00:01:34,860 Problem pojawia się wtedy, gdy rzeczy są bardzo oddalone od ciebie, 25 00:01:34,860 --> 00:01:38,300 do tego stopnia, że niemożliwe jest dostrzeżenie szczegółów gołym okiem. 26 00:01:38,300 --> 00:01:42,100 Teleskopy, zwłaszcza te rejestrujące ten sam rodzaj światła, co ludzkie oko, mają swoje ograniczenia 27 00:01:42,660 --> 00:01:46,340 i nie mogą wykryć światła emitowanego przez pierwsze galaktyki, jakie kiedykolwiek się uformowały, 28 00:01:46,340 --> 00:01:49,300 gdyż te są zbyt odległe i ich światło jest za słabe. 29 00:01:49,300 --> 00:01:52,640 Jednakże w tamtych galaktykach narodziły się pierwsze gwiazdy. 30 00:01:52,640 --> 00:01:54,900 I nawet jeśli nie ma wystarczająco potężnego teleskopu, aby zobaczyć ich blask, 31 00:01:54,900 --> 00:01:58,460 ALMA, dzięki swojej niesamowitej ostrości i możliwości rejestrowania fal radiowych 32 00:01:58,460 --> 00:02:03,100 może dostrzec pył i chmury gazu, które tworzyły pierwsze pokolenia gwiazd we Wszechświecie. 33 00:02:03,100 --> 00:02:07,100 To może pomóc astronom poszerzyć odrobinę ich wiedzę na temat tych wczesnych okresów czasu i przestrzeni, 34 00:02:07,100 --> 00:02:09,580 które są fundamentalne do zrozumienia naszej teraźniejszości. 35 00:02:11,380 --> 00:02:14,220 Transkrypcja ESO. Tłumaczenie — Tomasz Kozłowski.