Mynd vikunnar

21. október 2013: Á þessari glæsilegu mynd af heiðskírum himni yfir Chile sjást glitrandi stjörnur og tvær vetrarbrautir yfir einum af fjórum sjónaukum Very Large Telescope (VLT). Þetta er fjórði sjónaukinn en hann kallast Yepun (Venus). Á myndinni eru tvö fyrirbæri heldur frægari en önnur. Vinstra meginn á myndinni sést nokkuð áberandi rák yfir himinninn. Þetta er vetrarbrautin Messier 31 eða Andrómeduþokan. Fyrir ofan hana og örlítið til hægri er björt stjarna sem vísar á vetrarbraut sem er nokkurn veginn í sömu línu. Þessi stjarna heitir Beta Andromedae — einnig þekkt sem Mirach — en hin vetrarbrautin er Messier 33 (daufi bletturinn efst á myndinni). Talið er að þessar vetrarbrautir hafi verkað hvor við aðra í fortíðinni og þá myndað brú úr vetnisgasi sem liggur á milli þeirra. Babak Tareshi, einn af ljósmyndurum ESO, tók þessa mynd. Tenglar Ljósmyndarar ESO

14. október 2013: Á þessari nýju mynd frá VLT Survey Telescope (VST) í Paranal stjörnustöð ESO, sést stóra stjörnuþyrpingin Westerlund 1 (eso1034). Þessi óhemju bjarta þyrping er um 16.000 ljósár frá Jörðinni í stjörnumerkinu Altarinu. Í henni eru mörg hundruð mjög efnismiklar og skærrar stjörnur sem allar eru aðeins nokkurra milljóna ára — barnungar á stjarnfræðilegan mælikvarða. Gas og ryk birgir okkur sýn á þessa þyrpingu og kemur í veg fyrir að stærstur hluti sýnilega ljóssins frá stjönunum berist til Jarðar. Nú hafa stjörnufræðingar sem rannsökuðu myndir af Westerlund 1 í nýju rannsóknarverkefni á suðurhimninum [1], komið auga á nokkuð óvænt í þyrpingunni. Í kringum eina stjörnuna — W26, rauðan reginrisa og hugsanlega stærstu stjörnu sem vitað er um — hafa fundist glóandi ský úr vetni en þau eru grænleit á myndinni. Glóandi gasský í kringum efnismiklar stjörnur eru sjaldgæf og enn sjaldgæfari umhverfis rauða reginrisa — þetta er fyrsta jónaða gasþokan sem ...

7. október 2013: Á þessari mynd sjást rákir stjarna á dimmum himninum yfir Chile. Rekja má rákirnar til snúnings Jarðar á þeim tíma þegar myndin var tekin. Fyrir neðan rákirnar er Paranal Residencia sem er sannkölluð vin í chilesku eyðimörkinni fyrir starfsmenn og gesti Very Large Telescope ESO hátt á Cerro Paranal. Smíði Residencia hófst árið 1998 og lauk árið 2002. Síðan hefur það verið vísindamönnum og verkfræðingum sem starfa í Paranal stjörnustöðinni kærkominn griðarstaður í harðneskjulega og þurra eyðimerkurloftinu. Meginhluti þessarar fjögurra hæða byggingar er neðanjarðar. Þýsku arkitektarnir Auer+Weber hönnuðu aðstöðuna þannig að hún félli inn í landslagið. Frá ákveðnum sjónarhornum minnir þessi nýstárlega en lítt áberandi bygging á felustað illmennis. Það kom því ekki á óvart að Residencia var einmitt sögusvið lokabardagans í James Bond myndinni Quantum of Solace frá árinu 2008. Flickr notandinn John Colosimo sendi þessa mynd inn í Your ESO Pictures Flickr hópinn. Flickr hópurinn er skoðaður reglulega ...

30. september 2013: Á þessari djúpmynd, sem tekin var með Wide Field Imager (WFI) myndavélinni á 2,2 metra MPG/ESO sjónaukanum í La Silla stjörnustöðinni í Chile, sjást fjarlægar stjörnur og vetrarbrautir. Myndin er hluti af COMBO-17 verkefninu (Classifying Objects by Medium-Band Observations in 17 filters) en í því hafa myndir verið teknar af litlum svæðum á himninum í gegnum 17 mismunandi ljóssíur. Heildarflatarmál þess svæðis sem hver COMBO-17 mynd þekur er álíka stórt og fullt tungl en á myndunum hafa fundist ótal fjarlæg fyrirbæri. Það sýnir glöggt hve margt á enn eftir að uppgötvast á himinhvolfinu. Myndin er af svæði sem einnig var til skoðunar í FORS Deep Field (FDF) verkefninu en í því voru ýmis svæði á himninum könnuð í smáatriðum með FORS2 litrófsritanum á Very Large Telescope ESO í Paranal stjörnustöðinni í Chile. Mun fleiri ljóssíur voru notaðar í myndir WFI en mælingar FDF, auk þess sem stærri svæði á himninum ...

23. september 2013: Á þessari nýju mynd VISTA sjónauka ESO sést nýfundinn brúnn dvergur, VVV BD001, sem er að finna í átt að miðju Vetrarbrautarinnar. Hann er fyrsti brúni dvergurinn sem finnst í nágrenni okkar í geimnum í VVV verkefninu. VVV BD001 er í rétt 55 ljósára fjarlægð frá okkur og sést í miðju þessarar þysjanlegu myndar. Brúnir dvergar eru stjörnur sem urðu aldrei að stjörnum eins og sólin okkar. Þeir eru oft kallaðir „misheppnaðar stjörnur“ en eru stærri en reikistjarnan Júpíter en minni en venjulegar stjörnur. Tvennt er óvenjulegt við þennan brúna dverg. Í fyrsta lagi er hann sá fyrsti sem finnst í átt að miðju Vetrarbrautarinnar, á einu þéttasta svæði himinsins. Í öðru lagi tilheyrir hann óvenjulegum hópi stjarna sem kallast „óvenju bláir brúnir dvergar“ — ekki er vitað hvers vegna þeir eru blárri en þeir ættu að vera. Brúnir dvergar verða til á sama hátt og stjörnur en hafa ekki ...

16. september 2013: The small village of Toconao is the closest settlement to the largest astronomy project in existence, ALMA [1], the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array. Toconao has less than 800 inhabitants and is located at 2475 metres above sea level in a natural oasis fed by a small mountain river on the outskirts of the driest desert in the world, the Atacama. The river doesn’t flow all year, but the local farmers have wisely built a network of dams and channels to regulate the flow of water so that they can have crops all year round. When looking closely at this image, some buildings can be spotted, made of traditional materials such as adobe and volcanic rock, like the San Lucas Church and Bell Tower, on the bottom left of the image. In parallel with their scientific work, ALMA staff have worked with the Atacameño Elders in Toconao and other areas to ...

9. september 2013: Þessa glæsilegu loftmynd af Cerro Armazones tók Gerhard Hüdepohl, enn af ljósmyndurum ESO. Á þessu augnabliki raðaðist allt fullkomlega upp fyrir ljósmyndarann: Fullkomið augnablik. Hüdepohl starfar sem rafmagnsverkfræðingur hjá Very Large Telescope (VLT) Stjörnustöðvar Evrópulanda á suðurhveli á Cerro Paranal, öflugasta sjónauka heims fyrir sýnilegt ljós og flaggskip ESO. Hüdepohl tók þessa mynd þegar hann flaug frá Antofagasta til Santiago. Skömmu eftir að vélin tók á loft flaug hún yfir útsýnisflug yfir Cerro Armazones og hefði Hüdepohl ekki getað beðið um betri aðstæður. Á þessu augnabliki fangaði hann þetta óvenjulega sjónarhorn, hátt yfir stórkostlegu eyðimerkurlandslaginu. Á myndinni sést Atacamaeyðimörkinni ótrúlega skýrt en þunnir hlykkjóttir vegslóðarnir standa út úr rykugu landslaginu. Þessi malarvegur liggur upp á tind Cerro Armazones. Um þessar mundir er þar rannsóknarbúnaður en innan tíðar verður tindurinn framtíðarheimili European Extremely Large Telescope (E-ELT), 40 metra breiðs sjónauka sem mun ekki aðeins svara spurningum í stjarnvísindum, heldur varpa fram ...

2. september 2013: Í PESSTO verkefni ESO náðist þessi mynd af Messier 74, glæsilegri þyrilvetrarbraut með áberandi arma. Helsta viðfangsefni myndarinnar er bjarta stjarnan neðarlega vinstra megin. Hún birtist fyrst seint í júlímánuði 2013 og reyndist sprengistjarna af gerð II og fékk nafnið SN 2013ej. Sprengistjörnur af gerð II verða til þegar kjarni massamikillar stjörnu hrynur saman undan eigin þyngdarkrafti við ævilok. Við hrunið verður mikil sprenging sem varpar efni langt út í geiminn. Sprengistjarnan getur orðið skærari en samanlögð birta allrar vetrarbrautarinnar sem hýsir hana og getur sést í vikur, jafnvel mánuði. PESSTO (Public ESO Spectroscopic Survey for Transient Objects) verkefnið er hugsað til að rannsaka fyrirbæri sem birtast í stuttan tíma á næturhimninum, eins og sprengistjörnur. Verkefnið gerir það með hjálp fjölda tækja á NTT (New Technology Telescope) í La Silla stjörnustöð ESO í Chile. Þessi nýja mynd af SN 2013ej var tekin með NTT. SN 2013ej er þriðja sprengistjarnan sem ...

26. ágúst 2013: Á þessari mynd sem Very Large Telescope (VLT) ESO í Paranal stjörnustöðinni tók, sést lítill hluti af NGC 6357, þekkri ljómþoku í um 8.000 ljósára fjarlægð frá Jörðinni í stjörnumerkinu Sporðdrekanum. Rauði einkennislitur rafaðs vetnisgass er áberandi á myndinni. Skýið er baðað sterkum útfjólubláum geislum — aðallega frá lausþyrpingunni Pismis 24 sem hýsir nokkrar massamiklar, ungar, bláar stjörnur — sem það svo geislar aftur frá sér sem sýnilegu ljósi með þennan rauðleita blæ. Þyrping sjálf er fyrir utan sjónsvið myndarinnar en birtan frá henni lýsir upp skýið hægra megin við miðja mynd. Við sjáum geimþokuna í kring í nærmynd og alla þá ringulreið gass, ryks, nýfæddra og ófæddra stjarna sem þar ríkir.

19. ágúst 2013: Aragrúi stjarna prýðir næturhiminninn á þessari mynd sem stjörnufræðingurinn Håkon Dahle tók. Ljósmyndarinn sjálfur stendur fremst á myndinni, innan um skuggamyndir nokkurra hvolfþaka La Silla stjörnustöðvar ESO. Margir stjörnufræðingar eru prýðisgóðir ljósmyndarar sem ætti ekki að koma á óvart. ESO hefur staðsett stjörnustöðvar sínar í Atacamaeyðimörkinni, á nokkrum af bestu stöðum Jarðar til að rannsaka himinhvolfið. Af sömu ástæðu eru þessir staðir með þeim bstu á Jörðinni til að ljósmynda næturhiminninn. Håkon tók myndina þegar hann dvaldi í viku við rannsóknir með 2,2 metra MPG/ESO sjónaukanum. Á þeim tíma fengu aðrir rannsóknarhópar annað slagið lykilinn að stjörnustöðinni og gafst Håkon þá tækifæri til að dást að himninum — og fanga hann á mynd svo aðrir fengju að sjá. Vetrarbrautin okkar er meira áberandi á suðurhveli en norðurhveli vegna þess að þaðan sést miðja hennar betur. Samt sem áður er Vetrarbrautin fremur dauf á næturhimninum á suðurhveli og týnist jafnan í ...

12. ágúst 2013: Á þessari fallegu mynd sjást vetrarbrautirnar NGC 799 (neðri) og NGC 800 (efri) í stjörnumerkinu Hvalnum. Bandaríski stjörnufræðingurinn Lewis Swift kom fyrstur manna auga á vetrarbrautirnar árið 1885. Vetrarbrautirnar tvær eru í um 300 milljón ljósára fjarlægð. Frá okkar sjónarhóli sést lögun beggja vel. Báðar eru þyrilvetrarbrautir, rétt eins og Vetrarbrautin okkar, með einkennandi langa arma sem hverfast um bjarta bungu í miðjunni. Í þyrilörmunum er aragrúi heitra, ungra, bláleitra stjarna í þyrpingum (litlir bláir punktar á myndinni), en í miðbungunni eru stórir og þéttir hópar af kaldari, rauðleitum og eldri stjörnum. Við fyrstu sýn virka báðar vetrarbrautirnar svipaðar en í grunninn eru þær samt ólíkar. Fyrir utan augljósan stærðarmun hefur aðeins NGC 799 bjálka sem teygir sig út frá miðbunginni og arma sem liggja út frá bjálkanum. Bjálkar vetrarbrauta eru taldir beina gasi út þyrilörmunum í miðjuna svo stjörnumyndun eykst þar. Árið 2004 sást stjarna springa í NGC 799 ...

5. ágúst 2013: Á þessari mynd er horft í austurátt frá Paranal stjörnustöðinni, fáeinum sekúndum eftir að sólin settist. Appelsínugulur bjarminn frá sólsetrinu lýsir upp 1,8 metra hjálparsjónaukana og í fjarska svífur næstum fullt tungl á himninum. Myndin er þó áhugaverðari fyrir annarra hluta sakir, fyrirbæri sem kallast belti Venusar. Gráblái skugginn yfir sjóndeildarhringnum er skuggi Jarðar og þar fyrir ofan er bleikur bjarmi. Þessi bjarmi myndast fyrir tilverknað rauða ljóssins í sólsetrinu þegar lofthjúpur Jarðar dreifir sólarljósinu. Sama fyrirbæri sést líka skömmu fyrir sólarupprás. Mjög svipuð áhrif verða við almyrkva á sólu. Á myndinni sjást þrír af fjórum 1,8 metra hjálpaarsjónauknum sem hýstir eru í litlum færanlegum byggingum. Þessir sjónaukar eru notaðir í víxlmælingar en þá vinna tveir eða fleiri sjónaukar saman og mynda sýndarspegil sem aftur gerir stjörnufræðingum kleift að sjá mun fínni smáatriði en greina má með stökum sjónauka. Carolin Liefke tók þessa mynd þegar hún heimsótti Paranal og sendi ...

29. júlí 2013: Útlitslega eru þyrilvetrarbrautir oft mjög tilkomumiklar og sjaldan glæsilegri en þegar við sjáum þær ofan frá. Á myndinni sést prýðisgott dæmi um það. Þetta er þyrilvetrarbrautin Messier 100 í stjörnumerkinu Bereníkuhaddi en hún er í um 55 milljón ljósára fjarlægð frá Jörðinni. Þótt Messier 100 hafi mjög vel afmarkaða þyrilarma, hefur hún líka bjálka í miðjunni og telst því vetrarbraut af SAB gerð. Þótt bjálkinn sjáist ekki vel á myndinni hafa stjörnufræðingar staðfest tilvist hans með því að skoða vetrarbrautina á öðrum bylgjulengdum. Þessi skarpa og skýra mynd sýnir vel helstu einkenni vetrarbrauta af þessari gerð.: Risavaxin rauðglóandi ský úr vetnisgasi sem geisla frá sér orku sem nýfæddar og massamiklar stjörnur hafa gefið þeim; samfelldur bjarmi gamalla gulleitra stjarna við miðjuna og svartar ryktæjur sem liggja í gegnum arma vetrarbrautarinnar. Messier 100 er ein bjartasta vetrarbrautin í Meyjarþyrpingunni, nálægustu þyrpingu vetrarbrauta við Vetrarbrautina okkar. Í henni eru yfir 2.000 vetrarbrautir, ...

22. júlí 2013: Á þessari mynd sést New Technology Telescope (NTT) í La Silla stjörnustöð ESO í Chile. Efsti hluti byggingarinnar sem hýsir sjónaukann virðist þokukennd á myndinni vegna þess að hann snerist þegar sjónaukanum var beint að tilteknu fyrirbæri þegar myndin var tekin. Lýsingartíminn nam 30 sekúndum. Eitt það fyrsta sem þú tekur eflaust eftir á myndinni, er að sérkennileg hyrnd lögun byggingarinnar sem hýsir sjónaukann en oftast eru notuð hvolfþök yfir sjónaukana. Þessi hönnun var byltingarkennd þegar sjónaukinn var tekinn í notkun árið 1989 en hún hefur mikið verið notuð síðan, þar á meðal fyrir Very Large Telescope ESO. Hönnun NTT var byltingarkennd í flesta staði enda var leitast vð að ná hámarksmyndgæðum, til dæmis með því að stjórna vandlega loftræstingu og loftstreymi um sjónaukann og lágmarka þannig ókyrrð innanhúss sem gerir myndir óskýrar. Ef vel er að gáð sjást stóru fliparnir, sem gegna veigamesta hlutverkinu í þessu kerfi, í móðukennda ...

15. júlí 2013: Þessa loftmynd af Paranal stjörnustöðinni tóku þau Clémentine Bacri og Adrien Nomier í desember 2012 þegar þau flugu sérstakri vistvænni fisvél [1] á ársferðalagi sínu í kringum Jörðina. Myndin sýnir hráslagalegt eyðimerkurlandslagið þar sem besta stjörnustöð heims, Very Large Telescope (VLT) ESO, fjórir 8,2 metra breiðir sjónaukar, er að finna á tindi Cerro Paranal. ESO hefur hafið samstarf við ORA Wings of Science verkefnið, samtök sem ekki eru rekin í gróðaskyni og bjóða opinberum rannsóknarsamtökum upp á stuðning við rannsóknir úr lofti. Áhöfn Wings for Science verkefnisins flugu meðal annars yfir stjörnustöðvarnar í norðurhluta Chile áður en haldið var frá Suður Ameríku til Ástralíu. Á ferðalagi sínu hjálpuðu þau vísindamönnum til dæmis við sýnasöfnun úr lofti, fornleifarannsóknir, athuganir á líffræðilegri fjölbreytni og útbúa landslagslíkön í þrívídd. Þær stuttmyndir og glæsilegu ljósmyndir sem teknar eru í leiðangrinum eru notaðar í menntalegum tilgangi og til að kynna staðbundnar rannsóknir. Hringflugið hófst í ...

8. júlí 2013: Stjörnufræði og sjónaukar geta stundum dregið fram barnið í okkur. Til að svala forvitni mannkynsins halda stjörnufræðingar áfram að smíða sífellt stærri tæki á afskekktum stöðum um allan heim. Julien Girard, stjörnufræðingur hjá ESO, tók þessa sætu mynd af dóttur sinni á fjölskyldudegi í Paranal stjörnustöðinni í Andesfjöllum Chile. Frá þessu sjónarhorni er eins og Maëlle litla sé að horfa ofan í opið hvolfð sem hýsir einn af 1,8 metra hjálparsjónaukum Very Large Telescope (VLT) ESO. Þótt sjónaukarnir séu notaðir í háalvarlegar vísindarannsóknir finnst sjtörnufræðingunum stundum eins og þeir séu börn að leika sér við risastór „leikföng“. Julien Girard er stjörnufræðingur hjá ESO og einn af ljósmyndurum ESO í Chile þar sem hann vinnur við VLT. Hann er tækjasérfræðingur við NACO aðlögunarsjóntækið á VLT sjónauka 4. Julien sendi þessa mynd í Your ESO Pictures Flickr hópinn þaðan sem hún var talin sem mynd vikunnar. Tenglar Ljósmyndarar ESO Myndastraumur Julien Girard ...

1. júlí 2013: Á þessari mynd sjáum við loftnet sem verða hlutar af Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Loftnetin þrjú fremst á myndinni, sem og nokkur í bakgrunni, eru hluti af framlagi ESO til ALMA, samkvæmt samningi við evrópska AEM samstarfið [1]. Í heild útvegar ESO tuttugu og fimm af 12 metra loftnetunum. Norðurameríski þátttakandinn í ALMA leggur til önnur tuttugu fimm 12 metra loftnet en afgangurinn, tólf 7 metra og fjögur 12 metra loftnet sem mynda Atacama Compact Array, koma frá austur asíska þáttakandanum í ALMA. Loftnetin sjást hér í þjónustumiðstöð ALMA sem er í 2.900 metra hæð í hlíðum Andesfjallanna í Chile. Loftnetin fremst á myndinni eru í uppsetningaraðstöðu AEM, þar sem þau eru sett saman og prófuð ítarlega áður þau eru afhent stjörnustöðinni. Loftnetin í bakgrunni hafa þegar verið afhent en annað hvort er verið að prófa þau frekari eða koma nemunum fyrir í þeim. Þegar loftnetin eru tilbúin eru ...

24. júní 2013: Hátt fyrir ofan skýjaþykknið er La Silla, fyrsta stjörnustöð ESO í Chile. Frá þessu sjónarhorni minnir hún ef til vill á borg úr framtíðinni í einhverri vísindaskáldsögu. Stjörnufræðingurinn Alan Fitzsimmons tók myndina þegar hann stóð úti við 3,6 metra sjónauka ESO skömmu eftir sólsetur. Tunglið er fyrir utan myndina en lýsir upp stjörnustöðina og skýjabakkann fyrir neðan. Daufi gulglóandi bjarminn sem rís upp úr skýjabakkanum, í roða sólsetursins, er sverðbjarminn. Sverðbjarmann má rekja til rykagna í sólkerfinu sem dreifir sólarljósinu. Bjarminn er aðeins sýnilegur skömmu eftir sólsetur eða skömmu fyrir sólarupprás á tilteknum árstímum við bestu aðstæður. Á myndinni sjást nokkrir sjónaukar. Stóra átthyrnda byggingin við enda vegarins er New Technology Telescope (NTT). Hann ber nafn með rentu því þegar smíði hans lauk árið 1989 var tæknin á bak við hann byltingarkennd. Til dæmis voru virk sjóntæki notuð í fyrsta sinn sem og átthyrnda byggingin sem hýsir sjónaukann. Margar af ...

17. júní 2013: Þessi rafmagnaða mynd var tekin föstudaginn 7. júní 2013 þegar skrugguveður geysaði yfir Cerro Paranal. Stóru byggingarnar sem hýsa VLT sjónaukana fjóra, hver á stærð við átta hæða hús, eru dvergvaxnar undir öflugum storminum. Vinstra megin á myndinni glittir í staka stjörnu sem virðist fylgjast með sýningunni — einn ljóspunktur á dimmum himninum. Þetta er Prókýon, bjart tvístirni í stjörnumerkinu Litlahundi. Ský eru sjaldséð fyrirbæri yfir Paranal stjörnustöð ESO. Að meðaltali eru 330 dagar á ári heiðskírir á þessum stað. Þrumur og eldingar eru enn sjaldgæfari því stjörnustöðin er á einum þurrasta stað Jarðar: Atacamaeyðimörkinni í norðurhluta Chile í 2.600 metra hæð yfir sjávarmáli. Ef ský eru til staðar er stjörnustöðin oftast fyrir ofan þau. Verkfræðingurinn Gerhard Hüdepohl, einn af ljósmyndurum ESO, hefur starfað sem verkfræðingur á Paranal í 16 ár og hafði aðeins séð eldingar þar einu sinni áður — hann greip því myndavélina og hljóp út til að ...

10. júní 2013: Á nýju og óvenjulegu myndskeiði sést ör birtuaukning og hægfara dofnun sprengistjörnu í vetrarbrautinni NGC 1365. Franski stjörnufræðingurinn Alain Klotz fann sprengistjörnuna, sem var nefnd SN 2012fr, þann 27. október 2012 á myndum sem teknar voru með fjarstýrða sjónaukanum TAROT í La Silla stjörnustöð ESO í Chile. Myndirnar voru settar saman í þetta einstaka myndskeið. Sprengistjörnur marka ævilok ákveðinna tegunda stjarna. Þær skína óhemju skært í nokkrar vikur, skærar en vetrarbrautirnar sem þær tilheyra, áður en þær dofna hægt og rólega. Alain Klotz fann sprengstjörnuna 2012fr [1] þann 27. október 2012. Hann vann að birtumælingum á daufum breytistjörnum með TAROT (Télescope á Action Rapide pour les Transitoires), fjarstýrðum sjónauka í La Silla stjörnustöð ESO, þegar hann tók eftir fyrirbæri sem ekki hafði sést á myndum sem teknar voru þremur dögum áður. Eftir að hafa beint öðrum sjónaukum og leitað ráða hjá öðrum stjörnufræðingum um allan heim, var loks staðfest að ...