Advanced press release search

12. maí 2022: Stjörnufræðingar birtu í dag fyrstu ljósmyndina af risasvartholinu í miðju Vetrarbrautarinnar. Var það gert samtímis á blaðamannafundum um allan heim, þar á meðal í höfuðstöðvum European Southern Observatory (ESO) í Þýskalandi. Niðurstöðurnar renna enn styrkari stoðum undir þá kenningu að fyrirbærið í miðju Vetrarbrautarinnar sé sannarlega svarthol. Þær gefa ennfremur dýrmætar upplýsingar um eðli risasvarthola sem talin eru leynast í miðju flestra vetrarbrauta. Rannsóknarsamstarf sem kallast Event Horizon Telescope og samanstendur af vísindamönnum frá öllum heimshornum, tók myndina með neti útvarpssjónauka um alla Jörð.

20. apríl 2022: Teymi stjörnufræðinga sem notaði meðal annars Very Large Telescope (VLT) sjónauka European Southern Observatory hafa uppgötvað nýja tegund stjörnusprengingar – míkrónóvu. Míkrónóvur verða á yfirborði tiltekinna stjarna og geta brennt sig í gegnum efni sem jafngildir um það bil 3,5 milljörðum Giza-pýramída á fáeinum klukkustundum.

11. apríl 2022: Alþjóðlegt teymi stjörnufræðinga, sem notaði meðal annars Very Large Telescope (VLT) sjónauka European Southern Observatory, hafa um sautján ára skeið mælt hitastigið í andrúmslofti Neptúnusar. Mælingarnar sýndu óvænt hitastigið lækka á reikistjörnunni hnattrænt og mikla hlýnun í kjölfarið á suðurpólnum.

8. mars 2022: Stjörnufræðingar við Leiden-stjörnustöðina í Hollandi sem notuðu Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) í Chile hafa í fyrsta sinn fundið dýmetíletri í sólkerfi í fæðingu. Í sameindinni eru níu atóm og er hún sú stærsta sem fundist hefur í slíkri skífu til þessa. Sameindin er einnig undanfari stórra lífrænna sameinda sem geta leitt til þess að líf kvikni.

2. mars 2022: Árið 2020 tilkynntu stjörnufræðingar hjá European Southern Observatory (ESO) um uppgötvun á nálægasta svartholi við Jörðina í HR 6819 kerfinu sem er í aðeins 1000 ljósára fjarlægð. Nú hafa nýjar niðurstöður annars rannsóknarhóps stjarnvísindafólks við KU Leuven í Belgíu dregið þessa uppgötvun í efa. Teymin tvö birtu í sameiningu grein í dag þar sem niðurstaðan er sú að í HR 6819 sé alls ekkert svarthol, heldur kerfi tveggja „vampírustjarna“ sem séu á sjaldgæfu og skammvinnu stigi í þróunarsögu sinni.

16. febrúar 2022: Víxlmælir Very Large Telescope European Southern Observatory (VLTI ESO) hefur komið auga risasvarthol falið á bakvið þykkt geimryk í miðju vetrarbrautarinnar Messier 77. Niðurstöðurnar staðfesta spá sem gerð var fyrir þrjátíu árum og gefa stjörnufræðingum nýja innsýn í „virka vetrarbrautakjarna“ sem eru með björtustu og dularfyllstu fyrirbærum alheimsins.

10. febrúar 2022: Hópur stjörnufræðinga sem notaði Very Large Telescope (VLT) European Southern Observatory (ESO) í Chile, hafa fundið þriðju reikistjörnu í kringum Proxima Centauri, nálægustu stjörnuna við sólkerfið okkar. Reikistjarnan er sú minnsta sem fundist hefur í Proxima-sólkerfinu, aðeins fjórðungur af massa Jarðar og því ennfremur léttasta reikistjarna sem fundist hefur utan sólkerfisins.

4. janúar 2022: Í stjörnumerkinu Óríon er að finna sannkallaða flugeldasýningu sem viðeigandi er að skoða og fagna nýju ári með. Á þessari nýju mynd European Southern Observatory (ESO) sést Logaþokan í Óríon og nágrenni hennar í útvarpsbylgjum. Myndin var tekin með Atacama Pathfinder Experiment (APEX) hálfsmillímetrasjónaukanum á Chajnantor-hásléttunni í Atacamaeyðimörkinni í Chile.

22. desember 2021: Farandreikistjörnur eru dularfull fyrirbæri sem eru álíka efnismiklar og reikistjörnur sólkerfisins en ganga þó ekki umhverfis neina stjörnu, heldur reika um einar og sér. Hingað til höfðu fáar slíkar komið í leitirnar en nú hefur teymi stjörnufræðinga fundið næstum 70 farandreikistjörnur í Vetrarbrautinni okkar í gögnum sem aflað var með sjónaukum European Southern Observatory (ESO) og fleiri tækjum. Þetta er stærsta safn farandreikistjarna sem fundist hefur til þessa og markar þáttaskil í átt að auknum skilningi á uppruna og eðli þeirra.

14. desember 2021: Very Large Telescope Interferometer (VLTI), víxlmælir European Southern Observatory, náði dýpstu og skörpustu myndum sem teknar hafa verið til þessa af næsta nágrenni risasvartholsins í miðju Vetrarbrautarinnar. Á nýju myndinni er þysjað tuttugu sinnum nær en hægt var áður en VLTI kom til sögunnar. Myndin hjálpar stjörnufræðingum að sjá áður óséðar stjörnur nálægt svartholinu. Með því að rekja sporbrautir stjarnanna í miðju Vetrarbrautarinnar hefur vísindamönnum tekist að gera nákvæmustu mælingarnar af massa svartholsins.

8. desember 2021: Very Large Telescope (VLT) sjónauki European Southern Observatory náði mynd af reikistjörnu í kringum b Centauri, tvístirnakerfi sem sést með berum augum frá suðurhveli. Aldrei áður hefur reikistjarna fundist í kringum jafn heitt og massamikið tvístirnakerfi. Reikistjarnan er hundrað sinnum lengra frá móðurstjörnunum en Júpíter frá sólinni okkar. Stjörnufræðingar hafa lengi talið ósennilegt að til væru reikistjörnur umhverfis jafn massamiklar og heitar stjörnur og hér um ræðir.

30. nóvember 2021: Stjörnufræðingar sem notuðu Very Large Telescope (VLT) European Southern Observatory hafa komið auga á nálægasta og þéttasta par risasvarthola sem fundist hefur til þessa. Á endanum munu þau renna saman í eitt enn stærra svarthol.

11. nóvember 2021: Stjörnufræðingar sem notuðu Very Large Telescope (VLT) European Southern Observatory hafa uppgötvað lítið svarthol fyrir utan Vetrarbrautina okkar með því að mæla áhrif þess á hreyfingu stjörnu sem snýst umhverfis það. Þetta er í fyrsta sinn sem þessi leitaraðferð hefur leitt í ljós svarthol handan Vetrarbrautarinnar. Aðferðin gæti verið lykillinn að því að finna svarthol sem leynast í Vetrarbrautinni og öðrum nálægum vetrarbrautum, sem og að varpa ljósi á myndun og þróun þeirra.

4. nóvember 2021: Ný uppgötvun varpar ljósi á það hvernig flúor – frumefnið sem finnst beinum okkar og tönnum – verður til í alheiminum. Hópur stjörnufræðinga sem notaði Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), sem European Southern Observatory (ESO) er þátttakandi í, fann frumefnið í vetrarbraut sem er svo órafjarri okkur, að ljósið frá henni er meira en 12 milljarða ára að berast til okkar. Þetta er í fyrsta sinn sem flúor mælist í svo fjarlægri stjörnumyndandi vetrarbraut.

12. október 2021: Stjörnufræðingar notuðu Very Large Telescope (VLT) ESO í Chile til að taka myndir af 42 stærstu smástirnum smástirnabeltisins milli Mars og Júpíters. Aldrei áður hafa svo skýrar og skarpar myndir verið teknar af svo mörgum smástirnum í einu. Myndirnar sýna bæði hve fjölbreytt smástirnin eru – sum hnattlaga en önnur hundabeinslaga – og hjálpa stjörnufræðingum að átta sig á uppruna þeirra í sólkerfinu.

9. september 2021: Hópur stjörnufræðinga sem notaði Very Large Telescope ESO (VLT) náði skýrustu og skörpustu myndinni til þessa af smástirninu Kleópötru. Gögnin gerðu stjörnufræðingunum kleyft að draga upp mjög nákvæma mynd af þrívíðri ögun smástirnisins og meta massa þess en það minnir um margt á hundabein. Rannsóknin gefur ennfremur vísbendingar um hvernig smástirnið og tunglin tvö sem ganga um það urðu til.

5. ágúst 2021: Stjörnufræðingar sem notuðu Very Large Telescope (VLT) ESO í Chile hafa fundið reikistjörnur á braut um nálæga stjörnu, L 98-59, sem líkjast bergreikistjörnunum í innra sólkerfinu okkar. Þar á meðal er reikistjarna sem er helmingi efnisminni en Venus og því sú léttasta sem fundist hefur með Doppler-litrófsmælingum. Önnur reikistjarnan er sennilega vatnaveröld og sú þriðja mögulega í lífbelti sólkerfisins.

22. júlí 2021: Stjörnufræðingar sem notuðu Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), sem ESO á aðild að, hafa í fyrsta sinn komið auga á gas- og rykskífu í kringum reikistjörnu utan okkar sólkerfis. Mælingarnar varpa nýju ljósi á myndun tungla og reikistjarna í ungum sólkerfum.

16. júlí 2021: Teymi stjörnufræðingar hefur birt nýjar myndar af nálægum vetrarbrautum sem minna einna helst á flugeldasýningu í geimnum. Myndirnar voru teknar með Very Large Telescope (VLT) ESO og sýna ólík svæði í vetrarbrautunum í mismunandi litum sem gerir stjörnufræðingum kleift að staðsetja ungar stjörnur og gasið sem þær hita upp. Með myndunum og gögnum frá Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), sem ESO á aðild að, vonast stjörnufræðingar til að varpa nýju ljósi á ferlið sem leiðir til þess að gas byrjar að mynda stjörnur.

16. júní 2021: Mikla athygli vakti þegar bjarta, rauðgula reginrisastjarnan Betelgás, í vinstri öxl stjörnumerkisins Óríons, dofnaði umtalsvert síðla árs 2019 og snemma árs 2020. Stjörnufræðingar hafa nú birt nýjar myndir af stjörnunni, sem teknar voru með Very Large Telescope (VLT) ESO í Chile, sem sýna glöggt hvernig birta stjörnunnar breyttist. Niðurstöðurnar varpa ljósi á hvernig rykský huldi stjörnuna að hluta til. Ráðgátan um dofnun Betelgáss er því leyst.