Fréttatilkynningar

10. október 2012: Stjörnufræðingar sem notuðu Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) hafa uppgötvaði óvænta þyrilmyndun í efni sem umlykur aldna stjörnu, R Sculptoris. Þetta er í fyrsta sinn sem myndun af þessu tagi, auk ytri kúluskeljar, hefur fundist umhverfis rauða risastjörnu. Ennfremur er þetta í fyrsta sinn sem stjörnufræðingar gætu fengið þrívíðar upplýsingar um slíka þyrilmyndun. Formið sérkennilega myndaðist líklega vegna fylgistjörnu sem er á braut um rauða risann. Þetta eru meðal fyrstu vísindalegu niðurstaða frá ALMA en greint er frá þeim í tímaritinu Nature í þessari viku.

5. október 2012: Í dag, 5. október 2012, heldur Stjörnustöð Evrópulanda á suðurhveli (ESO) upp á að 50 ár eru liðin frá því, að stofnsáttmáli samtakanna var undirritaður. Síðastliðna hálfa öld hefur ESO orðið öflugasta stjörnustöð heims. Í morgun var í fyrsta sinn tekin ljósmynd með Very Large Telescope ESO af fyrirbæri sem almenningur valdi. Vinningshafinn í afmælisleik ESO beindi VLT í átt að Þórshjálmsþokunni glæsilegu og voru athuganirnar sýndar í beinni útsendingu á netinu. Í tilefni afmælisins hafa ESO og samstarfsaðilar skipulagt marga aðra viðburði í ríkjunum fimmtán sem eiga aðild að ESO.

26. september 2012: Á þessari nýju mynd frá La Silla stjörnustöð ESO sést hluti af stjörnumyndunarsvæði sem hefur verið kallað Mávaþokan. Þetta gasský, sem ber formlega heitið Sharpless 2-292, minnir á höfuð mávs sem skín skært fyrir tilverknað orkuríkrar geislunar frá heitum, ungum stjörnum sem leynast í hjarta skýsins. Myndin var tekin með Wide Field Imager á 2,2 metra MPG/ESO sjónaukanum.

12. september 2012: Blýantsþokan prýðir þessa nýju mynd frá La Silla stjörnustöð ESO í Chile. Þetta sérkennilega glóandi gasský er hluti af risavöxnum hring sem er leifar stjörnu sem sprakk fyrir um 11.000 árum. Myndin var tekin með Wide Field Imager á 2,2 metra MPG/ESO sjónaukanum.

5. september 2012: Messier 4, glæsileg kúluþyrping, prýðir þessa nýju mynd frá La Silla stjörnustöð ESO í Chile. Þessi bolti úr tug þúsundum stjarna er ein nálægasta og mest rannsakaða kúluþyrping himins en nýlegar rannsóknir hafa sýnt, að ein af stjörnum hennar hefur sérkennilega og óvænta eiginleika og býr yfir leyndarmálinu á bak við eilífa æsku.

29. ágúst 2012: Hópur stjörnufræðinga sem notaði Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) hefur fundið sykursameindir í gasþoku í kringum unga stjörnu sem líkist sólinni okkar. Þetta er í fyrsta sinn sem sykur finnst í geimnum umhverfis slíka stjörnu. Uppgötvunin sýnir að byggingareiningar lífs eru á réttum stað á réttum tíma til þess að reikistjörnur, sem eru að myndast í kringum stjörnuna, geti innihaldið þær.

15. ágúst 2012: Rétt eins og þegar René Magritte skrifaði „Þetta er ekki pípa“ á frægt málverk sitt, er þessi mynd heldur pípa. Hún sýnir hluta af stóru rykskýi í geimnum sem kallast Pípuþokan. Þessi nýja mynd er af því sem einnig kallast Barnard 59 en hún var tekin með Wide Field Imager á 2,2 metra MPG/ESO sjónaukanum í stjörrnustöð ESO í La Silla. Fyrir tilviljun birtist myndin á 45 ára ártíð málarans.

8. ágúst 2012: ESO byggir og starfrækir marga af öflugustu sjónaukum heims, þar á meðal Very Large Telescope (VLT) í Paranal stjörnustöðinni. Með þessum risavélum höfum við gert margar heillandi uppgötvanir um alheiminn. Nú, í fyrsta sinn í sögu sjónaukans, getur þú ákveðið hvert beina á augum VLT eða unnið frábæra ferð til Atacamaeyðimerkurinnar í Chile og aðstoðað sjálf(ur) við myndatökuna.

1. ágúst 2012: Vetrarbrautin NGC 1187 prýðir þessa nýju mynd sem tekin var með Very Large Telescope ESO. Þessi fallega þyrilvetrarbraut er í um 60 milljóna ljósára fjarlægð frá jörðinni í stjörnumerkinu Fljótinu. Í NGC 1187 hafa orðið tvær sprengistjörnur síðastliðin þrjátíu ár, síðast árið 2007. Þessi mynd af vetrarbrautinni er sú nákvæmasta sem tekin hefur verið.

26. júlí 2012: Ný rannsókn, þar sem stuðst var við gögn frá Very Large Telescope (VLT) ESO, sýnir að flestar björtustu og massamestu stjörnur alheims, sem knýja áfram þróun vetrarbrauta, verja jafnan ævi sinni með annarri stjörnu. Næstum þrír fjórðu þessara stjarna eiga sér mjög nána förunauta sem er miklu meira en áður var talið. Í flestum pörunum ríkir sundrandi víxlverkun milli stjarnanna, þ.e.a.s. efni flyst frá einni stjörnu til hinnar, auk þess sem talið er að einn þriðji muni að lokum renna saman í eina stjörnu, sem kemur á óvart. Greint er frá þessum niðurstöðum í tímaritinu Science sem kom út 27. júlí 2012.

18. júlí 2012: Alþjóðlegur hópur stjörnufræðinga hefur rannsakað hjarta fjarlægs dulstirnis með meiri skerpu en nokkru sinni fyrr, eða tveimur milljón sinnum meiri en mannsaugað. Mælingarnar voru gerðar með því að tengja Atacama Pathfinder Experiment (APEX) sjónaukann [1] saman við tvo aðra sjónauka í annarri heimsálfu. Þetta er í fyrsta sinn sem þetta hefur verið gert og er mikilvægur áfangi í átt að markmiðum „Event Horizon Telescope“ verkefnisins [2]: Að taka mynd af risasvartholum í miðju okkar vetrarbrautar og öðrum.

11. júlí 2012: Í fyrsta sinn hafa stjörnufræðingar greint dimmar vetrarbrautir frá árdögum alheimsins. Þessi fyrirbæri — sem eru gasríkar vetrarbrautir án stjarna — marka fyrstu stigin í myndun vetrarbrauta sem kenningar stjörnufræðinga spá fyrir um en hafa aldrei sést fyrr en nú. Með hjálp Very Large Telescope ESO, hefur alþjóðlegum hópi stjörnufræðinga tekist að sjá þessi daufu fyrirbæri með því að greina bjarmann sem þau gefa frá sér þegar dulstirni lýsa þau upp.

27. júní 2012: Í fyrsta sinn hafa stjörnufræðingar notað nýja og snjalla tækni til að rannsaka lofthjúp fjarreikistjörnu í smáatriðum — jafnvel þó hún gangi ekki fyrir móðurstjörnuna. Alþjóðlegt teymi stjörnufræðinga notaði Very Large Telescope ESO til að greina með beinum hætti, dauft ljós frá reikistjörnunni Tau Boötis b. Stjörnufræðingarnir rannsökuðu lofthjúp reikistjörnunnar og mældu braut hennar og massa nákvæmlega í fyrsta sinn og leystu um leið 15 ára gamla ráðgátu. Hópurinn komst óvænt að því, að efri lög lofthjúpsins eru kaldari en búist var við. Niðurstöðurnar verða birtar í tímaritinu Nature sem kemur út 28. júní 2012.

20. júní 2012: Very Large Telescope (VLT) ESO hefur tekið nákvæmustu myndina hingað til af hluta glæsilegs stjörnumyndunarsvæðis sem nefnist NGC 6357. Á myndinni sést fjöldi heitra, ungra stjarna, glóandi gasský og furðulegar rykmyndanir sem útfjólublátt ljós og stjörnuvindar hafa mótað.

11. júní 2012: ESO mun byggja stærsta stjörnusjónauka jarðar fyrir sýnilegt og innrautt ljós. Á fundi sínum í Garching í dag, lagði ESO ráðið blessun sína yfir European Extremely Large Telescope (E-ELT) verkefnið, að áskildu samþykki [1] fjögurra aðildarríkja. E-ELT verður tekinn í notkun snemma næsta áratug.

7. júní 2012: Miðvikudaginn 6. júní heimsótti hans hátign Jóhann Karl I. Spánarkonungur Paranal stjörnustöð ESO þar sem hann hitti forseta Chile, Kólumbíu, Mexíkó og Perú og aðra embættismenn sem sóttu fjórða fund Kyrrahafsbandalagsins í Paranal stjörnustöðinni.

6. júní 2012: Í dag hittust forsetar Chile, Kólumbíu, Mexíkó og Perú í Paranal stjörnustöð ESO í Atacamaeyðimörkinni í Chile og skoðuðu sjónauka og aðra hátækni í hæsta gæðaflokki í helstu stjörnustöð ESO. Forsetarnir komu saman í Paranal stjörnustöðinni í tilefni af fjórða fundi Kyrrahafsbandalagsins þar sem rammaáætlun bandalagsins var undirrituð.

31. maí 2012: Ný mynd Atacama Large Millimeter/submillimeter Telescope af miðju vetrarbrautarinnar Centaurus A, sýnir vel hvernig þessi nýi sjónauki gerir stjörnufræðingum kleift að sjá í gegnum ryk, sem alla jafna er ógegnsætt og hylur miðju vetrarbrautarinnar, í meiri smáatriðum en nokkru sinni fyrr. Þótt ALMA sé enn í smíðum og að gera sínar fyrstu mælingar, er hún þegar öflugasti sjónauki sinnar tegundar í heiminum. Nýverið var óskað eftir tillögum fyrir næstu mælingar sjónaukans þegar greinigeta hans verður enn meiri.

16. maí 2012: Vetrarbrautin furðulega Centaurus A sést hér á nýrri mynd Stjörnustöðvar Evrópulanda á suðurhveli. Heildarlýsingartíminn nam 50 klukkustundum svo hér er að öllum líkindum um að ræða dýpstu mynd sem til er af þessu skrítna en glæsilega fyrirbæri. Myndin var tekin með Wide Field Imager á 2,2 metra MPG/ESO sjónaukanum í La Silla stjörnustöðinni í Chile.

9. maí 2012: Á nýrri mynd VISTA, innrauða kortlagningarsjónauka ESO, af Messier 55 sjást tugir þúsunda stjarna þyrpast saman eins og býflugnasvermur. Stjörnurnar eru ekki aðeins þétt saman á tiltölulega litlu svæði heldur eru þær meðal hinna elstu í alheiminum. Stjörnufræðingar rannsaka Messier 55 og aðrar gamlar kúluþyrpingar til að átta sig á þróun vetrarbrauta og því hvernig stjörnur eldast.