Fréttatilkynningar

16. mars 2016: Mælingar sem gerðar voru með HARPS litrófsritanum í La Silla stjörnustöð ESO í Chile hafa leitt í ljós óvæntar breytingar á björtu blettunum á dvergreikistjörnunni Ceresi. Frá Jörðu séð er Ceres lítið annað en óskýr ljósdepill. Mælingar frá Jörðinni á ljósinu frá honum sýna hins vegar að blettirnir lýsast upp á daginn og að aðrar handahófskenndari sveiflur eru á birtu þeirra. Mælingarnar benda til þess að efnið í blettunum sé reikult og gufi upp í sólarljósinu.

9. mars 2016: Stjörnufræðingar hafa með hjálp Very Large Telescope Interferometer í Paranal stjörnustöð ESO í Chile náð skýrustu myndinni til þess af rykskífu umhverfis aldraða stjörnu. Í fyrsta sinn geta stjörnufræðingar borið slíkar skífur saman við skífur í kringum ungar stjörnur og reynast þær ótrúlega svipaðar. Ennfremur er hugsanlegt að skífa sem verður til við ævilok stjörnu geti líka getið af sér aðra kynslóð reikistjarna.

2. mars 2016: Á þessari nýju mynd sjást skarlatsrauð gasský sem sjaldgæfar. massamiklar og nýmyndaðar sjtörnur, sem enn eru grafnar innan í þykkum rykskýjunum, lýsa upp. Tími þessara barnungu, brennheitu stjarna í sviðsljósinu er stuttur og uppruni þeirra er enn mikil ráðgáta. Þokan sem stjörnurnar urðu til úr, sem og tignarlegt umhverfi hennar, sést hér í smáatriðum á mynd sem tekin var með VLT Survey Telescope (VST) ESO í Paranal stjörnustöðinni í Chile.

24. febrúar 2016: Stjörnufræðingar hafa birt nýja og stórglæsileg mynd af Vetrarbrautinni okkar sem leiðir til lykta APEX Telescope Large Area Survey of the Galaxy (ATLASGAL) kortlagningarinnar. Undanfarin ár hefur APEX sjónaukinn í Chile kortlagt í fyrsta sinn allan flöt Vetrarbrautarinnar sem sést frá suðurhveli Jarðar á hálfsmillímetra bylgjulengdum — milli innrauðs ljóss og útvarpsbylgna — í mun meiri smáatriðum en önnur kortlagningarverkefni. APEX sjónaukinn er 12 metra breiður og gerir stjörnufræðingum kleift að rannsaka köldustu kima himingeimsins: Gas og ryk sem er aðeins nokkra tugi gráða yfir alkuli.

10. febrúar 2016: Á þessari nýju mynd frá La Silla stjörnustöð ESO í Chile sést hvernig nýmynduð stjarna lýsir upp geimský í nágrenni sínu. Ryk í skýjum sem umlykja stjörnuna HD 97300 dreifa ljósi hennar, rétt eins og þoka dreifir bílljóssum, svo úr verður endurskinsþokan IC 2631. Þótt HD 97300 sé núna í sviðsljósinu markar rykið í kringum hana tilkomu nýrra stjarna sem gætu stolið senunni í framtíðinni.

3. febrúar 2016: Stjörnufræðingar notuðu ALMA og IRAM sjónaukana til að gera fyrstu mælingarnar á hitastigi stórra rykagana í ytri hlutum gas- og rykskífu umhverfis unga stjörnu. Nýstárlegri tækni var beitt við mælingar á fyrirbæri sem kallað er Fljúgandi diskurinn og komust stjörnufræðingar að því að rykagnir í kringum hana eru mun kaldari en búist var við eða –266 gráður á Celsíus. Þessar óvæntu niðurstöður benda til þess að endurskoða þurfi líkön af skífum sem þessum.

27. janúar 2016: Margar vetrarbrautir eru mjög rykugar á meðan í öðrum eru stöku rykslæður innan um gas og stjörnur. Viðfangsefnið sem hér sést á mynd frá OmegaCAM myndavélinni á VLT Survey Telescope ESO í Chile er hins vegar óvenjulegt. Þessi litla vetrarbraut, kölluð IC 1613, er óvenju hrein og fín! IC 1613 inniheldur afar lítið geimryk og gerir það stjörnufræðingum kleift að rannsaka hana í smáatriðum. Útlitið skiptir samt ekki öllu máli því hreinleiki vetrarbrautarinnar kennir okkur ýmislegt um alheiminn í kringum okkur.

15. janúar 2016: Nýjar mælingar sem gerðar voru með Atacama Large Millimeter/submillimeter Array sýna að bjartasta þekkta vetrarbrautin í alheiminum — dulstirnið W2246-0526 sem birtist okkur þegar alheimurinn var innan við 10% af aldri sínum í dag — er svo ókyrr að hún er að varpa frá sér næstum öllu stjörnumyndunarefni sínu.

13. janúar 2016: GRAVITY er nýtt mælitæki á Very Large Telescope ESO til að rannsaka svarthol í smáatriðum. Fyrir skömmu var tækið notað í fyrstu mælingar þegar vísindamönnum tókst að skeyta saman ljósi sem fjórir hjálparsjónaukar VLT höfðu safnað hver í sínu lagi. Mælingarnar tókust vonum framar og er hópur stjörnufræðinga og verkfræðinga undir forystu Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics í Garching, sem hannaði og smíðaði GRAVITY, hæstánægður með útkomuna. Fyrstu prófanir hafa þegar leitt ýmislegt áður óþekkt í ljós. Þetta er öflugasta mælitækið sem sett hefur verið upp í VLT Interferometer víxlmælinum.

16. desember 2015: Stjörnufræðingar sem notuðu Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) hafa fundið bestu merkin um að reikistjörnur, nokkrum sinnum efnismeiri en Júpíter, hafi myndast í gas- og rykskífum fjögurra ungra stjarna. Mælingar á gasi í kringum stjörnurnar veita ennfremur vísbendingar um eiginleika reikistjarnanna.

15. desember 2015: Sjónaukar ESO hafa fært alþjóðlegum hópi stjörnufræðinga þriðju víddina í viðamikla rannsókn á stærstu fyrirbærunum í alheiminum sem þyngdarkrafturinn bindur saman — vetrarbrautaþyrpingum. Mælingar frá VLT og NTT og öðrum stjörnustöðvum víða um heim voru notaðar í XXL kortlagningarverkefnið sem er ein stærsta rannsókn sem fram hefur farið á vetrarbrautaþyrpingum.

9. desember 2015: Á þessari nýju mynd frá Very Large Telescope ESO í Paranal stjörnustöðinni sjást afleiðingar áreksturs sem varð fyrir um 350 milljónum ára. Innan um brakið er sjaldséð og dularfull ung dvergvetrarbraut. Þessi vetrarbraut gefur stjörnufræðingum gott tækifæri til að læra meira um samskonar vetrarbrautir sem taldar eru hafa verið algengar í árdaga alheimsins en eru alla jafna of fjarlægar og daufar til að greinast í sjónaukum nútímans.

25. nóvember 2015: Hópur stjörnufræðinga notaði nýverið Very Large Telescope (VLT) sjónauka ESO til að taka bestu myndina sem tekin hefur verið til þessa af ofurrisastjörnunni VY Canis Majoris. Mælingarnar sýna hvernig stærð rykagnanna í kringum stjörnuna, sem kom á óvart, gerir henni kleift að varpa frá sér miklu magni efnis þegar hún byrjar að deyja. Stjörnufræðingar hafa nú áttað sig á þessu ferli í fyrsta sinn en massatap af þessu tagi er mikilvægur liður í að búa stjörnur undir að verða sprengistjörnur.

18. nóvember 2015: VISTA kortlagningarsjónauki ESO hefur komið auga á efnismiklar vetrarbrautir í árdaga alheimsins. Með þessari uppgötvun og ítarlegri rannsóknum á vetrarbrautunum en nokkru sinni fyrr hefur stjörnufræðingum í fyrsta sinn tekist að tímasetja nokkuð nákvæmlega hvenær risavetrarbrautir af þessu tagi komu fyrst fram á sjónarsviðið.

11. nóvember 2015: Alþjóðlegur hópur stjörnufræðinga notaði Very Large Telescope ESO í Paranal stjörnustöðinni í Chile til að rannsaka í smáatriðum sundraðar leifar smástirna í skífu í kringum hvítan dverg. Rannsóknin gefur okkur svipmynd af væntanlegm örlögum sólkerfisins í fjarlægri framtíð.

4. nóvember 2015: Nýju mælitæki sem komið hefur verið fyrir á hinum 12 metra breiða Atacama Pathfinder Experiment (APEX) sjónauka, sem er í 5000 metra hæð yfir sjávarmáli í Andesfjöllum Chile, hefur opnað nýjan og áður ókannaðann glugga út í alheiminn. Sænski-ESO PI móttakarinn fyrir APEX (SEPIA) á að mæla dauf merki frá vatni og öðrum sameindum í Vetrarbrautinni okkar, öðrum nálægum vetrarbrautum og frá árdögum alheimsins.

28. október 2015: Stjörnufræðingar sem notuðu VISTA sjónaukann í Paranal stjörnustöð ESO hafa fundið áður óþekktan hluta af Vetrarbrautinni okkar. Með því að kortleggja hvar Sefíta, stjörnur sem breyta birtu sinni lotubundið, er að finna á bak við þykk rykský í miðbungu Vetrarbrautarinnar, kom óvænt í ljós skífa úr ungum stjörnum.

26. október 2015: Hinn 24. október heimsótti Matteo Renzi, forsætisráðherra Ítalíu, Paranal stjörnustöðina í Atacamaeyðimörkinni í norðurhluta Chile. Ráðherrann fékk leiðsögn um stjörnustöð ESO hjá prófessor Tim de Zeeuw, framkvæmdarstjóra ESO.

21. október 2015: Alþjóðlegur hópur stjörnufræðinga sem notaði Very Large Telescope ESO hefur fundið heitasta og massamesta tvístirnið þar sem stjörnurnar tvær eru svo þétt saman að þær snertast. Stjörnurnar í tvístirnakerfinu VFTS 352 hljóta tilkomumikil örlög þegar þær renna annað hvort saman í eina risastjörnu eða verða að tvöföldu svartholi.

14. október 2015: Dökkir blettir hylja næstum allan stjörnuskaran á þessari nýju mynd frá Wide Field Imager myndavélinni á 2,2 metra MPG/ESO sjónaukanum í La Silla stjörnustöð ESO í Chile. Biksvörtu svæðin eru hlutar af stórri skuggaþoku sem kallast Kolapokinn, einu mest áberandi fyrirbæri sinnar tegundar sem sést með berum augum á himninum. Eftir milljónir ára mun kvikna á „kolamolunum“ í Kolapokunum og þeir skína með bjarma ótal ungra stjarna.