Fréttatilkynningar

10. ágúst 2016: Í efra vinstra horni þessarar stóru 615 megapixla ljósmyndar frá ESO sést hópur blárra stjarna sem er fullkominn staður til að rannsaka líf og dauða stjarna. Þyrpingin kallast Messier 18 en hún geymir stjörnur sem urðu til úr sama stóra gas- og rykskýinu. Á myndinni sjást ennfremur rauðglóandi vetnisský og dökkar rykslæður. Myndin var tekin með VLT Survey Telescope (VST) í Paranal stjörnustöð ESO í Chile.

27. júlí 2016: Stjörnufræðingar sem notuðu Very Large Telescope ESO og aðra sjónauka á Jörðinni og í geimnum hafa uppgötvað nýja og framandi gerð tvístirnis. Í AR Scorpii kerfinu er hvítur dvergur sem snýst hratt og hraðar rafeindum upp í því sem næst ljóshraða. Frá þessum háorkuögnum verða til geislablossar sem berja á fylgistjörnunni, sem er rauður dvergur, svo frá kerfinu öllu berst geislunarpúls frá útfjólubláu ljósi niður í útvarpsgeislun á 1,97 mínútna fresti. Niðurstöðurnar eru birtar í tímaritinu Nature hinn 28. júlí 2016.

13. júlí 2016: Í fyrsta sinn hafa stjörnufræðingar komið auga á vatnssnælínu í frumsólkerfisskífu í kringum unga stjörnu með hjálp Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). Snælínan markar það svæði í skífunni þar sem hitastigið lækkar nóg til þess að snjór geti myndast. Mikil aukning á birtu stjörnunnar V883 Orionis hækkaði skyndilega hitastigið í innri hluta skífunnar sem ferði snælínuna lengra í burtu og gerði mönnum kleift að mæla hana. Niðurstöðurnar eru birtar í tímaritinu Nature hinn 14. júlí 2016.

12. júlí 2016: Stjörnufræðingar notuðu innrauða mælitækið HAWK-I á Very Large Telescope (VLT) ESO í Chile til að skyggnast dýpra inn í Sverðþokuna í Óríon en nokkru sinni fyrr. Myndirnar eru glæsilegar og sýna þær tífalt fleiri brúna dverga og staka hnetti, álíka efnismikla og reikistjörnur, sem voru áður óþekkt. Uppgötvunin hefur áhrif á viðteknar hugmyndir manna um stjörnumyndunarsögu Sverðþokunnar.

7. júlí 2016: Stjörnufræðingar sem notuðu SPHERE mælitækið á Very Large Telescope ESO hafa í fyrsta sinn náð mynd af reikistjörnu á braut um þrjár sólir. Til þess hafa menn talið að sporbrautir slíkra reikistjarna væru óstöðugar og að þær myndu fljótlega þjóta burt úr sólkerfum sínum. Einhvern veginn hefur þessi reikistjarna hins vegar komist af. Þessar óvæntu niðurstöður benda til þess að sólkerfi af þessu tagi gætu verið mun algengari en talið var. Niðurstöðurnar verða birtar í tímaritinu Science hinn 7. júlí 2016.

27. júní 2016: Stjörnufræðingar hafa tekið glæsilegar innrauðar ljósmyndir af Júpíter með Very Large Telescope ESO til að undirbúa heimsókn Juno geimfars NASA til gasrisans. Myndirnar eru hluti af rannsóknarherferð sem miðar að því að kortleggja reikistjörnuna í hárri upplausn. Mælingarnar hjálpa til við rannsóknir Juno á Júpíter á komandi mánuðum.

23. júní 2016: Hópur evrópskra stjörnufræðinga notaði nýja GRAVITY mælitækið á Very Large Telescope ESO til að gera mælingar á miðju Vetrarbrautarinnar. Tækið sameinaði ljós frá öllum sjónauknum fjórum í fyrsta sinn og lofa niðurstöðurnar mjög góðu. Niðurstöðurnar eru smjörþefurinn af þeim rannsóknum sem GRAVITY á að gera þegar tækið verður notað til að rannsaka sterka þyngdarsviðið nálægt risasvartholinu í miðju Vetrarbrautarinnar og prófar spár almennu afstæðiskenningar Einsteins.

17. júní 2016: Alþjóðlegur hópur stjörnufræðinga hefur fundið mun fleiri reikistjörnur af gerð heitra gasrisa í stjörnuþyrpingunni Messier 67 en búist var við. Niðurstöðurnar koma á óvart en þær fengust með hjálp fjölda sjónauka og mælitækja, þar á meðal HARPS litrófsritanum í La Silla stjörnustöð ESO í Chile. Í þyrpingum er bilið milli stjarna minna en alla jafna sem veldur því að víxlverkun reikistjarna og nálægra stjarna eru tíðari og gæti það útskýrt þennan fjölda heitra gasrisa.

16. júní 2016: Hópur stjörnufræðinga hefur notað Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) til að mæla ljós frá súrefni í fjarlægri vetrarbraut sem birtist okkur eins og hún leit út aðeins 700 milljón árum eftir Miklahvell. Aldrei áður hefur súrefni fundist í jafn fjarlægri vetrarbraut og líklega hefur orkurík geislun frá ungum risastjörnum jónað það. Vetrarbrautin sem um ræðir gæti verið dæmi um eina tegund uppsprettu sem á sök endurjónun alheimsins í árdaga hans.

15. júní 2016: Lífræna sameindin metýl alkóhól (metanól) hefur fundist með Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) í frumsólkerfisskífunni í kringum stjörnuna TW Hydrae. Er þetta í fyrsta sinn sem metanól hefur fundist í ungri gas- og rykskífu þar sem reikistjörnur eru að verða til. Metanól er eina flókna lífræna sameindin sem fundist hefur í skífu af þessu tagi og má ótvírætt rekja til íss. Mælingarnar hjálpa stjörnufræðingnum að átta sig betur á þeim efnafræðilegu ferlum sem eiga sér stað þegar sólkerfi verða til og leiða að lokum til myndunar hráefna lífs.

8. júní 2016: Alþjóðlegur hópur stjörnufræðinga sem notaði Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) hefur komið auga á veðurfyrirbæri við vetrarbraut sem aldrei hefur sést áður — risavaxið gasský sem fellur eins og regn inn að risasvartholi í miðju risavetrarbrautar í eins milljarðs ljósára fjarlægð frá Jörðinni. Niðurstöðurnar verða birtar í tímaritinu Nature hinn 9. júní 2016.

25. maí 2016: Hinn 25. maí skrifaði ESO undir samning við ACe samstarfshópinn sem samanstendur af Astaldi, Cimolai og undirverktakanum EIE Group, um smíði á hvolfþaki og grind European Extremely Large Telescope (E-ELT). Samningurinn er sá stærsti sem ESO hefur undirritað og jafnframt sá stærsti í sögu stjarnvísindarannsókna á jörðu niðri. Við undirritunina var hönnun E-ELT sjónaukans sýnd. Smíði hvolfþaksins og grindarinnar um sjónaukann hefst nú.

18. maí 2016: Á þessari mynd Very Large Telescope (VLT) ESO sést hvernig ljós frá björtum bláum stjörnum örvar gasleifar úr nýlegri stjörnumyndunarhrinu. Afraksturinn er litrík ljómþoka sem kallast LHA 120-N55 en stjörnurnar innan í henni eru enn sveipaðar glóandi gasi. Stjörnufræðingar rannsaka þessi fögru fyrirbæri til að læra meira um aðstæðurnar sem ríkja þar sem stjörnur fæðast.

2. maí 2016: Stjörnufræðingar sem notuðu TRAPPIST sjónaukann í La Silla stjörnustöð ESO hafa fundið þrjár reikistjörnur á braut um kalda dvergstjörnu í aðeins 40 ljósára fjarlægð frá Jörðinni. Allir hnettirnir þrír eru álíka stórir og álíka heitir og Venus og Jörðin og gætu því verið bestu staðirnir sem fundist hafa hingað til til að leita að lífi utan sólkerfisins. Þær eru jafnframt fyrstu reikistjörnurnar sem finnast í kringum svo litla og daufa stjörnu. Niðurstöðurnar verða birtar í tímaritinu Nature 2. maí 2016.

29. apríl 2016: Stjörnufræðingar hafa fundið einstakt fyrirbæri sem virðist úr sama efni og innra sólkerfið frá þeim tíma þegar Jörðin var að myndast en hefur varðveist í milljarða ára í Oortsskýinu. Mælingar Very Large Telescope ESO og Canada France Hawaii sjónaukanum sýna að C/2014 S3 (PANSTARRS) er fyrsta fyrirbærið sem finnst á samskonar braut og langferðahalastjörnur en hefur sömu eiginleika og ósnortin smástirni í innra sólkerfinu. Fyrirbærið gæti gefið okkur mikilvægar upplýsingar um myndun sólkerfisins.

27. apríl 2016: Hinn 26. apríl 2016 vorur fjórir öflugir leysigeislar teknir í notkun í Paranal stjörnustöð ESO að viðstöddu fjölmenni. Leysigeislarnir mynda aðlögunarsjóntækjabúnað Very Large Telescope og eru ómissandi hluti sjónaukans. Viðstöddum urðu vitni að glæsilegri leysigeislasýningu á himninum yfir Paranal. Þetta eru öflugustu leysigeislastjörnur sem notaðar hafa verið í stjarnvísindum og eflir getu sjónaukans til muna.

13. apríl 2016: Á þessari nýju mynd frá VLT Survey Telescope (VST) í Paranal stjörnustöð ESO í Chile sést safn vetrarbrauta sem kallast Ofnþyrpingin, kennd við stjörnumerkið Ofninn. Í þyrpingunni er fjöldinn allur af vetrarbrautum af ýmsum stærðum og gerðum og búa sumar yfir mörgum leyndarmálum.

31. mars 2016: Á þessari nýju mynd frá Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) sést sólkerfi í mótun í kringum unga, nálæga stjörnu, TW Hydrae, sem svipar til sólarinnar, í meiri smáatriðum en nokkur sinni fyrr. Á myndinni sést forvitnileg geil í sömu fjarlægð frá stjörnunni og Jörðin er frá sólinni okkar, sem gæti þýtt að ung útgáfa af okkar eigin reikistjörnu, eða hugsanlega massameiri risajörð, sé að myndast þar.

23. mars 2016: Á þessari mynd sem tekin var með OmegaCAM myndavélinni á VLT Survey Telescope ESO sést einmana vetrarbraut sem kallast Wolf-Lundmark-Melotte eða WLM. WLM er talin tilheyra Grenndarhópnum, sem telur nokkra tugi vetrarbrauta, en hún er við útjaðar hans og því afskekktasti meðlimur hópsins. Þessi vetrarbraut er svo lítil og svo einangruð að hún hefur hvorki komist í tæri við aðrar vetrarbrautir í Grenndarhópnum, hé nokkra aðra vetrarbraut í sögu alheimsins.

16. mars 2016: Mælingar sem gerðar voru með HARPS litrófsritanum í La Silla stjörnustöð ESO í Chile hafa leitt í ljós óvæntar breytingar á björtu blettunum á dvergreikistjörnunni Ceresi. Frá Jörðu séð er Ceres lítið annað en óskýr ljósdepill. Mælingar frá Jörðinni á ljósinu frá honum sýna hins vegar að blettirnir lýsast upp á daginn og að aðrar handahófskenndari sveiflur eru á birtu þeirra. Mælingarnar benda til þess að efnið í blettunum sé reikult og gufi upp í sólarljósinu.