Komunikat prasowy

Dostrajanie obserwatorium Gaia do wykonywania mapy Drogi Mlecznej

Teleskop VST z ESO pomaga w określeniu orbity satelity Gaia, aby umożliwić uzyskanie najdokładniejszej w historii mapy dla ponad miliarda gwiazd

2 maja 2019

To zdjęcie składa się z kilku obserwacji dokonanych należącym do ESO teleskopem VST i pokazuje satelitę Gaia jako słaby ślad złożony z punktów w dolnej połowie wypełnionego gwiazdami pola widzenia. Obserwacje te zostały uzyskane w ramach wspólnych wysiłków zmierzenia orbity satelity i polepszenia dokładności wykonywanej przez niego mapy gwiazd.

Gaia, należąca do Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), dokonuje przeglądu nieba z orbity w pobliżu Ziemi, aby utworzyć największą i najbardziej precyzyjną trójwymiarową mapę naszej galaktyki. Rok temu misja Gaia opublikowała swój długo oczekiwany drugi zestaw danych, który obejmował pomiary o dużej precyzji – pozycje, odległości i ruchy własne — dla ponad miliarda gwiazd w Drodze Mlecznej. Katalog ten umożliwił przełomowe badania na wielu polach astronomii, dotyczące struktury, pochodzenia i ewolucji Drogi Mlecznej, generując ponad 1700 publikacji naukowych od 2013 roku.

Aby osiągnąć dokładność potrzebną do map nieba Gai, kluczowe jest śledzenie z Ziemi pozycji satelity. Dlatego gdy Gaia skanuje niebo, zbierając dane dla swojego gwiezdnego spisu, astronomowie regularnie monitorują jej pozycję korzystając z globalnej sieci teleskopów optycznych, w tym z teleskopu VST w należącym do ESO Obserwatorium Paranal [1]. VST to aktualnie największy teleskop do przeglądów nieba w zakresie widzialnym. Rejestruje on pozycję Gai na niebie co drugą noc przez cały rok.

“Obserwacje Gai wymagają  specjalnej procedury” wyjaśniła Monika Petr-Gotzens, która koordynuje prowadzenie obserwacji ESO dotyczących Gai od 2013 roku. „Satelita to coś, co nazywamy ruchomym obiektem, ponieważ porusza się względnie szybko na tle gwiazd – śledzenie Gai jest całkiem sporym wyzwaniem!”

„VST to idealne narzędzie do sprawdzania ruchu Gai” dodał Ferdinando Patat, kierownik Biura Programów Obserwacyjnych ESO. „Używając jednego z najlepszych naziemnych urządzeń do polepszenia wiodących obserwacji z kosmosu jest dobrym przykładem współpracy naukowej.”

„To ciekawa współpraca naziemno-kosmiczna: używanie jednego ze światowej klasy teleskopów ESO do zakotwiczenia pionierskich obserwacji ‘geodety’ miliarda gwiazd z ESA” skomentował Timo Prusti z ESA, naukowiec z projektu Gaia.

Obserwacje VST są wykorzystywane przez ekspertów od dynamiki lotu z ESA do śledzenia Gai i poprawiania wiedzy na temat jej orbity. Benedyktyńska kalibracja jest potrzebna do przetwarzania obserwacji, w których Gaia jest tylko świetlnym punktem wśród jasnych gwiazd, w mające znaczenie informacje orbitalne. Dane z drugiej publikacji projektu Gaia zostały wykorzystane do zidentyfikowania każdej gwiazdy w polu widzenia i pozwoliły na obliczenie pozycji satelity w zadziwiającą precyzją – do 20 milisekund łuku.

„To skomplikowany proces: używamy pomiarów gwiazd z Gai do skalibrowania pozycji samego satelity i znaczącego poprawienia wykonywanych przez niego pomiarów gwiazd” wyjaśnia Timo Prusti.

„Po starannym i długim procesie obróbki danych uzyskaliśmy obecnie dokładność potrzebną do tego, aby naziemne obserwacje Gai zostały uwzględnione jako element określania orbity” mówi Martin Altmann z Centre for Astronomy of Heidelberg University (Niemcy), kierownik kampanii Ground Based Optical Tracking (GBOT).

Informacje z GBOT zostaną wykorzystane do poprawienia naszej wiedzy o orbicie Gai nie tylko w przyszłych obserwacjach, ale także dla wszystkich danych zgromadzonych z Ziemi w poprzednich latach, prowadząc do ulepszenia przyszłych publikacji danych.

Uwagi

[1] Opisywana współpraca pomiędzy ESO, a ESA to tylko jeden z kilku wspólnych projektów, które korzystają z doświadczenia obu organizacji w rozwoju astronomii i astrofizyki. 20 sierpnia 2015 r. Dyrektorzy Generalni ESA i ESO podpisali porozumienie o współpracy, aby wykorzystać synergię w projektach takich jak ten.

Więcej informacji

Aby wspierać wymianę pomiędzy astrofizycznymi misjami kosmicznymi, a urządzeniami naziemnymi, a także pomiędzy odpowiadającymi im społecznościami, ESA i ESO łączą siły organizując serię międzynarodowych spotkań astronomicznych. Pierwsze wspólne warsztaty ESA-ESO odbędą się w listopadzie 2019 r. w ESO, a aktualnie trwa nabór propozycji na drugie warsztaty, które odbędą się w 2020 roku w ESA.

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Ma 16 krajów członkowskich: Austria, Belgia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Irlandia, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy, dodatkowo Chile jest kraje gospodarzem, a Australia strategicznym partnerem. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop ELT (Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop), który stanie się „największym okiem świata na niebo”.

Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) to europejskie wrota na kosmos. Jej misją jest kształtowanie rozwoju europejskich zdolności kosmicznych i zapewnienie, że inwestycje kosmiczne będą dawały korzyści mieszkańcom Europy i świata.

ESA jest międzynarodową organizacją z 22 krajami członkowskimi. Koordynując finansowe i intelektualne zasoby swoich członków może podejmować programy i działania będące daleko poza zasięgiem jakiegokolwiek pojedynczego kraju Europy.

Satelita Gaia został wystrzelony przez ESA w 2013 roku w celu utworzenia najbardziej precyzyjnej trójwymiarowej mapy dla ponad miliarda gwiazd w Drodze Mlecznej. Do tej pory misja opulikowała dwa zestawy danych: Gaia Data Release 1 w 2016 roku i Gaia Data Release 2 w 2018 roku. Następne publikacje planowane są na nadchodzące lata.

Linki

Kontakt

Krzysztof Czart
Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Calum Turner
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6670
E-mail: pio@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1908

O komunikacie

Komunikat nr:eso1908pl
Nazwa:Gaia
Typ:Solar System : Technology : Spacecraft
Facility:VLT Survey Telescope
Instrumenty:OmegaCAM

Zdjęcia

Pinpointing Gaia to Map the Milky Way
Pinpointing Gaia to Map the Milky Way
Po angielsku
Pinpointing Gaia to Map the Milky Way (Annotated)
Pinpointing Gaia to Map the Milky Way (Annotated)
Po angielsku
Surveying the skies
Surveying the skies
Po angielsku
The Gaia Spacecraft
The Gaia Spacecraft
Po angielsku
Gaia’s View of the Milky Way
Gaia’s View of the Milky Way
Po angielsku

Filmy

ESOcast 200 Light: ESO helps map the Galaxy
ESOcast 200 Light: ESO helps map the Galaxy
Po angielsku
Animation of Gaia's Orbit
Animation of Gaia's Orbit
Po angielsku