Saopštenja za javnost 2015

16. decembar 2015.: Astronomers using the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) have found the clearest indications yet that planets with masses several times that of Jupiter have recently formed in the discs of gas and dust around four young stars. Measurements of the gas around the stars also provide additional clues about the properties of those planets.

15. decembar 2015.: ESO telescopes have provided an international team of astronomers with the gift of the third dimension in a plus-sized hunt for the largest gravitationally bound structures in the Universe — galaxy clusters. Observations by the VLT and the NTT complement those from other observatories across the globe and in space as part of the XXL survey — one of the largest ever such quests for clusters.

9. decembar 2015.: Spektakularni rezultat 360 miliona godina dugog kosmičkog sudara otkriven nam je, sa velikim brojem detalja, na novoj slici ESO-ovog Veoma velikog teleskopa (engl. Very Large Telescope - VLT) na Paranal opservatoriji. Među materijalom koji se sudara nalazi se i retka i misteriozna, mlada patuljasta galaksija. Ova galaksija dala je astronomima sjajnu mogućnost da nauče više o njoj sličnim galaksijama za koje se očekuje da su bile česte u ranom univerzumu, ali su uglavnom previše blede i daleke da bi bile posmatrane trenutno aktuelnim teleskopima.

25. novembar 2015.: A team of astronomers using ESO’s Very Large Telescope (VLT) has captured the most detailed images ever of the hypergiant star VY Canis Majoris. These observations show how the unexpectedly large size of the particles of dust surrounding the star enable it to lose an enormous amount of mass as it begins to die. This process, understood now for the first time, is necessary to prepare such gigantic stars to meet explosive demises as supernovae.

18. novembar 2015.: ESO-ov VISTA teleskop pronašao je hordu, do danas skrivenih, masivnih galaksija, koje su postojale kada je univerzum bio u fazi ranog detinjstva. Otkrivanjem i ispitivanjem više ovakvih galaksija nego ikada pre, astronomi su po prvi put saznali kada tačno su se ove džinovske galaksije prvi put formirale.

11. novembar 2015.: Ostaci kobne interakcije između umrle zvezde i njenog ručka - asteroida, proučavani su do detalja po prvi put i to od strane internacionalnog tima astronoma potpomognutog Veoma velikim teleskopom na ESO-ovoj Paranal opservatoriji u Čileu. Ova studija nam daje uvid u daleku budućnost i sudbinu Sunčevog sistema.

4. novembar 2015.: A new instrument attached to the 12-metre Atacama Pathfinder Experiment (APEX) telescope at 5000 metres above sea level in the Chilean Andes is opening up a previously unexplored window on the Universe. The Swedish–ESO PI receiver for APEX (SEPIA) will detect the faint signals from water and other molecules within the Milky Way, other nearby galaxies and the early Universe.

28. oktobar 2015.: Koristeći VISTA teleskop na ESO-ovoj Paranal opservatoriji, astronomi su otkrili do sada nepoznatu komponentu Mlečnog puta. Mapiranjem lokacija klase zvezda promenljivog sjaja po imenu Cefeide, pronađen je disk mladih zvezda zakopan u debeli sloj prašnjavih oblaka u centralnom ovalu.

26. oktobar 2015.: On 24 October 2015, the Prime Minister of Italy, His Excellency Matteo Renzi, visited ESO’s Paranal Observatory in the Atacama Desert of northern Chile. He was taken on a tour of ESO’s world-leading astronomical facilities by ESO’s Director General, Professor Tim de Zeeuw, and the Programme Manager of the European Extremely Large Telescope (E-ELT), Roberto Tamai.

21. oktobar 2015.: Uz pomoć ESO Veoma velikog teleskopa, astronomi su otkrili par izuzetno vrelih zvezda, koje su tako blizu jedna drugoj da se njihovi delovi praktično dodiruju. Ove dve zvezde u sistemu VFTS 352 mogle bi katastrofalno završiti svoje živote, pri ćemu će ili formirati jedinstvenu zvezdu ili dvostruku crnu rupu.

14. oktobar 2015.: Na ovoj slici, koju je napravila širokougaona kamera (engl. WIde Field Imager) montirana na MPG/ESO 2.2-metarskom teleskopu na ESO La Sija opservatoriji u Čileu, tamne mrlje skoro u potpunosti blokiraju bogato polje zvezda. Mastiljava područja su mali delovi ogromne tamne nebule poznate pod imenom Vreća uglja, jednog od najupečatljivijih objekata svoje vrste koji se može videti golim okom. Milionima godina u budućnost, delovi Vreće uglja će se "zapaliti", baš poput fosilnog goriva po kojem su dobili naziv, sjajem mnogih mladih zvezda.

7. oktobar 2015.: Uz pomoć Veoma velikog teleskopa Južne evropske opservatorije i NASA/ESA Svemirskog teleskopa Habl, astronomi su po prvi put otkrili strukture u području diska iz kog se formiraju planete oko obližnje zvezde. Veoma brze strukture, koje podsecaju na talase, u blizini zvezde AU Microscopii do sada nisu primećene niti je iko do sada predvideo njihovo postojanje. Poreklo i priroda ovih struktura predstavlja misteriiju koju će astronomi proučavati. Rezultati ovog istraživanja predstavljeni su u časopisu Nature, 8. oktobra 2015. godine.

23. septembar 2015.: Nova slika, u ružinim bojama, regiona u kojem se formiraju zvezde - Messier 17, slikana je pomoću širokougaonog imidžera (engl. Wide Field Imager) na MPG/ESO 2.2-metarskom teleskopu na ESO La Sija opservatoriji u Čileu. Ovo je jedna od najoštrijih slika koja prikazuje celu planetarnu maglinu, otkrivajući ne samo njenu punu veličinu već i fine detalje kroz kosmički pejzaž gasnih oblaka, prašine i novorođenih zvezda.

16. septembar 2015.: Patuljasta galaksija Vajar, na najnovijoj slici snimljenoj uz pomoć Širakougaone kamere na MPG/ESO 2,2-metarskom teleskopu na La Sija opservatoriji u Čileu, bliski je komšija naše Galaksije. Uprkos maloj udaljenosti na kojoj se nalaze, ove dve galaksije imaju veoma različite prošlosti i karaktere. Galaksija sa slike mnogo je manja i starija od Mlečnog puta, što je čini interesantnim objektom za proučavanje kako formacije zvezda, tako i galaksija u ranom svemiru. Međutim, s obzirom na slabašan sjaj koji sa nje potiče, proučavanje ovog objekta nije ni malo lak zadatak.

2. septembar 2015.: Slikom dominira deo džinovske planetarne magline Gum 56, koju osvetljava vruća i jarka mlada zvezda rođena unutar nje. Milionima godina, zvezde su se stvarale u ovoj maglini od gasa - materijala koji se kasnije vraća zvezdanom porodilištu kada ostarele zvezde ili izbacuju lagano svoj materijal u svemir ili ga dramatično odbacuju u supernova eksploziji. Ova slika potiče sa MPG/ESO 2.2-metarskog teleskopa na La Sija opservatoriji u Čileo kao deo ESO-ovog programa kosmičkih dragulja (engl. ESO Cosmic Gems).

19. avgust 2015.: Otvorena zvezdana jata, poput ovog na slici, nisu samo idealni objekti za fotografisanje. Većina zvezda unutar jata, kao i samo jato, mogu poslužiti astronomima kao laboratorije za proučavanja života i smrti zvezda. Wide Field Imager kamera na ESO La Sija opservatoriji uslikala je ovo jato, poznato i kao IC 4651. Zvezde nastale unutar njega prikazuju čitav spektar karakteristika.

10. avgust 2015.: An international team of astronomers studying more than 200 000 galaxies has measured the energy generated within a large portion of space more precisely than ever before. This represents the most comprehensive assessment of the energy output of the nearby Universe. They confirm that the energy produced in a section of the Universe today is only about half what it was two billion years ago and find that this fading is occurring across all wavelengths from the ultraviolet to the far infrared. The Universe is slowly dying.

5. avgust 2015.: Ovaj neobični balon koji sija poput duha zvezde iz tame svemira, nekima će delovati natprirodno i misteriozno, međutim radi se o poznatom astronomskom objektu: planetarnoj maglini, ostatku umiruće zvezde. Ovo je najbolja slika malopoznatog objekta ESO 378-1 i uslikana je na ESO-ovom Veoma velikom teleskopu u severnom Čileu.

29. jul 2015.: The chemical element lithium has been found for the first time in material ejected by a nova. Observations of Nova Centauri 2013 made using telescopes at ESO’s La Silla Observatory, and near Santiago in Chile, help to explain the mystery of why many young stars seem to have more of this chemical element than expected. This new finding fills in a long-missing piece in the puzzle representing our galaxy’s chemical evolution, and is a big step forward for astronomers trying to understand the amounts of different chemical elements in stars in the Milky Way.

22. jul 2015.: Teleskop ALMA (engl. Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) upotrebljen je za detekciju najudaljenijih oblaka gasa u kojima se formiraju zvezde, a koji se nalaze u normalnim galaksijama u ranom svemiru. Najnovija posmatranja omogućila su astronomima da steknu uvid u prvobitno formiranje galaksija i da razumeju na koji način su očistile "kosmičku maglu" tokom razdoblja rejonizacije. Po prvi put, ovakve galaksije se vide kao nešto više od bledih mrlja.