eso1903tr — Görüntülü Bülten

Yeni Yıldız Baloncukları

06 Şubat 2019

Büyük Macellan Bulutu’nda (LMC) yeni oluşan yıldızların bu parıltılı bölgesi ESO’nun Çok Büyük Teleskopu üzerindeki Çoklu Birim Tayfsal Kaşifi (MUSE) ile yakalandı. LMC’de görece az miktarda bulunan toz ve MUSE’nin keskin görüşü bölgenin karmaşık ayrıntılarının görünür ışıkta ayırt edilebilir olmasını sağladı.

Büyük Macellan Bulutu’nun (LMC) bu bölgesi ESO’nun Çok Büyük Teleskopu (VLT) üzerindeki Çoklu Birim Tayfsal Kaşifi (MUSE) aygıtı ile alınan bu görüntüde çarpıcı renklerde parıldamaktadır. LHA 120-N 180B ya da kısaca N180 B olarak bilinen bölge H II bölgesi olarak bilinen bir tür bulutsudur ve yeni oluşan yıldızlar için verimli bir kaynaktır.

LMC Samanyolu’nun bir uydu gökadasıdır ve çoğunlukla Güney Yarımküresi’nden görülebilmektedir. Sadece 160 000 ışık yılı uzaklığı ile aslında kapı komşumuzdur. Eve yakın olmasının yanı sıra LMC’nin tekil sarmal kolu neredeyse tam karşıdan görülebildiği için N180 B gibi bölgelerin kolaylıkla araştırılabilmesini sağlamaktadır.

H II bölgeleri iyonlaşmış hidrojenden oluşan yıldızlar-arası bulutlardır — tamamen hidrojen atomları çekirdeğinden yani. Bu bölgeler yıldız doğumevleridir — ve yeni oluşan büyük kütleli yıldızlar çevredeki gazın iyonlaşmasından sorumludurlar, bu da manzarayı göz alıcı hale getirmektedir. N180 B’nin ayırt edici şekli iyonlaşmış dev bir hidrojen baloncuğunun dört küçük küre tarafından çevrelenmesiyle meydana gelmiştir.

Bu ışıldayan bulutun derinliklerinde MUSE yeni doğmuş bir yıldızdan yayılan bir jet belirledi — Güneş’ten 12 kat daha fazla kütleye sahip büyük kütleli genç bir yıldız. Herbig-Haro 1177 ya da kısaca HH 1177 olarak adlandırılan jet bu görüntüde ayrıntılı bir şekilde gösterilmektedir. Samanyolu dışında bu tür bir jet ilk kez görüntülenmiştir çünkü genelde tozlu çevreleri bu nesneleri örtmektedir. Bununla birlikte, LMC’nin görece tozsuz ortamı HH 1177’nin görünür dalgaboylarında gözlenmesini sağlamaktadır. 33 ışık yılı uzunluğu ile şimdiye kadar gözlenmiş olan en uzun jetlerden biridir.

HH 1177 yıldızların erken dönemleri hakkında bilgiler vermektedir. Jet ışınları yüksek derecede hizalanmış olup yayıldıkça az miktarda saçılmaktadır. Bunun gibi jetler yıldızlarının yığışma diskleri ile bağlantılı olup yeni doğan yıldızların nasıl madde topladıklarına ışık tutabililirler. Gökbilimciler hem büyük hem de küçük kütleli yıldızların benzer mekanizmalarla HH 1177 gibi düzgün yayılan jetler üretebileceğini buldular ki bu da büyük kütleli yıldızların küçük kütleli benzerleri gibi benzer yollarla oluşabileceğini göstermektedir.

İlk ışığını Geniş Alan Modu ile 2017’de alan MUSE son zamanlarda Uyarlamalı Optik Tesisi’nin eklenmesi ile geniş ölçüde geliştirilmiştir. Uyarlamalı optik ESO teleskoplarının atmosferin bulanıklaştırıcı etkisini gidermek için kullanılan bir işlemdir — titreşen yıldız ışığını yüksek çözünürlüklü görüntülere dönüştürmektedir. İlave edilen Dar Alan Modu ile bu görüntülerin alınması MUSE’ye NASA/ESA Hubble Uzay Teleskopu kadar keskin bir görüş vererek Evren’i şimdiye kadar görülmemiş ayrıntıda keşfetme potansiyeli sağlamaktadır.

Daha fazla bilgi

Bu araştırma “An optical parsec-scale jet from a massive young star in the Large Magellanic Cloud” başlıklı bir makale olarak Nature dergisinde yayınlanmak üzere sunulmuştur.

Araştırma ekibinde A. F. McLeod (araştırmayı yürütürken Canterbury Üniversitesi’nde iken, New Zealand şimdi California Üniversitesi, Astronomi Bölümü, Berkeley, ve Texas Tech Üniversitesi, Fizik ve Astronomi Bölümü’ndedir, USA), M. Reiter (Department of Astronomy, University of Michigan, Ann Arbor, USA), R. Kuiper (Institute of Astronomy and Astrophysics, University of Tübingen, Germany), P. D. Klaassen (UK Astronomy Technology Centre, Royal Observatory Edinburgh, UK) ve C. J, Evans (UK Astronomy Technology Centre, Royal Observatory Edinburgh, UK) yer almaktadır.

Avrupa Güney Gözlemevi ESO, Avrupa'daki en önemli hükümetler-arası gökbilim kuruluşudur ve dünyanın en üretken gökbilim gözlemevidir. 16 Üye Ülke: Avusturya, Belçika, Çekya, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Finlandiya, Almanya, İtalya, Hollanda, Polonya, Portekiz, İrlanda, İspanya, İsveç, İsviçre ve İngiltere ile ev sahibi Şili ve stratejik ortak Avustralya tarafından desteklenmektedir. Tasarıma, inşaya ve önemli bilimsel keşiflere olanak sağlayan güçlü yer tabanlı gözlem faaliyetlerine odaklanan iddialı bir program yürütmektedir. ESO ayrıca gökbilim araştırmalarında teşvik edici ve düzenleyici bir dayanışma konusunda öncü bir rol oynamaktadır. ESO Şili'nin Atacama Çölü bölgesinde benzeri olmayan üç adet birinci sınıf gözlem yerleşkesi işletmektedir: La Silla, Paranal ve Chajnantor. ESO Paranal'da dünyanın en gelişmiş optik gökbilim gözlemevi olan Çok Büyük Teleskop'u (Very Large Telescope), ve iki tarama teleskopu işletmektedir. Kırmızı ötesi gözlem teleskopu VISTA dünyanın en büyük tarama teleskopudur ve VLT tarama teleskopu (VST) ise sadece görünür ışıkta gökyüzünü taramak için tasarlanan dünyanın en büyük teleskopudur. ESO var olan en büyük gökbilim projesi ve devrimsel gökbilim teleskopu ALMA'nın ana ortağıdır. ESO şu anda Paranal civarındaki Cerro Armazones’te 39-metre çaplı "gökyüzünü izleyen dünyanın en büyük gözü" olacak Avrupa Aşırı Büyük Teleskopu, E-ELT'yi inşa etmektedir.

ESO Basın Bültenlerinin çevirileri ESO Bilim Toplum Ağı’nda (ESON) bulunan ESO üyesi ve diğer ülkelerdeki bilim toplum uzmanları ve bilim iletişimcileri tarafından gerçekleştirilmektedir. ESON Türkiye çeviri ekibinde Orta Doğu Teknik Üniversitesi (Ankara) ve Çağ Üniversitesi – Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi’nden (Mersin) uzman kişiler yer almaktadır.

Bağlantılar

• Araştırma makalesi bağlantısı
• MUSE hakkında daha fazla bilgi
• VLT hakkında daha fazla bilgi

İletişim

Arif Solmaz
Çağ Üniversitesi - Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi
Mersin, Türkiye
Tel: +903246514800 (1315)
E-posta: arif.solmaz@gmail.com

Anna McLeod
Postdoctoral Research Fellow — Texas Tech University & University of California Berkeley
Tel: +1 80 6834 2588
E-posta: anna.mcleod@ttu.edu

Calum Turner
ESO Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6670
E-posta: pio@eso.org

Connect with ESO on social media

Bu bir ESO Basın Bülteni çevirisidir eso1903.