Basın Bültenleri

25 Haziran 2013: Bir gökbilimci ekibi, Gliese 667C’nin yeni gözlemleriyle birlikte ESO’nun Şili’de bulunan 3,6 metrelik teleskobundaki HARPS’ın halihazırdaki verilerinden de yararlanarak en az altı gezegene sahip bir sistemin varlığını ortaya çıkardı. Bu rekor sahibi sistemin üç gezegeni, üzerlerinde sıvı suyun bulunabileceği bir bölgede bulunan dev dünyalardır ve bu da onları yaşama ev sahipliğine aday gezegenler yapmaktadır. Bu sistem, şimdiye kadar “dopdolu” bir yaşanabilir bölgeye sahip olduğu anlaşılan ilk sistemdir.

20 Haziran 2013: ESO’nun Çok Büyük Teleskop Girişimölçeri aktif bir galaksinin merkezindeki devasa karadeliğin etrafındaki tozun şimdiye kadar yapılan en detaylı gözlemelerini toplamıştır. Beklendiği şekliyle karadeliğin etrafında çörek (“doughnut”) şekilli bir torus (kabartı) içersinde parlayan tozun tamamından çok astronomlar tozun, torusun yukarı ve aşağısında konumlandıklarını bulmuşlardır. Bu gözlemler tozun serin bir rüzgar şeklinde karadelikten öteye itildiğini bulmuşlardır. Bu şaşırtıcı bulgu varolan teorileri zorlamakta ve süper kütleli karadeliklerin nasıl evrimleştikleri ve etraflarıyla nasıl etkileştiklerini anlatmaktadır.

12 Haziran 2013: Şili'de ESO'nun La Silla Gözlemevi'ndeki 1.2 metrelik İsviçre yapımı Euler teleskobundan yararlanan gökbilimciler, yeni bir değişen yıldız sınıfı keşfettiler. Bu keşif, bir kümedeki yıldızların parlaklıklarındaki küçük değişimlerin tespitine dayanmaktadır. Gözlemler, bu yıldızların mevcut kuramlara meydan okuyan ve bu değişimlerin kökenlerini sorgulamamıza sebep olan önceden bilinmeyen özelliklerini ortaya koymuştur.

06 Haziran 2013: Yeni Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi’ni (ALMA) kullanan gökbilimciler, genç bir yıldızın etrafında toz parçacıklarının yığılarak büyüdüğü bir bölgeyi görüntüledi. Bu, bir toz tuzağının net olarak gözlemlendiği ve modellendiği ilk olaydır. Böylece disk içerisindeki toz parçacıklarının nasıl büyük boyutlara ulaştığı, sonunda kuyrukluyıldızlar, gezegenler ve kayalık cisimleri oluşturduklarına dair uzun süredir bilinen gizem çözüldü. Araştırma sonuçları Science dergisinin 7 Haziran 2013 tarihli sayısında yayınlanacaktır.

03 Haziran 2013: ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu kullanan bir gökbilimciler ekibi parlak bir yıldızın yakınında hareket eden sönük bir cisim görüntüledi. Kütlesi Jüpiter’in dört ila beş katı büyüklüğünde olduğu tahmin edilen gezegen, Güneş Sistemi dışında şimdiye kadar doğrudan görüntülenen en hafif gezegen özelliğini taşıyor. Keşfin gezegen sistemlerinin oluşumu ve evrimi konusundaki görüşlere önemli katkılar yapması bekleniyor.

29 Mayıs 2013: Gökbilimciler Güneş gibi yıldızların yaşamlarının sonuna yaklaştıklarında atmosferlerinin çoğunu uzaya püskürtmelerini beklemektedir. Ancak ESO’nun Çok Büyük Teleskopu ile yeni yapılan dev bir yıldız kümesi gözlemlerine göre — tüm beklentilere rağmen — gözlenen çoğu yıldız yaşamları süresince bu evreye ulaşmamış. Uluslararası gözlem ekibinin bulgularına göre, yıldızlarda bulunan sodyum miktarı, yıldızın yaşamının nasıl son bulacağını gösteren mükemmel bir belirleyici olabilir.

23 Mayıs 2013: ESO dünyanın en gelişmiş optik aleti olan Çok Büyük Teleskop’unun 15. yılını bir yıldız doğumevinin göz alıcı bu yeni görüntüsü ile kutluyor. Görüntüde kalın toz kümelerinin gökbilimcilerce IC 2944 olarak bilinen ışıldayan pembe gaz bulutu üzerindeki gölgeleri gözler önüne seriliyor. Işığı geçirmeyen bu küçük kabarcıklar sanki bir çilek kokteyli içerisindeki mürekkep damlalarını andırıyor, tuhaf şekillerinin nedeni ise yakındaki parlak genç yıldızlardan gelen güçlü ışınımlar.

15 Mayıs 2013: Avcı Takımyıldızı'ndaki kozmik bulutların bu etkileyici yeni imgesi, gökyüzünde ateşten bir kurdeleye benzeyen oluşumu göstermektedir. Bu turuncu ışıltı, soğuk yıldızlararası toz zerrelerinden gelen insan gözünün algılayamayacağı kadar uzun dalgaboylarına sahip sönük ışığı temsil etmektedir. Bu imge, Şili'de ESO tarafından işletilen Atacama Pathfinder Deneyi (APEX) ile elde edilmiştir.

02 Mayıs 2013: ESO’nun Şili’deki La Silla Gözlemevi’nde bulunan 1.54-metrelik Danimarka teleskopu bir yıldızlar-arası bulut içinde yıldızların oluştuğu esnada karmaşanın hakim olduğu zamanı gösteren NGC 6559’un çarpıcı bir görüntüsünü yakaladı.

25 Nisan 2013: Gökbilimciler Dünya üzerindeki pek çok radyo teleskobunun yanı sıra ESO'nun Çok Büyük Teleskobu'nu, bir beyaz cüce ile şimdiye kadar bilinenlerin içinde en büyük kütleye sahip nötron yıldızından oluşan sıradışı çift yıldız sistemini keşfetmek ve incelemek için kullandılar. Bu tuhaf yeni çift yıldız, Einstein'in kütleçekim kuramı olan genel göreceliği şimdiye kadar mümkün olmamış yollarla sınamamıza imkân vermektedir. Şu ana kadar yeni gözlemler, genel göreceliğin öngörüleriyle tamamen uyumlu ve diğer bazı alternatif kuramlarla ise uyumsuzdur. Sonuçlar Science dergisinde yayınlanacaktır.

17 Nisan 2013: Yeni ALMA (Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi) teleskopunu kullanan bir gökbilimciler ekibi, Evren’in erken dönemlerine ait en zengin yıldız oluşumlarına ev sahipliği yapan 100’den fazla gökadanın konumunu belirledi. ALMA yeryüzündeki benzer teleskopların on yıldan daha uzun bir sürede gözleyeceği gökadaları sadece birkaç saat içerisinde yakalayabilecek kadar güçlüdür.

10 Nisan 2013: ESO’nun Çok Büyük Teleskopu ile alınan bu şaşırtıcı yeni görüntü 3300 ışık-yılı uzaklıkta Kalkan takımyıldızı doğrultusunda ölmekte olan sönük bir yıldızın etrafındaki yeşil gezegenimsi bulutsu IC 1295’i gösteriyor. Görüntü bulutsunun şimdiye kadar çekilen en detaylı halidir.

27 Mart 2013: Bu sevimli parlak mavi yıldızlar güney gökküresi takım-yıldızlarından Yelken’de bulunan NGC 2547 kümesindeki yeni oluşmakta olan yıldızlardır. Görüntü Şili’deki ESO’nun La Silla Gözlemevi’nde bulunan MPG/ESO 2.2-metre teleskopu üzerindeki Geniş Alan Görüntüleyicisi ile alınmıştır.

20 Mart 2013: Dünya’dan yaklaşık 35 milyon ışık-yılı uzaklıkta, Nehir (Eridanus) takımyıldızında, sarmal gökada NGC 1637 yer almaktadır. 1999 öncesinde bu gökadanın sakin görünümü çok parlak bir süpernovanın görülmesiyle bozuldu. Şili’deki Paranal Gözlemevi’ndeki ESO’ya ait olan Çok Büyük Teleskop ile bu patlama sonrasını inceleyen bilim insanları nispeten yakın olan bu gökadanın şaşırtıcı bir görüntüsünü elde ettiler.

15 Mart 2013: 14 Mart 2013 günü Danimarka Veliaht Prensi ve eşi, Şili’ye yapılan resmi ziyaretin bir parçası olarak ESO’nun Paranal Gözlemevi’ni ziyaret etti. Çift, ESO Genel Müdürü Tim de Zeeuw eşliğinde ESO’nun Paranal’da bulunan dünyanın önde gelen gökbilim tesislerini içeren bir tura katıldılar.

13 Mart 2013: Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi (ALMA) ile gerçekleştirilen gözlemler evrendeki yıldız doğumunun en hareketli olduğu dönemleri düşünüldüğünden çok daha önceye taşıdı. Sonular bir dizi makale olarak Nature dergisinin 14 Mart 2013 tarihli sayısında ve Astrofizik Dergisi’nde yayınlandı. Araştırma açılışı bugün kutlanan yeni uluslararası ALMA gözlemevinden gelen keşiflerin son bir örneği konumunda.

13 Mart 2013: Bugün, Şili Andları'nın uzak bir bölgesinde, Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-altı Dizisi (ALMA) resmî bir törenle hizmete girdi. Bu olay, dev teleskopun tüm ana sistemlerinin tamamlanmasını ve bu inşaat projesinin artık tam teşeküllü bir gözlemevine dönüşmesini müjdecisi. ALMA; Şili Cumhuriyeti işbirliğiyle birlikte bir Avrupa, Kuzey Amerika ve Doğu Asya ortaklığının ürünü.

06 Mart 2013: Uluslararası bir gökbilimciler ekibi neredeyse on yıllık dikkatli gözlemlerinin ardından komşu gökadamız Büyük Macellan Bulutu’nun bize olan uzaklığını oldukça hassas bir şekilde belirlediler. Bu yeni ölçüm ayrıca Evrenin genişleme oranı — Hubble Sabiti — hakkındaki bilgimizi ilerletti ve genişlemeyi hızlandıran gizemli karanlık enerjinin doğasını anlamamız konusunda önemli bir aşama sağladı. Araştırma ekibi gözlemlerinde ESO’nun Şili’deki La Silla Gözlemevi’nin yanı sıra dünya genelindeki başka teleskopları da kullandı. Sonuçlar Nature dergisinin 7 Mart 2013 tarihli sayısında yayınlanacak.

28 Şubat 2013: ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu kullanan gökbilimciler halen kalın gaz ve toz diski içerisinde gömülü bir şekilde oluşmakta olan gezegenin muhtemelen ilk doğrudan gözlemini gerçekleştirdiler. Eğer doğrulanırsa, bu keşif gezegenlerin nasıl oluştuklarına dair gökbilimcilerin en güncel teorilerini gözlemsel bir hedefle test edebilmelerini sağlayacak.

20 Şubat 2013: ESO’nun VISTA teleskopu ile alınan bu yeni görüntü ile sıcak genç yıldızları çevreleyen toz kıvrımları ve parlayan gaz bulutlarından oluşan göksel bir manzara yakalandı. Bu kırmızı-ötesi görüntü NGC 6357 olarak bilinen yıldız doğumevinin şaşırtıcı yeni ışıklarını gözler önüne seriyor. VISTA taramasının bir parçası olarak alınan bu görüntü gökadamız Samanyolu’nun yapısını ve nasıl oluştuğunu anlamak için yürütülen gözlemler sırasında elde edilmiştir.