Basın Bültenleri

04 Eylül 2013: ESO’nun Yeni Teknoloji Teleskopu ve NASA/ESA Hubble Uzay Teleskopu’nu kullanan gökbilimciler gökadamızın merkezinde 100’den fazla bulutsu keşfettiler. Kelebek-şeklindeki bu kozmik aile üyelerinin gizemli bir şekilde hizanlandıkları bulundu — bu, gökcisimlerinin özellikleri ve birbirlerinden farklı geçmişleriyle şaşırtıcı sonuçlar ortaya çıkardı.

28 Ağustos 2013: Güneş’in şimdiye kadar bilinen en eski ikizi Brezilyalı gökbilimcilerin liderlik ettiği uluslararası bir ekip tarafından ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu kullanarak tespit edilerek araştırıldı. Yeryüzünden 250 ışık-yılı uzaklıkta yer alan HIP 102152 yıldızı Güneş’e herhangi bir güneş ikizinden daha fazla benziyor — ancak güneşten dört milyar yıl daha yaşlı. Bu yaşlı, ancak neredeyse güneşle aynı olan yıldız, yaşlandığında Güneş’in nasıl görüneceğini bize gösteren beklenmedik bir şans. Yeni gözlemler ayrıca bir yıldızın yaşı ve lityum içeriği arasındaki bağlantının ilk açık ve önemli ipuçlarını sağlıyor ve ek olarak HIP 102152’nin belki de kayalık gezegenlere ev sahipliği yapabileceğini gösteriyor.

20 Ağustos 2013: Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi’ni kullanan gökbilimciler yeni doğan bir yıldızdan dışarıya doğru atılan maddeyi yakından görüntüledi. Herbig-Haro 46/47 adlı bir nesnenin içindeki karbon monoksit moleküllerinden gelen ışımaya bakarak sahip oldukları jetlerin daha önce düşünüldüğünden daha fazla enerji yüklü olduklarını keşfettiler. Oldukça detaylı yeni görüntüler ayrıca daha önceden bilinmeyen ve tamamen farklı bir doğrultudaki bir jeti de gözler önüne serdi.

07 Ağustos 2013: ESO’nun Çok Büyük Teleskopu Samanyolu’nun uydu gökadalarından biri olan Büyük Macellan Bulutu’ndaki şaşırtıcı bir yıldız oluşum bölgesini görüntüledi. Keskin görüntüler iki farklı gaz bulutunu gözler önüne seriyor: kırmızı-renkli NGC 2014, ve mavi komşusu NGC 2020. Birbirlerinden farklı olsalar da, her ikisi de yeni doğmakta olan olağanüstü sıcak yıldız rüzgarları ile şekillendirilmekte ve ışıl ışıl parlatılmaktadırlar.

24 Temmuz 2013: Şili’deki ALMA teleskopu ile yapılan yeni gözlemler gökbilimcilere, coşkulu yıldız oluşum sürecinin gazları bir gökadadan dışarıya doğru atarak gelecek nesil yıldızların oluşması ve büyümesi için ihtiyaç duyduğu yakıtı nasıl sağladığını gösterdi. Etkileyici görüntüler yakın Heykeltıraş Gökadası’nda bulunan yıldız oluşum bölgelerinden dışarıya atılan muazzam miktardaki moleküler gaz çıkışını gözler önüne serdi. Bu yeni sonuçlar Evrendeki çok büyük kütleli gökadalardaki yıldızların nadir oluşunu açıklamaya yardım edebilir. Araştırma sonuçları Nature dergisinin 25 Temmuz 2013 tarihli sayısında yayınlanacak.

18 Temmuz 2013: Uzak, genç bir güneş sisteminde ilk kez bir buz çizgisi görüntülendi. Güneş-benzeri TW Hydrae yıldızının etrafındaki disk içerisinde bulunan buz çizgisi Güneş Sistemi’nin geçmişi ve gezegenler ile kuyruklu-yıldızların yapısını oluşturan faktörler hakkında daha fazla bilgi edinmemizi sağlayacak. Sonuçlar bugün Science Express’te yayınlanacak.

17 Temmuz 2013: ESO’nun Çok Büyük Teleskopu ile yapılan yeni gözlemler ilk kez gökadanın merkezinde bulunan dev bir karadeliğin parçalarına ayırdığı bir gaz bulutunu gösterdi. Bulutun çekim gücüyle uzayan yapısı, baş tarafının karadeliğe en yakın noktada saatte 10 milyon km’den fazla hızla ilerlemesine yol açarken, kuyruk kısmının halen bulutu izleyerek karadeliğe doğru düşmekte olduğu gözlendi.

10 Temmuz 2013: Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi’ni (ALMA) kullanarak yapılan yeni gözlemler, gökbilimcilere, canavar bir yıldızın karanlık bir bulutun içindeki oluşumunun şimdiye kadarki en iyi görüntüsünü verdi. Güneş kütlesinin 500 katından daha büyük kütleli ve halen büyümeye devam eden Samanyolu’nda bilinen en büyük yıldız doğumevi bulundu. Embriyonik yıldız büyük bir açlıkla içeri doğru hızla çöken madde ile beslenmektedir. Bu bulutun, oldukça parlak ve Güneş kütlesinin 100 katında bir yıldız doğurması bekleniyor.

04 Temmuz 2013: ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu kullanan gökbilimciler yakınındaki gazı iştahlı bir şekilde atıştıran uzak bir gökada tespit etti. Gökada üzerine düşerken görüntülenen gazın hem yıldız oluşumunu hem de gökadanın dönüş hızını arttırdığı bulundu. Bu, şimdiye kadar gökadaların büyümek ve yıldızları oluşturmak için yakınlarındaki maddeleri tüketmeleri gerektiğini öne süren teorinin doğrudan en iyi gözlemsel kanıtıdır. Sonuçlar Science dergisinin 5 Temmuz 2013 tarihli sayısında yayınlanacaktır.

01 Temmuz 2013: İlk gösterimi 28 Haziran 2013 günü Cleveland, Ohia’da bulunan Great Lake Bilim Merkezi (ABD) ve 29 Haziran’da Danimarka, Kopenhag’daki Tycho Brahe Gezegenevi’nde sahnelenen Gizemli Evren’in 3-boyutlu üretimi dünya çapındaki IMAX® ve diğer dev-ekran sinemalarına ulaştı. Filmde son teknoloji ürünü teleskopların yüksek çözünürlüklü hızlandırılmış görüntüleri, gökyüzündeki nesnelerin şaşırtıcı 3-boyutlu görünümlerinin yanı sıra Evrenin evrimine dair 3-boyutlu bilgisayar simülasyonları konu ediliyor.

25 Haziran 2013: Bir gökbilimci ekibi, Gliese 667C’nin yeni gözlemleriyle birlikte ESO’nun Şili’de bulunan 3,6 metrelik teleskobundaki HARPS’ın halihazırdaki verilerinden de yararlanarak en az altı gezegene sahip bir sistemin varlığını ortaya çıkardı. Bu rekor sahibi sistemin üç gezegeni, üzerlerinde sıvı suyun bulunabileceği bir bölgede bulunan dev dünyalardır ve bu da onları yaşama ev sahipliğine aday gezegenler yapmaktadır. Bu sistem, şimdiye kadar “dopdolu” bir yaşanabilir bölgeye sahip olduğu anlaşılan ilk sistemdir.

20 Haziran 2013: ESO’nun Çok Büyük Teleskop Girişimölçeri aktif bir galaksinin merkezindeki devasa karadeliğin etrafındaki tozun şimdiye kadar yapılan en detaylı gözlemelerini toplamıştır. Beklendiği şekliyle karadeliğin etrafında çörek (“doughnut”) şekilli bir torus (kabartı) içersinde parlayan tozun tamamından çok astronomlar tozun, torusun yukarı ve aşağısında konumlandıklarını bulmuşlardır. Bu gözlemler tozun serin bir rüzgar şeklinde karadelikten öteye itildiğini bulmuşlardır. Bu şaşırtıcı bulgu varolan teorileri zorlamakta ve süper kütleli karadeliklerin nasıl evrimleştikleri ve etraflarıyla nasıl etkileştiklerini anlatmaktadır.

12 Haziran 2013: Şili'de ESO'nun La Silla Gözlemevi'ndeki 1.2 metrelik İsviçre yapımı Euler teleskobundan yararlanan gökbilimciler, yeni bir değişen yıldız sınıfı keşfettiler. Bu keşif, bir kümedeki yıldızların parlaklıklarındaki küçük değişimlerin tespitine dayanmaktadır. Gözlemler, bu yıldızların mevcut kuramlara meydan okuyan ve bu değişimlerin kökenlerini sorgulamamıza sebep olan önceden bilinmeyen özelliklerini ortaya koymuştur.

06 Haziran 2013: Yeni Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi’ni (ALMA) kullanan gökbilimciler, genç bir yıldızın etrafında toz parçacıklarının yığılarak büyüdüğü bir bölgeyi görüntüledi. Bu, bir toz tuzağının net olarak gözlemlendiği ve modellendiği ilk olaydır. Böylece disk içerisindeki toz parçacıklarının nasıl büyük boyutlara ulaştığı, sonunda kuyrukluyıldızlar, gezegenler ve kayalık cisimleri oluşturduklarına dair uzun süredir bilinen gizem çözüldü. Araştırma sonuçları Science dergisinin 7 Haziran 2013 tarihli sayısında yayınlanacaktır.

03 Haziran 2013: ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu kullanan bir gökbilimciler ekibi parlak bir yıldızın yakınında hareket eden sönük bir cisim görüntüledi. Kütlesi Jüpiter’in dört ila beş katı büyüklüğünde olduğu tahmin edilen gezegen, Güneş Sistemi dışında şimdiye kadar doğrudan görüntülenen en hafif gezegen özelliğini taşıyor. Keşfin gezegen sistemlerinin oluşumu ve evrimi konusundaki görüşlere önemli katkılar yapması bekleniyor.

29 Mayıs 2013: Gökbilimciler Güneş gibi yıldızların yaşamlarının sonuna yaklaştıklarında atmosferlerinin çoğunu uzaya püskürtmelerini beklemektedir. Ancak ESO’nun Çok Büyük Teleskopu ile yeni yapılan dev bir yıldız kümesi gözlemlerine göre — tüm beklentilere rağmen — gözlenen çoğu yıldız yaşamları süresince bu evreye ulaşmamış. Uluslararası gözlem ekibinin bulgularına göre, yıldızlarda bulunan sodyum miktarı, yıldızın yaşamının nasıl son bulacağını gösteren mükemmel bir belirleyici olabilir.

23 Mayıs 2013: ESO dünyanın en gelişmiş optik aleti olan Çok Büyük Teleskop’unun 15. yılını bir yıldız doğumevinin göz alıcı bu yeni görüntüsü ile kutluyor. Görüntüde kalın toz kümelerinin gökbilimcilerce IC 2944 olarak bilinen ışıldayan pembe gaz bulutu üzerindeki gölgeleri gözler önüne seriliyor. Işığı geçirmeyen bu küçük kabarcıklar sanki bir çilek kokteyli içerisindeki mürekkep damlalarını andırıyor, tuhaf şekillerinin nedeni ise yakındaki parlak genç yıldızlardan gelen güçlü ışınımlar.

15 Mayıs 2013: Avcı Takımyıldızı'ndaki kozmik bulutların bu etkileyici yeni imgesi, gökyüzünde ateşten bir kurdeleye benzeyen oluşumu göstermektedir. Bu turuncu ışıltı, soğuk yıldızlararası toz zerrelerinden gelen insan gözünün algılayamayacağı kadar uzun dalgaboylarına sahip sönük ışığı temsil etmektedir. Bu imge, Şili'de ESO tarafından işletilen Atacama Pathfinder Deneyi (APEX) ile elde edilmiştir.

02 Mayıs 2013: ESO’nun Şili’deki La Silla Gözlemevi’nde bulunan 1.54-metrelik Danimarka teleskopu bir yıldızlar-arası bulut içinde yıldızların oluştuğu esnada karmaşanın hakim olduğu zamanı gösteren NGC 6559’un çarpıcı bir görüntüsünü yakaladı.

25 Nisan 2013: Gökbilimciler Dünya üzerindeki pek çok radyo teleskobunun yanı sıra ESO'nun Çok Büyük Teleskobu'nu, bir beyaz cüce ile şimdiye kadar bilinenlerin içinde en büyük kütleye sahip nötron yıldızından oluşan sıradışı çift yıldız sistemini keşfetmek ve incelemek için kullandılar. Bu tuhaf yeni çift yıldız, Einstein'in kütleçekim kuramı olan genel göreceliği şimdiye kadar mümkün olmamış yollarla sınamamıza imkân vermektedir. Şu ana kadar yeni gözlemler, genel göreceliğin öngörüleriyle tamamen uyumlu ve diğer bazı alternatif kuramlarla ise uyumsuzdur. Sonuçlar Science dergisinde yayınlanacaktır.