Basın Bültenleri

07 Mart 2018: Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi (ALMA) ve diğer teleskoplarla alınan yeni veriler Avcı Bulutsusu’ndaki iplikçik ağlarının bu etkileyici görüntüsünü oluşturmak için kullanıldı. Bu özellikler bu etkileyici görüntüde kırmızı-sıcak ve kızgın gibi görülmelerine ragmen gerçekte o kadar soğukturlar ki, gökbilimcilerin onları görebilmeleri için ALMA gibi teleskopları kullanmaları gerekmektedir.

05 Mart 2018: ESO’nun Çok Büyük Teleskop Girişimölçeri (VLTI) üzerindeki yeni MATISSE aygıtı Şili’nin kuzeyindeki Paranal Gözlemevi’nde ilk gözlemlerini başarıyla gerçekleştirdi. MATISSE orta-kırmızı-ötesi dalgaboylarında gözlem yapabilen dünyanın en güçlü girişimölçüm aygıtıdır. Yüksek çözünürlüklü görüntüleme ve tayfölçümünü kullanarak genç yıldızların etrafında oluşan gezegenler ve gökadaların merkezlerinde bulunan süper-kütleli karadelikleri tespit edecek. VLTI Yardımcı Teleskoplar’ının kullanıldığı ilk MATISSE gözlemleri Sirius, Rigel ve Betelheuse gibi gökyüzündeki en parlak yıldızlar incelendi ve aygıtın çalışması control edildi.

16 Şubat 2018: ESO gökbilimcisi Suzanna Randall uzaya gitme hayaline ilk Alman astronot olarak bir adım daha yaklaştı. Randall amacı ilk kadın Alman astronotu eğiterek bilimsel araştırmalar yapmak üzere Uluslararası Uzay İstasyonu’na göndermek olan Astronautin girişimi tarafından seçildi. Duyuru bugün Almanya Garching’teki ESO Genel Merkezi’nde bir basın toplantısı ile yapıldı.

13 Şubat 2018: ESO’nun Şili’deki Çok Büyük Teleskopu üzerinde bulunan ESPRESSO aygıtı ilk kez 8.2-metrelik Birim Teleskop’ların tümünden gelen birleştirilmiş ışığı kullandı. Birim Teleskop’lardan gelen ışığın bu şekilde birleştirilmesi, toplama alanı bakımından VLT’yi var olan en büyük optik teleskop haline getirdi.

05 Şubat 2018: Yeni bir çalışmaya göre yakın, soğuk-cüce yıldız TRAPPIST-1’in etrafındaki yedi gezegenin çoğunlukla kayalık ve bazılarının Dünya’dan daha çok suya sahip olabileceği bulundu. Gezegenlerin yoğunlukları artık daha hassas bir şekilde biliniyor, bu sayede bazılarının kütlelerinin yüzde beşi oranında suya sahip olduğu düşünülüyor — Dünya’nın okyanuslarından 250 kat daha fazla. Yıldıza daha yakın olan sıcak gezegenlerin yoğun ve buharlı bir atmosferi, daha uzaktakilerin ise buzdan yüzeyleri olabilir. Boyut, yoğunluk ve yıldızdan gelen radyasyon miktarına göre, içlerinden Dünya’ya en benzer olanı dördüncü sıradaki. Yedi gezegen içerisindeki en kayalık gezegenin bu olduğu görülüyor ve potansiyel olarak sıvı suya sahip olabilir.

31 Ocak 2018: Bu dikkat çekici geniş alan görüntüsündeki kozmik tozlu kıvrımlardan oluşan karanlık bulut, yeni doğan yıldızların parlak ışıklarıyla aydınlatılıyor. Bu yoğun bulut Lupus 3 adı verilen bir yıldız oluşum bölgesidir ve burası kendi üzerine çöken gaz ve toz kütlelerinden oluşan sıcak yıldızlarla dolup taşmaktadır. VLT Tarama Teleskopu ve MPG/ESO 2.2-metrelik teleskopu tarafından alınan görüntülerle oluşturulan bu manzara bölgenin şimdiye kadarki en ayrıntılı görünüşüdür.

24 Ocak 2018: ESO’nun La Silla Gözlemevi’ne kurulan yeni bir ulusal tesis başarılı bir şekilde ilk gözlemlerini gerçekleştirdi. ExTrA teleskopları yakın kırmızı cüce yıldızların etrafında dolanan Dünya-boyutlarındaki gezegenleri arayacak. ExTrA’nın yenilikçi tasarımı daha önceki araştırmalara göre çok daha gelişmiş hassasiyete ulaşmayı sağlayacak. Gökbilimciler artık potansiyel yaşanabilir gezegenleri aramak için güçlü bir araca sahipler.

17 Ocak 2018: ESO’nun Şili’deki Çok Büyük Teleskopu üzerinde bulunan MUSE aygıtını kullanan gökbilimciler NGC 3201 kümesinde garip davranışlar sergileyen bir yıldız keşfetti. Yıldızın Güneş’ten dört kat daha büyük kütleye sahip görünmeyen bir karadeliğin etrafında dolandığı ortaya çıktı — bulunan karadelik iki bakımdan ilk olma özelliği taşıyor; birincisi bir küresel kümede bulunan yıldızsal kütleye sahip pasif bir karadelik olması, diğeri de kütleçekim etkisiyle doğrudan bulunabilmesidir.

09 Ocak 2018: ESO'nun Aşırı Büyük Teleskopu'nun (ELT) birincil aynasını oluşturacak altıgen parçalardan ilk altı tanesi Alman SCHOTT firmasının Mainz'deki tesislerinde başarılı bir şekilde üretildi. Bu bölümler ELT'nin 39-metrelik ana aynasının, tamamlandığında toplamda 798 bileşenden oluşan parçalarını oluşturacak. ELT 2024 yılında ilk ışığını aldığında dünyanın en büyük optik teleskopu olacak.

20 Aralık 2017: ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu kullanan gökbilimciler ilk kez Güneş Sistemi dışındaki bir yıldızın yüzeyinde bulgurlanma desenlerini doğrudan gözlediler — yaşlı kırmızı dev π1 Gruis. PIONIER aygıtı ile alınan dikkat çekici bu görüntü Güneş’in 350 katı çapındaki dev yıldızın yüzeyini oluşturan konvektif hücreleri gözler önüne seriyor. Her bir hücre yıldız yüzeyinin çeyreğinden fazlasını yani 120 milyon kilometrelik bir alanı kaplıyor. Elde edilen sonuçlar bu hafta Nature dergisinde yayımlanacak.

13 Aralık 2017: ESO’nun VLT Tarama Teleskopu üzerindeki OmegaCAM kamerası Sharpless 29 adı verilen bu ışıl ışıl yıldız doğumevinin yeni bir görüntüsünü aldı. Bu dev görüntüde, bulutsu içerisindeki sıcak genç yıldızlardan çıkan ışığı yansıtan, soğuran ve yeniden-saçan kozmik toz ve gaz bulutları gibi birçok gökbilimsel olgu görülebiliyor.

06 Aralık 2017: Kayalık Ötegezegen ve Kararlı Tayfsal Gözlemler için Eşel Tayfçekeri (ESPRESSO) ilk ışığını başarılı bir şekilde aldı. ESO’nun Şili’deki Çok Büyük Teleskopu üzerine kurulan ESPRESSO ev sahibi yıldızların yaydığı ışıkta meydana gelen küçük değişimleri oldukça hassas bir şekilde izleyerek sahip oldukları ötegezegenleri bulmaya çalışacak. Işık toplama gücü 16-metrelik bir teleskopun gücüne eşit olacak şekilde, ilk kez bir aygıt dört VLT teleskopunun tamamından gelen ışığı toplayabilecek.

29 Kasım 2017: ESO’nun Şili’de bulunan Çok Büyük Teleskopu üzerindeki MUSE aygıtını kullanan gökbilimciler şimdiye kadar yapılmış olan en derin tayfsal gökyüzü taramasını gerçekleştirdiler. Hubble Ultra Derin Alanı’na odaklanarak, aralarında Hubble tarafından bile tespit edilemeyen 72 tanesini de içeren sönük 1600 gökadanın uzaklıklarını ve özelliklerini ölçtüler. Bu çığır açan veri setiyle şimdiden Astronomy & Astrophysics dergisinin özel sayısında yayımlanacak olan 10 bilimsel makale hazırlandı. Yeni bilgilerin böylesine zenginliği gökbilimcilere Evren’in erken dönemlerindeki yıldız oluşumu hakkında yeni yaklaşımlar sağlayacak ve MUSE’nin benzersiz tayfsal yenetekleri sayesinde mümkün olan ilk gökadaların özelliklerini ve hareketlerini araştırma imkanı verecek.

20 Kasım 2017: Gökbilimciler ilk kez yıldızlar-arası Güneş Sistemi’ne uzaydan giriş yapan bir asteroidi inceliyor. ESO’nun Şili’deki Çok Büyük Teleskopu ve dünya genelindeki gözlemevleri bu benzersiz nesnenin güneş sistemimizle karşılaşmadan önce uzayda milyonlarca yıldır dolaştığını gösterdi. Nesnenin karanlık, kırmızımsı, aşırı-uzun kayalık ya da yüksek-metal-içeriğe sahip olduğu görülüyor. Elde edilen yeni sonuçlar Nature dergisinin 20 Kasım 2017 tarihli sayısında yayımlanacak.

15 Kasım 2017: ESO’nun benzersiz gezegen avcısı HARPS aygıtını kullanan bir ekip Güneş Sistemi’nden sadece 11 ışık-yılı uzaklıkta Dünya-boyutlarında ılıman bir gezegen keşfetti. Ross 128 b olarak isimlendirilen yeni gezegen Proxima b’den sonra tespit edilen en yakın ikinci ılıman dünya oldu. Gezegen aynı zamanda sakin bir kırmızı cüce yıldızın etrafında bulunan en yakın ötegezegen ünvanına sahip oldu, bu da gezegenin potansiyel olarak yaşam barındırma olasılığını artırıyor. Ross 128 b ESO’nun Aşırı Büyük Teleskopu için atmosferinde biyo-işaretçilerin aranacağı birincil hedeflerden biri olacak.

03 Kasım 2017: Şili’deki ALMA Gözlemevi Güneş Sistemi’ne en yakın yıldız olan Proxima Centauri etrafında toz keşfi gerçekleştirdi. Yeni gözlemler sayesinde Proxima Centauri’ye uzaklığı Yer-Güneş mesafesinin bir ila dört katı olan bölgeden gelen ışıltının soğuk tozlar nedeniyle olduğu ortaya çıkarılmış oldu. Elde edilen veriler ayrıca daha da soğuk bir dış toz kuşağına işaret ederken, bu da karmaşık bir gezegen sisteminin belirtisi olabilir. Bu yapılar Güneş Sistemi’ndeki çok daha büyük kuşaklara benzerken, gezegen oluşturamayan taş ve buz parçacıklarından meydana geldikleri düşünülmektedir.

25 Ekim 2017: Ocak Kümesi'nden alınan bu ışıltılı görüntüde yer alan sayısısız gökada dikkat çekmek için birbirleriyke yarışıyor, bazıları ön planı işgal ederken diğerleri küçük bier ışık noktası şeklindeler. Bunlardan biri de merceksi gökada NGC 1316'dır. Bu çok araştırılan gökadanın çalkantılı geçmişi, şimdi gökbilimcilerin VLT Tarama Teseleskopu ile daha önce olmadığı kadar ayrıntılı görüntüledikleri, ince ilmeksi, kavisli ve halka şeklindeki yapılara neden olmuştur. Hayret verici derinlikteki bu görüntü aynı zamanda kümenin sönük ışığındaki sayısız nesneyi de ortaya çıkarmaktadır.

16 Ekim 2017: ESO’nun Şili’de bulunan teleskopları ilk kez bir kütleçekimsel dalga kaynağının görünür ışıktaki karşılığını tespit etti. Bu tarihi gözlemlere göre gözlenen bu eşsiz nesne iki nötron yıldızının birleşmesinin sonucu. Bu şekildeki şiddetli birleşme olayları — kilonovalar denilen uzun süreli olaylar — Evren’e altın ve platin gibi ağır elementler saçmaktadır. Bu keşif, çok sayıda makale şeklinde Nature ve diğer dergilerde yayımlanmış olup, kısa süreli gama-ışını patlamalarının arkasındaki nedenin nötron yıldızlarının birleşmesi olduğuna dair en güçlü kanıtları sağlamaktadır.

02 Ekim 2017: Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi (ALMA) ve ESA’nın Rosetta görevi ile yapılan gözlemler, hem yeni doğmuş bir yıldızın hem de bir kuyrukluyıldızın etrafındaki gaz içinde organohalojen Freon-40 gazının varlığını ortaya çıkardı. Yeryüzünde organik süreçler tarafından oluşturulan organohalojenlerin, yıldızlararası uzaydaki ilk keşfi gerçekleştirilmiş oldu. Bu keşifle organohalojenlerin umut edildiği gibi yaşam için o kadar da iyi bir işaretçi olamayacağı, ancak gezegenleri oluşturan maddenin önemli bileşenlerinden biri olabileceği düşünülüyor. Nature Gökbilim dergisinde yayımlanan bu sonuç, Yeryüzü’nün ötesinde yaşamın varlığına işaret edebilecek molekülleri bulmanın zorluklarına işaret ediyor.

27 Eylül 2017: Olağanüstü gezegenimsi bulutsu NGC 7009, ya da diğer adıyla Satürn Bulutsusu, bir dizi garip-şekilli küreye benzer şekilde, karanlığın içinden pembe ve mavi renklerde parıldıyor. Bu renkli görüntü, bir gezegenimsi bulutsunun tozlu iç kısmını ilk kez görüntüleyen çalışmanın bir parçası olarak, ESO’nun Çok Büyük Teleskopu (VLT) üzerindeki güçlü MUSE aygıtı ile alınmıştır. Toz içerisindeki, kabuklar, bir hale ve ilginç dalga benzeri karmaşık zenginlikleri ortaya çıkaran harita gökbilimcilerin gezegenimsi bulutsuların ilginç şekillerini ve simetrilerini nasıl geliştirdiklerini anlamalarına yardımcı olacak.

20 Eylül 2017: ALMA’yı kullanan gökbilimciler tuhaf kırmızı yıldız U Antliae tarafından uzaya salınan balon şeklindeki maddenin dikkat çekici görüntüsünü yakaladı. Gözlemler, gökbilimcilerin yıldızların yaşamlarının son dönemlerinde nasıl evrimleştiklerini anlamalarına yardımcı olacak.

13 Eylül 2017: ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu kullanan gökbilimciler ilk kez bir ötegezegen atmosferinde titanyum oksit tespiti gerçekleştirdi. Sıcak-jüpiter gezegen WASP-19b etrafındaki bu keşif FORS2 aygıtının gücünü ortaya çıkarmaktadır. Bulgular beklenmedik ve sıcak dünyanın atmosferine ait kimyasal bileşen, sıcaklık ve basınç yapısı hakkında bilgiler sağlamaktadır. Sonuçlar Nature dergisinde yayınlanacaktır.

01 Eylül 2017: 1 Eylül 2017’de Xavier Barcons, 2007’den bu yana hizmet veren Tim de Zeeuw’un ardından ESO’nun sekizinci Genel Müdürü oldu. Barcons ESO için heyecan verici bir zamanda görev alıyor. Aşırı Büyük Teleskop’un inşası hızla devam ederken ilk ışığını 2024 yılında alması bekleniyor.

30 Ağustos 2017: ALMA’nın kullanıldığı yeni bir çalışma ile uzak yıldız-oluşum gökadalarını çevreleyen soğuk gaz rezervleri içinde çalkantı hareketleri tespit edildi. Araştırma ekibi ilk kez uzak Evren'de CH+ tespiti yaparak yıldız oluşumunun kritik dönemlerinin keşfine yeni bir pencere açmış oldu. Bu molekülün varlığı gökadaların hızlı yıldız oluşum dönemlerini sürdürmeyi nasıl başardıkları konusunda yeni yaklaşımlar sağlıyor. Sonuçlar Nature dergisinde yayımlandı.

23 Ağustos 2017: ESO’nun Çok Büyük Teleskop Girişimölçeri’ni kullanan gökbilimciler bir yıldızın şimdiye kadarki en ayrıntılı görüntüsünü elde ettiler — kırmızı süper-dev Antares. Ayrıca Güneş dışındaki bir yıldızın atmosferinde bulunan maddenin hızını ilk kez görüntüleyerek Antares’in genişleyen dev atmosferinde beklenmedik çalkantıları gözler önüne serdiler. Sonuçlar Nature dergisinde yayınlandı.

16 Ağustos 2017: ESO’nun Çok Büyük Teleskopu ile yapılan “Denizanası gökadaları” gözlemleri süper-kütleli karadeliklere enerji sağlayan daha önce bilinmeyen bir olguyu gözler önüne serdi. Bu gökadalara takma ismini veren mekanizmanın gaz dokunaçları ve yeni doğan yıldızları oluşturduğu görülürken, aynı zamanda gazın gökadaların merkez kısımlarına kadar ulaşmasını sağlayarak buradaki gökadaları beslediği ve bu sayede parlak bir görünüme sahip oldukları anlaşılıyor. Sonuçlar bugün Nature dergisinde yayımlandı.

02 Ağustos 2017: ESO’nun Çok Büyük Teleskop’undan birini oluşturan Birim Teleskop 4 (Yepun) artık tümüyle bir uyarlanabilir teleskop haline geldi. On yıldan uzun süren bir planlama, inşa ve test sürecinden sonra ilk ışığını MUSE aygıtı ile alan Uyarlanabilir Optik Tesisi (AOF) gezegenimsi bulutsular ve gökadaların inanılmaz netlikteki görüntülerini kaydetti. AOF ve MUSE birlikteliği şimdiye kadar yer-konuşlu gökbilim için oluşturulan en gelişmiş ve güçlü teknolojik sistemlerden birini oluşturmaktadır.

27 Temmuz 2017: ESO’nun VLT Tarama Teleskopu ile alınan yeni gözlem verilerini kullanan gökbilimciler Avcı Bulutsu Kümesi içinde üç farklı yıldız topluluğu keşfetti. Bu beklenmedik keşif bu tür kümelerin nasıl oluştuklarını anlamak için oldukça değerli bakış açıları sağlıyor. Burada yıldız oluşumlarında bir artış yaşandığı ve her oluşumun da daha önce düşünülenden çok daha hızlı bir şekilde gerçekleştiği görülüyor.

19 Temmuz 2017:

11 Temmuz 2017: Bugün Canberra, Avustralya’da düzelenen bir törenle ESO ve Avustralya arasında başlayan on yıllık bir stratejik ortaklık anlaşması imzalandı. Ortaklık sayesinde ESO’nun programı hem bilimsel hem de teknik olarak güçlenirken, Avustralyalı gökbilimci ve endüstri ortaklarının La Silla Gözlemevi’ne erişimi sağlanacak. Bu ayrıca Avustralya’nın ESO Üye Ülkesi olması için de ilk adım olabilir.

05 Temmuz 2017: ESO’nun Çok Büyük Teleskopu (VLT) karşıdan görülen çubuklu sarmal gökada Messier 77’nin muhteşem bir görüntüsünü yakaladı. Görüntü gökadanın güzelliğinin hakkını verirken, toz şeritlerince hattı çizilen parlak kollarını sergiliyor — yine de burada Messier 77’nin çalkantılı doğasından hiçbir iz bulunmuyor.

14 Haziran 2017: ESO’nun VLT Tarama Teleskopu (VST) ile alınan bu üç giga-piksellik dev görüntüde gökyüzünün iki ünlü sakini, sahneyi daha az bilinen komşularıyla paylaşıyor. Sağ tarafta, sönük biçimde ışıldayan gaz bulutu Sharpless 2-54, merkezde ünlü Kartal Bulutsusu ve sol kısımda ise Omega Bulutsusu yer alıyor. Bu kozmik üçlü yeni yıldızların ortaya çıkarak çevrelerini aydınlattığı çok daha geniş bir gaz ve toz kompleksinin sadece bir kısmını oluştuyorlar.

08 Haziran 2017: Güneş benzeri yıldızları oluşumlarının oldukça erken dönemlerinde gözleyen ALMA yaşamın temel kimyasal yapı taşlarından biri olan metil izosiyanat izlerine rastladı. Güneş Sistemi’mizin de bu türden evrimleştiği güneş-benzeri öncül yıldızların etrafında ilk kez bu türden bir prebiyotik molekül tespiti yapılıyor. Keşif gökbilimcilerin Dünya’da yaşamın nasıl başladığını anlamalarına yardımcı olabilir.

30 Mayıs 2017: ESO’nun Aşırı Büyük Teleskopu’nun (ELT) 39-metre çapındaki birincil aynasının üretimi için bugün Münih yakınlarındaki Genel Merkez’de bir imza töreni gerçekleştirildi. Alman SCHOTT firması ayna parçalarını üretirken, Fransız Safran Reosc ise bunları parlatma, birleştirme ve parçaları test etme işlemlerini gerçekleştirecek. Ayna parçalarının cilalanması için geçerli olan anlaşma ELT’nin inşasındaki en büyük ikinci anlaşma olup, ESO için şimdiye kadar imzalanmış olan en yüksek bütçeli üçüncü anlaşmadır.

26 Mayıs 2017: ESO’nun Aşırı Büyük Teleskopu (ELT) için temel atma töreni bugün Şili Cumhuriyeti Başkanı Michelle Bachelet Jeria’nın katılımı ile düzenlendi. Tören geleceğin dev teleskopunun yerleşkesi civarındaki ESO’nun Paranal Gözlemevi’nde gerçekleştirildi. Etkinlik dünyanın en büyük optik teleskopunun kubbesi ve ana teleskop yapısının başlangıcına ve gökbilimde yeni bir döneme işaret eden önemli bir adım olarak görülüyor. Gözlemevinin Şili ulusal elektrik şebekesiyle olan bağlantısı da aynı zamanda sağlanmış oldu.

22 Mayıs 2017: ESO’nun Aşırı Büyük Teleskopu’nun (ELT) ikincil aynasının döküm işlemi Almanya, Mainz’da bulunan SCHOTT tarafından tamamlandı. Kullanıma hazır olan aynanın genişliği 4.2 metre ve ağırlığı ise 3.5 ton olacak. Ayna şimdiye kadar bir teleskop üzerinde kullanılan en büyük çapa sahip olmakla birlikte, üretilmiş olan en geniş dış bükey özelliğe sahiptir.

03 Mayıs 2017: Küçük Macellan Bulutu gökadası güney gökküresindeki gökyüzünde çıplak gözle bile görülebilen dikkat çekici bir özelliktir. Ancak görünür-ışık teleskopları örtücü yıldızlar-arası toz bulutları nedeniyle gökada içinde olan şeylerin net bir görüntüsünü elde edemezler. VISTA’nın kırmızı-ötesi yetenekleri sayesinde gökbilimciler bu komşu gökadada bulunan sayısız yıldızı şimdiye kadar görülmemiş netlikte izleyebiliyor. Sonuç işte bu rekor kıran görüntüde — Küçük Macellan Bulutu’nun şimdiye kadar çekilmiş en büyük kırmızı-ötesi görüntüsü — milyonlarca yıldızla dolu olan bir kare.

25 Nisan 2017: ALMA Operasyon Destek Tesisi’ndeki yeni ALMA Rezidansı Ortak ALMA Gözlemevi’ne teslim edildi. Kutlama etkinliğine ALMA Yönetim Kurulu ve ESO, NAOJ ve NRAO’dan yöneticilerin yanı sıra binayı tasarlayan mimar da katıldı. ALMA Rezidansı ESO tarafından ALMA projesine verilen son büyük inşa desteği oldu.

19 Nisan 2017: Yeryüzünden yaklaşık 40 ışık-yılı uzaklıktaki bir kırmızı cüce yıldızın etrafında bulunan ötegezegen “Güneş Sistemi dışındaki yaşam arayışları için en uygun yer” unvanı için yeni bir aday olabilir. ESO’nun La Silla’daki HARPS aygıtını ve dünya üzerindeki diğer teleskopları kullanan uluslararası bir gökbilimciler ekibi sönük yıldız LHS 1140’ın etrafındaki yaşanabilir bölgede bir “süper-Dünya” keşfi gerçekleştirdi. Dünya’dan biraz daha büyük ve çok daha ağır olan bu yeni gezegenin atmosferindeki kayıp oldukça düşük oranda. Bu bilgi ve yörüngesinde dolandığı yıldızın önünden geçtiği gerçeği, gezegeni gelecekte yapılacak atmosfer çalışmaları için heyecan verici bir kaynak haline getiriyor. Araştırma sonuçları Nature dergisinin 20 Nisan 2017 tarihli sayısında yayımlanacak.

07 Nisan 2017: Yıldız patlamaları çoğunlukla etkileyici yıldız ölümleri olan süpernovalarla ilişkilendirilir. Ancak ALMA ile gerçekleştirilen yeni gözlemler patlamalara dair yıldızsal yaşam döngüsünün başka bir ucundan yaklaşım sağladı, yıldız doğumu. Bir grup büyük kütleli yıldızın doğum anını araştıran gökbilimciler, havai fişek patlamasına benzer enkaz diskleriyle karşılaştılar ve yakaladıkları bu etkileyici görüntülere göre yıldız doğumu aşamasının da şiddetli ve patlama benzeri süreçleri içerdiğini gösterdiler.

27 Mart 2017: ESO’nun Çok Büyük Teleskopu kullanılarak yapılan gözlemlerle gökadaların merkezinde yer alan süper-kütleli karadeliklerden dışarıya atılan güçlü madde çıkışları içerisinde yeni yıldızların oluştuğu ortaya çıkarıldı. Bunlar aşırı uç ortamlarda oluşabilen yıldızlara dair onaylanmış ilk gözlemlerdir. Elde edilen bulguların gökadaların oluşumu ve evrimleri üzerindeki anlayış üzerinde etkili olması bekleniyor. Sonuçlar Nature dergisinde yayımlandı.

15 Mart 2017: Yeni gözlemlere göre, 10 milyar yıl önce, gökada oluşumunda zirvenin yaşandığı dönemlerde, büyük kütleli gökadalar çoğunlukla baryonik ya da “normal” maddeden oluşmaktaydı. Bu, gizemli karanlık maddenin çok daha etkili olduğu görülen günümüz gökadalarının tam tersi bir duruma karşılık geliyor. Bu ilginç sonuç ESO’nun Çok Büyük Teleskopu ile elde edildi ve karanlık maddenin erken evrende daha az etkili olduğunu gösteriyor.

08 Mart 2017: Gökbilimciler Evren henüz şimdiki yaşının yüzde dördünde iken, ortaya çıkan bir gökada içerisindeki çok büyük kütleli ışıldayan yıldız-tozunu tespit etmek üzere ALMA’yı kullandılar. Oluşumundan kısa bir süre sonra gözlenen bu gökada toz gözlemi yapılan uzak nesne konumuna sahip oldu. Gözlemlerde ayrıca Evren’de gözlenen en uzak oksijen tespiti de yapılmış oldu. Elde edilen sonuçlar ilk yıldızların doğumu ve ölümleri hakkında yeni bakış açıları sağlıyor.

01 Mart 2017: Bu rengârenk yıldız şeritleri, gaz ve toz aslında NGC 1055 olarak anılan sarmal bir gökadadır. Görüntüsü, ESO’nun Çok Büyük Teleskopu (VLT) tarafından yakalanan bu iri gökadanın, çap olarak Samanyolu’ndan yüzde 15 daha büyük olduğu düşünülmekte. Yandan (kenar) manzarasında görüldüğü üzere, NGC 1055’in bir sarmalın dönen kol özelliklerinden yoksun gibi bir hali var. Bununla birlikte, yapısında muhtemelen büyük bir komşu gökada ile olan etkileşimden kaynaklanan, tuhaf bükülmeler sergilenmekte.

22 Şubat 2017: Gökbilimciler, sadece 40 ışık-yılı uzaklıkta yedi tane dünya boyutunda gezegen buldu. Gezegenlerin hepsi, TRAPPIST-1 olarak da bilinen aşırı soğuk bir cüce yıldız olan ana yıldızlarının önünden geçerken; ESO'nun Çok Büyük Teleskop'u da dâhil olmak üzere yer ve uzay merkezli teleskoplar kullanılarak tespit edildi. Nature dergisinde bugün yayımlanan makaleye göre bu gezegenlerden üçü yaşanabilir bölgede bulunuyor ve bunlar yüzeylerinde su okyanusları barındırıyor olabilir; bu durum yıldız sisteminin yaşama ev sahipliği yapma ihtimalini arttırıyor. Bu sistem hem en fazla sayıda dünya büyüklüğünde gezegene hem de en fazla sayıda yüzeyinde sıvı su bulunabilecek gezegene ev sahipliği yapıyor.

01 Şubat 2017: Gökbilimciler uzun bir süredir NGC 6334 ve NGC 6357 adlı, parıldayan kozmik gaz ve toz bulutlarını araştırıyor, buradaki dev olanı ise ESO’nun Çok Büyük Tarama Teleskobu ile alınmış olan son görüntüsü. Yaklaşık iki milyar piksellik bu görüntü ESO tarafından yayınlanan en büyük boyutlu görüntülerden biridir. Bulutların anımsatıcı şekilleri onlara akılda kalacak isimler verilmesine yol açmıştır: Kedi Pençesi Bulutsusu ve Istakoz Bulutsusu gibi.

18 Ocak 2017: Bugün ESO Genel Merkezi’nde gerçekleştirilen bir törenle ESO’nun inşa etmekte olduğu Aşırı Büyük Teleskop’un (ELT) dört ana bileşeni için dört anlaşma imzalandı. Bunlar: teleskobun SCHOTT tarafından yapılacak dev ikincil ve üçüncül aynalarının kaplanması; bu iki aynayı destekleyecek ayna hücrelerinin SENER Grubu tarafından temini; ve FAMES konsorsiyumunun temin edeceği ELT’nin parçalı dev birincil ayna kontrol sisteminin en önemli kısmını oluşturan kenar algılayıcıları içindir. İkincil ayna bir teleskop için çalışacak en büyük parça olup, şimdiye kadar üretilecek olan en büyük dışbükey aynadır.

17 Ocak 2017: Şili’deki Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi (ALMA) ile alınan yeni görüntüler Güneş’imizin başka şekilde görülemeyen ayrıntılarını gözler önüne seriyor. Bunlar arasında Dünya’nın çapının iki katı büyüklüğündeki bir güneş lekesinin karanlık, bükülmüş merkezine ait yeni bir görüntüsü de yer alıyor. Güneş gözlemleri ESO’nun ortağı olduğu bir tesis ile ilk kez gerçekleştiriliyor. Gözlem aralığının genişlemesinde önemli bir yeri olan sonuçlar kendi yıldızımızın fiziğine dair önemli bilgiler içeriyor. Güneş gözlemleri yapılırken odaklanan ışığın yoğun ısısından zarar görmeyecek şekilde tasarlanan ALMA antenleri gözlemlerini girişimölçüm yöntemi ile gerçekleştiriyor.

09 Ocak 2017: ESO Şili’deki Çok Büyük Teleskop tesisinde bulunan aygıtları yakın yıldız sistemi Alpha Centauri’deki gezegenlerin araştırılmasında kullanmak üzere uyarlıyor. Sistemdeki gezegenler Breakthrough Starshot girişimiyle hayata geçirilecek minyatür uzay araçlarının fırlatılacağı hedeflerden biri olabilir.

04 Ocak 2017: Dikkat çekici bu yeni görüntüde, Yeryüzü’nden yaklaşık 1350 ışık-yılı uzaklıkta yer alan ve bilinen en yakın, büyük kütleli yıldız oluşum bölgesi Avcı A molekül bulutunun kırmızı-ötesinde yüksek-çözünürlükte alınan en büyük mozaik görüntüsü yer alıyor. ESO’nun Şili’nin kuzeyindeki Paranal Gözlemevi’nde bulunan VISTA kırmızı-ötesi teleskopu ile alınan bu görüntüde çok sayıda genç yıldız ve normalde tozlu bulutların derinliklerinde gömülü kalan diğer nesneler gözler önüne serilmektedir.

21 Aralık 2016: Şili’deki Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi (ALMA) elektromanyetik tayf üzerindeki yeni bir aralıkta gözlemlerine başladı. Bu teleskobun antenlerine yeni kurulan 1.4 ila 1.8 milimetre dalgaboylarındaki radyo dalgalarını tespit edebilen algılayıcılar sayesinde gerçekleşecek — ALMA tarafından şimdiye kadar kullanılmayan bir alan. Bu güncelleme sayesinde gökbilimciler yakın Evren’deki suya ait zayıf sinyalleri yakalayabilecek.

12 Aralık 2016: Uzak bir gökada içinde görülen ASASSN-15lh adlı olağan-dışı parlak bir noktanın şimdiye kadar görülmüş olan en parlak süpernova olduğu düşünülüyordu. Ancak aralarında ESO’nun da bulunduğu bir dizi gözlemevinde yapılan yeni gözlemler bu sınıflandırmayı şüpheli hale getirdi. Bunun yerine, bir grup gökbilimci bunun çok daha nadir ve uç bir olay olduğunu öne sürüyor — kendi etrafında hızla dönmekte olan bir kara deliğin kendisine fazlasıyla yaklaşan bir yıldızı yok etmekte olduğunu.

09 Aralık 2016: ESO Konseyi 57 yaşındaki Xavier Barcons’u ESO Genel Müdürlüğü görevine getirdi. Yeni görevine 1 Eylül 2017’de, şu anki Genel Müdür Tim de Zeeuw’un görev süresi bittikten sonra başlayacak.

07 Aralık 2016: ESO’nun Şili’deki VLT Tarama Teleskopu ile gerçekleştirilen geniş çaplı yeni gökada taramasına göre karanlık madde düşünüldüğünden daha az yoğunluğa ve uzay boyunca daha düzgün bir dağılıma sahip olabilir. Bin Derece Taraması (KiDS) ile alınan verileri kullanan uluslararası bir ekip 15 milyon uzak gökadadan gelen ışığı inceleyerek, Evren’deki en büyük ölçekteki maddenin kütleçekimsel etkilerini araştırdı. Sonuçların daha önceden Planck uydusu ile elde edilen sonuçlarla uyuşmazlık içinde olduğu görülüyor.

30 Kasım 2016: ESO’nun Çok Büyük Telesopunu kullanarak olağanüstü yoğun ve güçlü manyetik alana sahip nötron yıldızından yayılan ışığı inceleyen gökbilimciler, ilk kez 1930’larda tahmin edilen ilginç kuantum etkisinin ilk gözlemsel belirtilerini bulmuş olabilir. Gözlenen ışığın kutuplanması nötron yıldızının etrafındaki boş uzayın vakum çift-kırılımı adlı bir kuantum etkisine maruz kaldığına işaret ediyor.

09 Kasım 2016: Yeni keskin görüntüler genç yıldızların etrafındaki gezegen-oluşum disklerindeki dikkat çekici özellikleri gözler önüne serdi. ESO’nun Çok Büyük Teleskopu üzerindeki SPHERE aygıtı genç güneş sistemlerindeki karmaşık süreçleri gözlemeyi başardı — bunlardan birini gerçek zamanlı olarak gerçekleştirdi. Üç farklı gökbilimciler ekibinin elde ettiği yeni sonuçlar SPHERE’in gezegenlerin kendilerini oluşturan diskleri şekillendirme yollarına dair gözlemsel yeteneklerini göstermektedir — gözlemlerle yeni dünyaların oluştuğu bu ortamların karmaşık halleri ortaya çıkarılmaktadır.

02 Kasım 2016: Karina Bulutsusu içerisindeki büyük sütun-benzeri yapılara ait dikkat çekici gözlemler ESO’nun Çok Büyük Teleskopu üzerindeki MUSE aygıtı ile gerçekleştirildi. Uluslararası bir ekip tarafından incelenen farklı sütunların benzer bir doğaya sahip Kartal Bulutsusu’ndaki ünlü Oluşum Sütunları’nın tersine yıkıcı özellikleri tespit edildi

26 Ekim 2016: Uluslararası bir gökbilimciler ekibi, uzaktaki kuasarları çevreleyen parıltılı gaz bulutları keşfetti. Araştırmadaki her bir kuasarın bu haleleri sergiledikleri ilk kez gösterildi ve ESO’nun Çok Büyük Teleskopu üzerindeki MUSE aleti tarafından belirgin işaretler yakalandı. Bu şaşırtıcı keşifteki halelerin özellikleri aynı zamanda şu anda kabul gören evrenin erken dönemlerindeki gökada oluşum teorileriyle dikkat çekici bir uyuşmazlık içinde.

19 Ekim 2016: Çok Büyük Teleskop Girişimölçeri’ni kullanan uluslararası bir gökbilimciler ekibi Eta Carinae yıldız sisteminin şimdiye kadarki en ayrıntılı görüntüsünü elde etmeyi başardı. Çift sistemde yeni ve beklenmedik yapılarla karşılaşan ekip, iki yıldızın ortasında kalan bölgede çarpışmakta olan aşırı hızlı yıldız rüzgârları buldu. Yeterince gizemli olan bu yıldız sistemine ilişkin yeni bulgular çok büyük kütleli yıldızların evrimlerinin daha iyi anlaşılmasına ışık tutabilir.

12 Ekim 2016: ESO’nun kırmızı-ötesi VISTA teleskopu ile Samanyolu’nun merkezinde ilk kez RR Lyrae olarak bilinen eski tür yıldızların izine rastlandı. RR Lyrae yıldızları genellikle yaşları 10 milyar yılın üzerinde olan yaşlı yıldızsal öbeklerde yer alırlar. Bu keşif Samanyolu’nun şişkin merkezinin ilksel yıldız kümelerinin birleşmesiyle oluştuğuna işaret ediyor. Bu yıldızlar belki de tüm Samanyolu’ndaki en büyük kütleli ve en yaşlı yıldız kümelerinden geriye kalmış olabilir.

05 Ekim 2016: Messier 78 bulutsusuna ait bu yeni görüntüdeki genç yıldızlar çevrelerine mavimsi tonlar saçarken, henüz yeni doğmuş olan kırmızı yıldızlar kozmik tozdan oluşan örtülerinin ardından ışıldamaktalar. Gözle bakmaya kalktığımızda bu yıldızların çoğu tozun ardında kalacaktır, ancak ESO’nun Görsel ve Kırmızı-ötesi Gökbilim Tarama Teleskopu (VISTA) toz içerisinden doğrudan geçebilen yakın kırmızı-ötesi ışığı görebilmektedir. Dev bir el süpürgesine benzeyen teleskop gökbilimcilere yıldızsal ortamları derinlemesine inceleme fırsatı sağlıyor.

29 Eylül 2016: ALMA’yı kullanan Japon gökbilimciler ekibi yeni doğmakta olan bir yıldızı saran sıcak ve yoğun bir karmaşık molekül topluluğu keşfetti. Bu benzersiz moleküler çekirdek Samanyolu’nın dışında keşfedilen türünün ilk örneğidir. Kendi gökadamızdaki benzer nesnelerden oldukça farklı bir kimyasal bileşime sahip olan nesne sayesinde Evren boyunca gerçekleşen kimyasal süreçlerin beklenildiğinden çok daha farklı çeşitlerde gelişebileceğine dair ipuçları elde edilmiş oldu.

22 Eylül 2016: Uluslararası gökbilimcilerden oluşan ekipler ilk kez Hubble Ultra Derin Alanı (HUDF) olarak simge haline gelen Evren'in uzak köşelerini keşfetmek için Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi'ni (ALMA) kullandı. Yeni ALMA gözlemleri sayesinde daha önce milimetre dalgaboylarında gerçekleştirilen taramalardan belirgin bir şekilde çok daha derin ve keskin görüntüler elde edildi. Genç gökadalardaki yıldız oluşum yoğunluğunun yıldızların toplam kütleleri ile yakından ilişkili olduğu açık bir şekilde gösterilmiş oldu. Ayrıca farklı zamanlardaki dönemlerde daha önce bilinmeyen yıldız-oluşumu gaz yoğunluğu takip edilerek, yaklaşık 10 milyar yıl önce gerçekleşen gökada oluşumundaki “Altın Çağ” üzerinde yeni bulgular elde edildi.

21 Eylül 2016: ESO’nun Çok Büyük Teleskopu ve diğer teleskoplarla birlikte ALMA’yı kullanan uluslararası bir gökbilimciler ekibi uzak Evren’de nadir olarak bulunan Lyman-alfa Küreciği adlı nesnenin gerçek doğasını keşfetti. Gökbilimciler şimdiye kadar bu dev gaz bulutlarını bu kadar parlak hale getiren şeyin ne olduğunu bilmiyordu, ancak ALMA bu nesnelerden birinin merkezinde bulunan iki gökadada gerçekleşen yoğun yıldız oluşum etkinliğinin çevresini aydınlattığını gördü. Henüz oluşum halindeki dev gökadalar kümesinde bulunan küçük gökadalar zamanla birleşerek büyümektedirler. ALMA ile gözlenen iki kaynak yakında birleşerek dev bir eliptik gökadaya dönüşecekler.

15 Eylül 2016: Uzak bir gökadanın merkezinde bulunan büyük kütleli bir karadeliğin davranışındaki nadir görülen bir değişimin gizemi ESO’nun Çok Büyük Teleskopu ile birlikte NASA/ESA Hubble Uzay Teleskopu ve NASA’nın Chandra X-ışını Gözlemevi’ni kullanan uluslararası bir gökbilimciler ekibi tarafından çözüldü. Zor zamanlardan geçtiği görülen karadeliğin artık yeterince parlayacak kadar beslenemediği ortaya çıkarıldı.

07 Eylül 2016: Uluslararası bir gökbilimci ekibi, ESO'nun Çok Büyük Teleskop'nu ve diğer teleskopları kullanarak, çok farklı yaşlara sahip yıldızlara ev sahipliği yapan, Samanyolu Gökadası'nın erken dönemlerine ait fosilleşmiş bir kalıntıyı ortaya çıkardı. Bu sistem bir küresel yıldız kümesine benziyor ancak bu bildiğimiz kümelerden değil. Bu kümedeki yıldızlar gökadamızın en yaşlı yıldızlarına şaşırtıcı derecede çok benziyor ve gökadamızın geçmişi ve bugünü arasındaki boşluğu anlamamızda bir köprü görevi görüyor.

24 Ağustos 2016: ESO teleskoplarını ve diğer tesisleri kullanan gökbilimciler Güneş’ten sonra Yeryüzü’ne en yakın yıldız olan Proxima Centauri’nin yörüngesinde dolanan bir gezegene dair oldukça güçlü kanıtlar elde ettiler. Uzun süredir aranan Proxima b adlı dünya, soğuk kırmızı ev sahibi yıldızının etrafındaki bir turunu 11 günde tamamlıyor, gezegenin yüzey sıcaklığı ise suyun sıvı halde kalabilmesini sağlıyor. Bu kayalık dünya Yeryüzü’nden biraz daha büyük ve bize en yakın ötegezegen — bu sayede burası Güneş Sistemi dışında yaşam barındırabilecek en yakın yer olabilir. Bu önemli gelişmeyi aktaran çalışma Nature dergisinde 25 Ağustos 2016 tarihinde yayımlanacak.

10 Ağustos 2016: 615 megapiksellik bu yeni ESO görüntüsünün sol üst kısmında yer alan parlak mavi yıldızlar topluluğu yıldızların yaşam ve ölümlerini araştırmak için mükemmel birer kozmik laboratuvara benzemektedirler. Messier 18 olarak bilinen bu kümedeki yıldızlar, büyük kütleli bir gaz ve toz bulutundan aynı anda meydana gelmişlerdir. Aynı zamanda parıldayan hidrojene ait kızılımcı bulutlar ve karanlık toz iplikçikleri içeren bu görüntü ESO’nun Şili’deki Paranal Gözlemevi’nde bulunan VLT Tarama Teleskopu (VST) ile alınmıştır.

27 Temmuz 2016: Yeryüzündeki ve uzaydaki diğer teleskoplar ile birlikte ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu kullanan gökbilimciler, yeni bir tür ilginç çift yıldız keşfetti. AR Scorpii sisteminde, hızla dönen beyaz cüce yıldızı elektronları neredeyse ışık hızına kadar hızlandırıyor. Bu yüksek enerjili parçacıklar, ışınım patlaması salınımı ile arkadaşı kırmızı cüce yıldızı bağlıyor ve tüm sistemin çarpıcı bir biçimde her 1.97 dakikada morötesinden radyoya değişen bir aralıkta ışınım ile sinyal vermesine neden oluyor. Bu araştırma 28 Temmuz 2016 tarihinde Nature dergisinde paylaşılmış olacak.

13 Temmuz 2016: Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi (ALMA) bir öncül-gezegen diski içerisindeki su buz çizgisine ait ilk gözlemi gerçekleştirdi. Bu çizgi çevredeki diskte sıcaklığın belirgin bir şekilde düşerek buz oluşturmaya başladığı yere işaret ediyor. Genç yıldız V883’ün parlaklığındaki belirgin artış diskin iç kısımlarını ısıtarak, su buz çizgisini bir öncül-yıldız için öngörülen bölgenin oldukça ötesine iterek ilk kez gözlenmesini mümkün hale getirdi. Sonuçlar 14 Temmuz 2016 tarihinde Nature dersgisinde yayımlanacak.

12 Temmuz 2016: ESO’nun Şili’deki Çok Büyük Teleskopu (VLT) üzerinde bulunan HAWK-I kırmızı-ötesi aygıtı ile Avcı Bulutsusu’nun merkezine dair en ayrıntılı gözlemler gerçekleştirildi. Dikkat çekici görüntü daha önce bilinmeyen on kat kadar kahverengi cüce ve gezegen-kütlesinde yalıtılmış nesneleri gözler önüne serdi. Bu keşifle geniş kabul gören Avcı’daki yıldız oluşumu senaryosu zor duruma düşebilir.

07 Temmuz 2016: ESO'nun Çok Büyük Teleskopu üzerindeki SPHERE aygıtını kullanan bir gökbilimciler ekibi üç-yıldızlı bir sistem içerisinde geniş bir yörüngede dolanan ilk gezegeni buldular. Bu tür bir gezegen kararsız bir yörüngeye sahip olacağından, muhtemelen hızla sistemden dışarıya atılması bekleniyor. Ancak bu gezegen bir şekilde kurtulmuş. Bu beklenmedik gözlem bu tür sistemlerin daha önce düşünüldüğünün aksine daha yaygın olabileceği izlenimi veriyor. Sonuçlar 7 Temmuz 2016 tarihinde çevrimiçi olarak Science dergisinde yayımlanacak.

27 Haziran 2016: NASA’nın Juno uzay aracının yakında gerçekleştireceği varışa hazırlık olarak, gökbilimciler ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu kullanarak Jüpiter’in kırmızı ötesinde bir görüntüsünü elde ettiler. Dev gezegenin yüksek çözünürlüklü görüntülerini oluşturmak üzere çalışan bir kampanyanın parçası olan bu gözlemler Juno tarafından gelecek aylarda gerçekleştirilecek olan çalışmalar hakkında bilgi verecek ve Juno’nun yakın geçişi öncesinde gökbilimcilerin gaz devini daha iyi anlamalarına yardımcı olacak.

23 Haziran 2016: ESO’nun Çok Büyük Teleskopu üzerindeki yeni GRAVITY aygıtını kullanan Avrupalı bir gökbilimciler ekibi dört adet 8.2-metrelik Birim Teleskop’un tümünden alınan ışığı birleştirerek ilk kez Samanyolu gökadasının merkezini gözledi. Bu sonuçlar GRAVITY’nin gökada merkezindeki süper-kütleli karadeliğe yakın aşırı güçlü kütleçekim alanını inceleyerek Einstein’in genel görelilik teorisini test edeceği çığır açıcı bilimin bir denemesidir.

17 Haziran 2016: Uluslararası bir gökbilimciler ekibi, Messier 67 olarak adlandırılan yıldız kümesinde beklenenden çok daha fazla sayıda sıcak Jüpiter tipi gezegen olduğunu buldu. Bu şaşırtıcı sonuç, bir dizi teleskop ve alet kullanılarak elde edildi. Bunların arasında ESO’nun Şili’deki La Silla Gözlemevi’nde bulunan HARPS tayfölçeri de bulunuyor. Kümedeki daha yoğun bölgeler, gezegenler ve yakınındaki yıldızlar arasındaki etkileşimlerin daha sık olmasına neden oluyor. Bu durum sıcak Jüpiter’lerin sayıca fazla olmasını açıklayabilir.

16 Haziran 2016: Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi’ni (ALMA) kullanan bir grup gökbilimci Büyük Patlama’dan sadece 700 milyon yıl sonra uzak bir gökadada ışımaya başlayan oksijne dair izleri yakaladı. Bu tartışmasız bir şekilde oksijenin tespit edildiği en uzak gökada olup, büyük olasılıkla genç dev yıldızlardan çıkan güçlü ışıma sayesinde iyonlaşmış durumdadır. Bu gökada Evren’in erken dönemlerindeki kozmik yeniden-iyonlaşmadan sorumlu kaynakların bir tür örneği olabilir.

15 Haziran 2016: Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi (ALMA) TW Hydrae öncül gezegen diskinde organik molekül metil alkol (metanol) izine rastladı. Bu genç bir gezegen oluşum diskinde bu tür bir bileşiğe ilişkin tespit oldu. Metanol tartışmasız bir şekilde bir buzul bir formdan oluşan disklerde şimdiye kadar keşfedilmiş olan tek karmaşık organik moleküldür. Tespit edilmesi gökbilimcilerin gezegen sistemlerini oluşumu sırasında gerçekleşen kimyasal süreçleri anlayabilmeleri açısından önemli olup bu da sonuç olarak yaşam için gerekli olan bileşenlerin oluşumuna gitmektedir.

08 Haziran 2016: Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi’ni (ALMA) kullanan uluslararası bir gökbilimciler ekibi şimdiye kadar görülmeyen bir kozmik hava olayına şahit oldu — Yeryüzü’nden bir milyar ışık-yılı uzaklıktaki bir gökadanın merkezinde bulunan süper kütleli karadelik üzerine yağmakta olan gökadalar arası gaz bulutu kümesi. Sonuçlar 9 Haziran 2016 günü Nature’da yayınlanacak.

25 Mayıs 2016: 25 Mayıs 2016 günü Almanya’nın Münih kentindeki Garching’te düzenlenen bir törenle, ESO Avrupa Aşırı Büyük Teleskopu (E-ELT) için kubbe ve teleskop yapısını inşa edecek Astaldi, Cimolai ve alt-yüklenici EIE Grubu’ndan oluşan ACe Konsorsiyumu ile sözleşme imzaladı. Bu şimdiye kadar ESO tarafından sağlanan en büyük sözleşme olup yine yer-konuşlu gökbilim için de en yüksek miktardaki anlaşmadır. Bu sayede E-ELT’nin inşa tasarımı ortaya çıkarılmış olacak ve kubbe ile teleskop yapısı inşa edilmeye başlayacak.

18 Mayıs 2016: ESO’nun Çok Büyük Teleskopu (VLT) ile alınan bu görüntüde yeni oluşan bir yıldızın oluşumundan arta kalan gaz, parlak mavi yıldızlardan gelen ışıkla besleniyor. Sonuçta LHA 120-N55 adlı, yıldızların ışıldayan bir gaz tabası ile çevrelendiği, dikkat çekici bir renkli salma bulutsusu meydana geliyor. Gökbilimcilerin bu güzel renkli görüntüleri gözleme nedenleri yeni yıldızların geliştiği koşullar hakkında bilgi edinmek.

02 Mayıs 2016: Astronomers using the TRAPPIST telescope at ESO’s La Silla Observatory have discovered three planets orbiting an ultracool dwarf star just 40 light-years from Earth. These worlds have sizes and temperatures similar to those of Venus and Earth and are the best targets found so far for the search for life outside the Solar System. They are the first planets ever discovered around such a tiny and dim star. The new results will be published in the journal Nature on 2 May 2016.

29 Nisan 2016: Astronomers have found a unique object that appears to be made of inner Solar System material from the time of Earth’s formation, which has been preserved in the Oort Cloud far from the Sun for billions of years. Observations with ESO’s Very Large Telescope, and the Canada France Hawai`i Telescope, show that C/2014 S3 (PANSTARRS) is the first object to be discovered on a long-period cometary orbit that has the characteristics of a pristine inner Solar System asteroid. It may provide important clues about how the Solar System formed.

27 Nisan 2016: On 26 April 2016 ESO’s Paranal Observatory in Chile hosted an event to mark the first light for the four powerful lasers that form a crucial part of the adaptive optics systems on ESO’s Very Large Telescope. Attendees were treated to a spectacular display of cutting-edge laser technology against the majestic skies of Paranal. These are the most powerful laser guide stars ever used for astronomy and the event marks the first use of multiple laser guide stars at ESO.

13 Nisan 2016: ESO’nun Şili’deki Paranal Gözlemevi’nde bulunan VLT Tarama Teleskopu (VST) ile alınan bu yeni görüntüde güney gökküresi takımyıldızlarından Ocak doğrultusunda bulunan muhteşem bir gökadalar topluluğu yer alıyor. Kümede, bazıları gizemli özelliklere sahip tüm şekil ve boyutlarda gökadalar görülebiliyor.

31 Mart 2016: Atacama Milimetre/milimetre-altı Dizgesi (ALMA) ile alınan bu yeni görüntüde Güneş-benzeri yakın yıldız TW Hydrae etrafındaki gezegen-oluşum diskinin şimdiye kadarki en ayrıntılı hali gösteriliyor. Yıldızdan Yer-Güneş mesafesi uzaklığında, gezegenimizin bebeklik haline benzeyen, ya da bir ihtimalle daha büyük kütleli bir süper-Dünya’nın oluşmaya başladığı bir boşluk gözler önüne seriliyor.

23 Mart 2016: ESO’nun VLT Tarama Teleskopu üzerindeki OmegaCAM ile yakalanın bu manzarada Wolf-Lundmark-Melotte ya da kısaca WLM olarak bilinen yalnız bir gökada yer alıyor. Her ne kadar Yerel Küme’deki onlarca gökadanın bir parçası olsa da, WLM yalnız bir şekile grubun dış kısımlarında ve en uzaktaki üyelerinden biridir. Aslında, gökada o kadar küçük ve gözden uzak ki, belki de Yerel Küme’den hiç bir üyeyle — ya da belki de Evren’in tarihinde hiçbir gökada ile etkileşmemiş olabilir.

16 Mart 2016: ESO’nun Şili’deki La Silla Gözlemevi’nde bulunan HARPS tayfölçeri ile yapılan gözlemlerde cüce gezegen Ceres özerindeki parlak noktalarda gerçekleşen beklenmedik değişimler gözler önüne serildi. Yeryüzünden gözlendiğinde bir ışık noktasından fazlası olmasa da, bu ışık üzerinden yapılan ayrıntılı çalışmayla Ceres’in sadece kendi etrafındaki dönüşüyle beklenen değişimler değil, aynı zamanda gün içinde parlaklığı artan noktalar ve diğer değişimler de gözlendi. Bu gözlemler parlak noktalardaki maddelerin uçucu olduğunu ve güneş ışığının ılık parıltısıyla buharlaştığına işaret ediyor.

09 Mart 2016: ESO’nun Şili’deki Paranal Gözlemevi’nde bulunan Çok Büyük Teleskop Girişimölçeri yaşlı bir yıldızın etrafındaki tozlu diskin şimdiye kadarki keskin görüntüsünü elde etti. Bu tür özellikler ilk kez genç yıldızların etrafındakilerle karşılaştırılabiliyor — ve şaşırtıcı şekilde benzer görünüyorlar. Hatta bir yıldızın yaşamının sonunda oluşmaya başlayan bir diskin ikinci nesil gezegenleri oluşturması mümkün mümkün olabilir.

02 Mart 2016: Bu devasa yeni görüntüdeki kızılımsı gaz bulutları nadir görülen, büyük kütleli ve henüz yeni oluşmuş ancak halen kalın toz bulutlarına gömülü olan yıldızlarca aydınlatılıyor. Kavurucu sıcaklıklarıyla, oldukça genç bu yıldızlar kozmik ölçekte çabucak geçip giden bir yolculuk yapmakta ve kökenleri halen bilinmemektedir. Oldukça zengin ve göz alıcı çevreleriyle bu devlerin meydana geldiği büyük bulutsu ESO’nun Şili’deki Paranal Gözlemevi’nde bulunan VLT Tarama Teleskopu (VST) ile ayrıntılı bir şekilde görüntülendi.

24 Şubat 2016: APEX Teleskopu Geniş Alan Gökada Taraması’nın (ATLASGAL) tamamlanması ile Samanyolu’nun olağanüstü yeni bir görüntüsü yayınlandı. Şili’deki APEX teleskopu güney yarımküreden görülen Gökada Düzlemi’nin tüm alanını milimetre-altı dalgaboylarında — kımızı ötesi ve radyo dalgaları arasındaki bölge — son uzay-konuşlu taramalardan daha ayrıntılı olarak ilk kez görüntüledi. 12-metre çapındaki öncü APEX teleskopu gökbilimcilerin soğuk Evren’i çalışabilmelerini sağlıyor: mutlak sıfırın sadece birkaç on derece üzerindeki gaz ve toz.

10 Şubat 2016: ESO’nun Şili’deki La Silla Gözlemevi’nde alınan bu görüntüde yeni oluşan bir yıldızın ışığının çevredeki kozmik bulutları aydınlattığı görülüyor. HD 97300 adlı yıldızı çevreleyen geniş bulutların içindeki toz parçacıkları yıldız ışığını sis içindeki araç farına benzer şekilde etrafa yayarak, yansıma bulutsusu IC 2631’i meydana getiriyor.

03 Şubat 2016: ALMA ve IRAM teleskoplarını kullanan gökbilimciler genç bir yıldızın etrafındaki gezegen-oluşum diskinin dış kısımlarındaki büyük toz taneciklerinin sıcaklığını doğrudan ölçebildiler. Tamamen yeni bir tekniğin kullanıldığı Uçan Daire takma isimli nesneye ait gözlemlerde taneciklerin beklenenden çok daha soğuk olduğu bulundu: –266 santigrat derece. Bu şaşırtıcı sonuca göre bu disklere ait modellerin yenilenmesi gerekebilir.

27 Ocak 2016: Gökadaların çoğu tozla dolu olsa da, bazılarında nadiren gaz ve yıldızları arasında sarmal hareketler sergileyen ve ışığı geçirmeyen karanlık çubuklar şeklindeki kozmik is maddesi bulunmaktadır. Bununla birlikte, ESO’nun Şili’deki VLT Tarama Teleskopu üzerinde bulunan OmegaCAM kamerası ile alınan bu yeni görüntüye konu olan olağandışı nesne — IC 1613 adlı küçük gökada, tam bir temizlik delisi! IC 1613’te çok az miktarda kozmik toz bulunuyor, bu da gökbilimcilerin içeriğini tam olarak görebilmeleri için oldukça ideal. Bu sadece görünümle ilgili değil; gökadanın temizliği çevremizdeki Evren’i anlamak için hayati önem taşıyor.

15 Ocak 2016: Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi (ALMA) ile yapılan yeni gözlemlere göre Evren’deki en parlak gökada — Evren şimdiki yaşının % 10’undan daha gençken görülen kuasar W2246-0526 — o kadar çalkantılı ki, yıldız-oluşumundan sorumlu gaz maddesinin tamamını çevresindeki uzaya savuruyor.

13 Ocak 2016: ESO’nun Şili’deki Çok Büyük Teleskop’u üzerine yeni kurulan GRAVITY aygıtının ana görevi karadelikleri yakından incelemek olacak. GRAVITY ile yapılan ilk gözlemlerde dört Yardımcı Teleskop’un tümünden alınan ışık başarılı bir şekilde birleştirildi. Tasarımı ve üretimi Garching’teki Max Planck Yerötesi Fiziği Enstitüsü liderliğinde Avrupalı gökbilimci ve mühendislerden oluşan geniş bir ekip tarafından gerçekleştirilen GRAVITY heyecan verici bir performans sergiledi. Başlangıç testleri sırasında kayda değer birçok ilki başaran GRAVITY aynı zamanda şimdiye kadar kurulmuş olan en güçlü VLT Girişimölçeridir.

16 Aralık 2015: Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi’ni (ALMA) kullanan gökbilimciler dört genç yıldızın etrafındaki gaz ve toz diski içinde henüz yeni oluşmuş Jüpiter’in birkaç katı büyüklüğünde kütleye sahip birçok gezegenin oluştuğuna dair en güçlü belirtileri elde ettiler. Yıldızların etrafındaki gaz ölçümleri ayrıca bu gezegenlerin özelliklerine dair ipuçları da barındırıyor.

15 Aralık 2015: Evren’de birbirlerine kütleçekim etkisiyle bağlı en büyük yapıları — gökada kümelerini, incelemek için ESO teleskoplarını kullanan uluslar-arası bir gökbilimciler ekibi, fazladan bir boyutla ödüllendirildi. VLT ve NTT ile yapılan gözlemleri tamamlamak için dünya genelindeki ve uzaydaki gözlemevleri de, kümeler için gerçekleştirilen en büyük araştırmalardan biri olan XXL taramasının parçası oldular.

09 Aralık 2015: 360 milyon yıllık kozmik çarpışmanın hayret verici sonucu ESO’nun Paranal Gözlemevi’nde bulunan Çok Büyük Teleskopu ile alınan bu yeni görüntüde oldukça ayrıntılı bir şekilde gözler önüne seriliyor. Enkaz bulutu içinde oldukça nadir görülen ve gizemli bir genç cüce gökada yer alıyor. Bu gökada gökbilimcilere Evren’in erken dönemlerinde yaygın olarak görülen, ancak normalde şu anki teleskoplar için çok sönük ve uzak olan, benzer gökadalar hakkında mükemmel fırsatlar sağlıyor.

25 Kasım 2015: ESO’nun Çok Büyük Teleskop’unu (VLT) kullanan bir gökbilimciler ekibi hiper-dev yıldız VY Büyük Köpek’in (Canis Majoris) en ayrıntılı görüntülerini elde etti. Gözlemlere göre yıldızı çevreleyen beklenmedik büyüklükteki toz parçaları ölmeye başlayan yıldızın kütle kaybını muazzam miktarda arttırıyor. İlk kez anlaşılan bu süreç, bu tür dev yıldızların süpernovalar olarak ölmeye hazırlanması için gerekiyor.

18 Kasım 2015: ESO’nun VISTA tarama teleskopu ile Evren’in bebeklik döneminde oluşan, önceden bilinmeyen büyük kütleli kalabalık bir gökada grubu gözlendi. Bu gökadaların daha da fazlasını keşfedip araştıran gökbilimciler, ilk kez, bu tür dev gökadaların ne zaman ortaya çıktıklarını çözmüş oldular.