Komunikat prasowy

Zaburzona para galaktyk

20 kwietnia 2011

Kosmiczna para galaktyk, uchwycona przez instrument Wide Field Imager, pracujący na 2,2-metrowym teleskopie w Obserwatorium La Silla w Chile, wykazuje pewne nietypowe cechy, wskazujące, że te galaktyczne sąsiadki są na tyle blisko, że wzajemnie odczuwają zaburzający wpływ swojej grawitacji. Grawitacyjna wojna wypaczyła spiralny kształt jednej z galaktyk (NGC 3169) oraz pofragmentowała pasma pyłu u jej towarzyszki (NGC 3166). Na dodatek w prawym dolnym rogu zdjęcia widoczna jest trzecia galaktyka (NGC 3165).

To zgrupowanie galaktyk, leżące w odległości około 70 milionów lat świetlnych w gwiazdozbiorze Sekstansu, zostało odkryte przez angielskiego astronoma Williama Herschela w 1783 roku. Współcześni astronomowie oceniają dystans dzielący NGC 3169 (po lewej) i NGC 3166 (po prawej) na zaledwie 50 000 lat świetlnych, to tyle ile pół średnicy Drogi Mlecznej. W tak ciasnym układzie grawitacja zaczyna siać spustoszenie w strukturze galaktyk.

Galaktyki spiralne, jak NGC 3169 i NGC 3166, zwykły mieć uporządkowane spirale gwiazd i pyłu kręcące się wokół świecącego jądra galaktyki. Bliskie spotkania z innymi masywnymi obiektami mogą zagmatwać tę klasyczną konfigurację, a zniekształcenie często jest zapowiedzią galaktycznego mergera (połączenia się galaktyk w jedną większą). Jak na razie oddziaływania pomiędzy NGC 3169, a NGC 3166, to tylko drobna próbka tego co może się wydarzyć. Ramiona NGC 3169, jasno świecące dzięki dużym, młodym, niebieskim gwiazdom, zostały zwichrowane, a dużo jasnego gazu zostało wyrzucone z dysku. W przypadku NGC 3166 pasma pyłu, który zwykle obrysowują ramiona spiralne, są w nieładzie. W przeciwieństwie do swojej bardziej niebieskiej partnerki, NGC 3166 nie formuje wielu nowych gwiazd.

NGC 3169 ma też inny znak szczególny: słaba żółta kropka przeświecająca przez zasłonę z pyłu, po lewej stronie, blisko centrum galaktyki [1]. To światełko jest pozostałością po supernowej zaobserwowanej w 2003 roku i oznaczonej jako SN 2003cg. Supernowa tego rodzaju, sklasyfikowana jako typ Ia, następuje wtedy, gdy gęsta, gorąca gwiazda, zwana białym karłem – pozostałość po gwieździe średnich rozmiarów, takiej jak Słońce – grawitacyjnie wysysa gaz z sąsiadki. Takie dodatkowe paliwo może spowodować, że cała gwiazda eksploduje, gdy dojdzie do zainicjowania reakcji fuzji termojądrowej.

Nowe zdjęcie tej dynamicznej pary galaktyk bazuje na danych wybranych przez Igora Czekalina w ramach konkursu astrofotografii Ukryte Skarby ESO. Czekalin wygrał główną nagrodę, a prezentowane zdjęcie zdobyło drugą pozycję spośród stu konkursowych zgłoszeń [2].

Uwagi

[1] Inne, znacznie łatwiejsze do dostrzeżenia punkty światła, takie jak ten w pobliżu lewego końca ramienia spiralnego, biegnącego poniżej jądra NGC 3169, to gwiazdy Drogi Mlecznej, które leżą bardzo blisko linii widzenia pomiędzy naszymi teleskopami, a parą galaktyk.

[2] ] Konkurs Ukryte Skarby ESO 2010 dał miłośnikom astronomii szansę na poszukiwania w olbrzymich archiwach ESO zawierających dane astronomiczne, w nadziei odnalezienia głęboko ukrytych diamentów, które wymagają oszlifowania przez uczestników. Więcej na temat konkursu na stronie http://www.eso.org/public/outreach/hiddentreasures/.

Więcej informacji

ESO, Europejskie Obserwatorium Południowe, jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz teleskop VISTA, największy na świecie instrument do przeglądów nieba. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 42-metrowy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Kontakt

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1114

O komunikacie

Komunikat nr:eso1114pl
Nazwa:NGC 3165, NGC 3169
Typ:Local Universe : Galaxy : Type : Interacting
Facility:MPG/ESO 2.2-metre telescope
Instrumenty:WFI

Zdjęcia

The disturbed galactic duo NGC 3169 and NGC 3166
The disturbed galactic duo NGC 3169 and NGC 3166
Po angielsku
NGC 3169 and NGC 3166 in the constellation of Sextans
NGC 3169 and NGC 3166 in the constellation of Sextans
Po angielsku
Wide-field view of the sky around NGC 3169 and NGC 3166
Wide-field view of the sky around NGC 3169 and NGC 3166
Po angielsku
Supernova 2003cg in the galaxy NGC 3169
Supernova 2003cg in the galaxy NGC 3169
Po angielsku

Filmy

Zooming in on the disturbed galactic duo NGC 3169 and NGC 3166
Zooming in on the disturbed galactic duo NGC 3169 and NGC 3166
Po angielsku