Persbericht
Een kosmische zak met kolen
Deel van de Kolenzaknevel in close-up
14 oktober 2015
Het rijke sterrenveld op deze nieuwe opname, gemaakt met de Wide Field Imager-camera van de 2,2-meter telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili, wordt bijna aan het zicht onttrokken door donkere vegen. Deze inktzwarte gebiedjes maken deel uit van een enorme donkere nevel die bekendstaat als de Kolenzak – een van de opvallendste objecten in zijn soort. Over miljoenen jaren zullen talrijke jonge sterren de Kolenzak laten gloeien, ongeveer zoals de fossiele brandstof waarnaar hij is genoemd.
De Kolenzaknevel staat op ongeveer 600 lichtjaar in het sterrenbeeld Zuiderkruis. Dit enorme, donkere object steekt als een opvallend silhouet af tegen de heldere, sterrenrijke band van de Melkweg. Vandaar dat het bestaan van deze nevel al bekend is zolang er mensen op het zuidelijk halfrond van onze planeet rondlopen.
De eerste Europeaan die melding maakte van het bestaan van de Kolenzaknevel was de Spaanse ontdekkingsreiziger Vicente Yáñez Pinzón in 1499. Later kreeg de Kolenzak de bijnaam ‘Zwarte Magelhaense Wolk’ – een verwijzing naar de Magelhaense Wolken, twee kleine sterrenstelsels die onze Melkweg begeleiden. Deze heldere sterrenstelsels zijn een opvallende verschijning aan de zuidelijke hemel en werden in de 16de eeuw opgemerkt door een andere Europese ontdekkingsreiziger: Ferdinand Magelhaen. Maar de Kolenzak is geen sterrenstelsel. Net als andere donkere nevels is het een interstellaire wolk van stof die zo dicht is dat hij bijna al het licht van achtergrondsterren tegenhoudt.
Veel van de stofdeeltjes in een donkere nevel hebben een mantel van bevroren water, stikstof, koolstofmonoxide en andere eenvoudige organische moleculen. Deze korreltjes zijn heel effectief in het tegenhouden van zichtbaar licht. Om een indruk te geven van de ‘zwartheid’ van de Kolenzak, publiceerde de Finse astronoom Kalevi Mattila in 1970 de resultaten van een onderzoek waaruit bleek dat de nevel 90 procent minder licht geeft dan de omringende Melkweg. Toch schemert een klein beetje licht van de achtergrondsterren door de Kolenzak heen, zoals ook blijkt uit de nieuwe ESO-opname en andere waarnemingen die met moderne telescopen zijn gedaan.
Het weinige licht dat door de nevel heen weet te komen, ondergaat wel een verandering: het licht dat we op de foto zien, lijkt roder dan het normaal gesproken zou zijn. Dat komt doordat het stof in de donkere nevel blauw sterlicht sterker absorbeert en verstrooit dan rood sterlicht. Hierdoor krijgen de sterren een duidelijk rode tint.
Over miljoenen jaren zal er een einde komen aan de donkere dagen van de Kolenzak. Dichte interstellaire wolken zoals deze bevatten veel stof en gas – de grondstof voor nieuwe sterren. Onder invloed van de zwaartekracht zal dit materiaal zich samenballen totdat er uiteindelijk sterren oplichten en de Kolenzak in een gloeiend ‘kolenvuur’ verandert.
Meer informatie
ESO is de belangrijkste intergouvernementele astronomische organisatie in Europa en de meest productieve sterrenwacht ter wereld. Zij wordt ondersteund door zestien lidstaten: België, Brazilië, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Italië, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Spanje, Tsjechië, het Verenigd Koninkrijk, Zweden en Zwitserland, en door gastland Chili. ESO voert een ambitieus programma uit, gericht op het ontwerpen, bouwen en beheren van grote sterrenwachten die astronomen in staat stellen om belangrijke wetenschappelijke ontdekkingen te doen. Ook speelt ESO een leidende rol bij het bevorderen en organiseren van samenwerking op astronomisch gebied. ESO beheert drie waarnemingslocaties van wereldklasse in Chili: La Silla, Paranal en Chajnantor. Op Paranal staan ESO’s Very Large Telescope (VLT), de meest geavanceerde optische sterrenwacht ter wereld, en twee surveytelescopen: VISTA werkt in het infrarood en is de grootste surveytelescoop ter wereld en de VLT Survey Telescope is de grootste telescoop die specifiek is ontworpen om de hemel in zichtbaar licht in kaart te brengen. ESO is ook de Europese partner van de revolutionaire telescoop ALMA, het grootste astronomische project van dit moment. En op Cerro Armazones, dicht bij Paranal, bouwt ESO de 39-meter Europese Extremely Large optical/near-infrared Telescope (E-ELT), die ‘het grootste oog op de hemel’ ter wereld zal worden.
Links
• Foto’s van de ESO-sterrenwacht op La Silla
• Foto’s van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop
• Foto’s die met de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop zijn gemaakt
Contact
Richard Hook
ESO education and Public Outreach Department
Garching bei München, Germany
Tel: +49 89 3200 6655
Mobiel: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org
Marieke Baan (Perscontact Nederland)
ESO Science Outreach Network
en NOVA Informatie Centrum
Tel: +31(0)20-5257480
E-mail: eson-netherlands@eso.org
Over dit bericht
| Persberichten nr.: | eso1539nl |
| Naam: | Coalsack G2, Coalsack Nebula, TGU H1867 |
| Type: | Milky Way : Nebula : Appearance : Dark |
| Facility: | MPG/ESO 2.2-metre telescope |
| Instruments: | WFI |
Afbeeldingen
Video's
Our use of Cookies
We use cookies that are essential for accessing our websites and using our services. We also use cookies to analyse, measure and improve our websites’ performance, to enable content sharing via social media and to display media content hosted on third-party platforms.
ESO Cookies Policy
The European Organisation for Astronomical Research in the Southern Hemisphere (ESO) is the pre-eminent intergovernmental science and technology organisation in astronomy. It carries out an ambitious programme focused on the design, construction and operation of powerful ground-based observing facilities for astronomy.
This Cookies Policy is intended to provide clarity by outlining the cookies used on the ESO public websites, their functions, the options you have for controlling them, and the ways you can contact us for additional details.
What are cookies?
Cookies are small pieces of data stored on your device by websites you visit. They serve various purposes, such as remembering login credentials and preferences and enhance your browsing experience.
Categories of cookies we use
Essential cookies (always active): These cookies are strictly necessary for the proper functioning of our website. Without these cookies, the website cannot operate correctly, and certain services, such as logging in or accessing secure areas, may not be available; because they are essential for the website’s operation, they cannot be disabled.
Functional Cookies: These cookies enhance your browsing experience by enabling additional features and personalization, such as remembering your preferences and settings. While not strictly necessary for the website to function, they improve usability and convenience; these cookies are only placed if you provide your consent.
Analytics cookies: These cookies collect information about how visitors interact with our website, such as which pages are visited most often and how users navigate the site. This data helps us improve website performance, optimize content, and enhance the user experience; these cookies are only placed if you provide your consent. We use the following analytics cookies.
Matomo Cookies:
This website uses Matomo (formerly Piwik), an open source software which enables the statistical analysis of website visits. Matomo uses cookies (text files) which are saved on your computer and which allow us to analyze how you use our website. The website user information generated by the cookies will only be saved on the servers of our IT Department. We use this information to analyze www.eso.org visits and to prepare reports on website activities. These data will not be disclosed to third parties.
On behalf of ESO, Matomo will use this information for the purpose of evaluating your use of the website, compiling reports on website activity and providing other services relating to website activity and internet usage.
Matomo cookies settings:
Additional Third-party cookies on ESO websites: some of our pages display content from external providers, e.g. YouTube.
Such third-party services are outside of ESO control and may, at any time, change their terms of service, use of cookies, etc.
YouTube: Some videos on the ESO website are embedded from ESO’s official YouTube channel. We have enabled YouTube’s privacy-enhanced mode, meaning that no cookies are set unless the user actively clicks on the video to play it. Additionally, in this mode, YouTube does not store any personally identifiable cookie data for embedded video playbacks. For more details, please refer to YouTube’s embedding videos information page.
Cookies can also be classified based on the following elements.
Regarding the domain, there are:
- First-party cookies, set by the website you are currently visiting. They are stored by the same domain that you are browsing and are used to enhance your experience on that site;
- Third-party cookies, set by a domain other than the one you are currently visiting.
As for their duration, cookies can be:
- Browser-session cookies, which are deleted when the user closes the browser;
- Stored cookies, which stay on the user's device for a predetermined period of time.
How to manage cookies
Cookie settings: You can modify your cookie choices for the ESO webpages at any time by clicking on the link Cookie settings at the bottom of any page.
In your browser: If you wish to delete cookies or instruct your browser to delete or block cookies by default, please visit the help pages of your browser:
Please be aware that if you delete or decline cookies, certain functionalities of our website may be not be available and your browsing experience may be affected.
You can set most browsers to prevent any cookies being placed on your device, but you may then have to manually adjust some preferences every time you visit a site/page. And some services and functionalities may not work properly at all (e.g. profile logging-in, shop check out).
Updates to the ESO Cookies Policy
The ESO Cookies Policy may be subject to future updates, which will be made available on this page.
Additional information
For any queries related to cookies, please contact: pdprATesoDOTorg.
As ESO public webpages are managed by our Department of Communication, your questions will be dealt with the support of the said Department.