Komunikat prasowy

Kolorowe nagromadzenie gwiazd w średnim wieku

26 listopada 2014

2,2-metrowy teleskop MPG/ESO w Obserwatorium La Silla w Chile uchwycił kolorowy obraz jasnej gromady gwiazd NGC 3532. Część gwiazd gromady nadal świeci gorącym niebieskawym kolorem, ale z kolei wiele z masywnych gwiazd stało się już czerwonymi olbrzymami i świecą w mocnych odcieniach koloru pomarańczowego.

NGC 3532 to jasna gromada otwarta gwiazd znajdująca się 1300 lat świetlnych od nas w kierunku gwiazdozbioru Kila. Nieformalnie bywa nazywana także Wishing Well Cluster (ang. Studnia Życzeń), gdyż przypomina rozrzucone srebrne monety, które ktoś wrzucił do studni. Bywa też określana terminem Football Cluster, ale trafność tej nazwy zależy od tego po której stronie Atlantyku mieszkamy. Gromada uzyskała tę nazwę od owalnego kształtu, który przypomina piłkę do rugby – skojarzenie zapewne pochodzi od mieszkańców krajów, w których popularna jest ten rodzaj sportu.

Gromada jest bardzo jasna i można ją łatwo dostrzec nieuzbrojonym okiem na niebie półkuli południowej. Została odkryta przez francuskiego astronoma Nicolasa Louisa de Lacaille’a podczas obserwacji prowadzonych w Afryce Południowej w 1752 roku. Skatalogowano ją trzy lata później, w 1755 roku. Jest jedną z najbardziej widowiskowych gromad otwartych na całym niebie.

NGC 3532 pokrywa obszar na niebie prawie dwukrotnie większy niż tarcza Księżyca w pełni. John Herschel opisał ją jako gromadę bogatą w układy podwójne, gdyż zaobserwował w niej „kilka dostojnych gwiazd podwójnych” podczas swojego pobytu w Afryce w latach 30. XIX wieku. Jest też dodatkowe historyczne odniesienie, znacznie bliższe współczesności: NGC 3532 była pierwszym obiektem obserwowanym 20 maja 1990 roku przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a.

Opisywane zgrupowanie gwiazd ma około 300 milionów lat. Stawia to obiekt wśród gromad średniego wieku jak na standardy tego typu obiektów [1]. Gwiazdy gromady, które zaczynały od przeciętnych mas, nadal świecą jasnym, biało-niebieskim kolorem, natomiast bardziej masywne wyczerpały już swoje paliwo wodorowe i stały się czerwonymi olbrzymami. W efekcie gromada wydaje się bogata zarówno w gwiazdy niebieskie, jak i pomarańczowe. Najmasywniejsze gwiazdy gromady przemierzyły już swoje krótkie, ale bardzo błyszczące życie i dawno temu wybuchły jako supernowe. Są też liczne, mniej rzucające się w oczy gwiazdy o mniejszych masach, które żyją dłużej i świecą w odcieniach koloru żółtego i czerwonego. NGC 3532 zawiera łącznie około 400 gwiazd.

Tłem dla gromady jest bogata część Drogi Mlecznej, bardzo zatłoczona gwiazdami. Widać też trochę świecącego na czerwono gazu oraz subtelne ścieżki pyłu, które blokują widok bardziej odległych gwiazd. Są one prawdopodobnie niezwiązane z gromada, której wiek jest na tyle stary, że zapewne już dawno temu wyczyściła całą materię w swoim otoczeniu.

Niniejsze zdjęcie NGC 3532 zostało wykonane w lutym 2013 r. instrumentem Wide Field Imager, pracującym w należącym do ESO Obserwatorium La Silla.

Uwagi

[1] Gwiazdy o masach wielokrotnie większych niż masa Słońca żyją zaledwie po kilka milionów lat, natomiast Słońce prawdopodobnie będzie istnieć przez około 10 miliardów lat, z kolei gwiazdy małomasywne mogą przetrwać nawet setki miliardów lat – znacznie dłużej niż wynosi obecny wiek Wszechświata.

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.