Komunikat prasowy

ESO świętuje 50 lat osiągania nowych granic w astronomii

5 stycznia 2012

W roku 2012 mija 50. rocznica Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO), wiodącej na świecie międzyrządowej organizacji astronomicznej. Rocznicowy rok jest okazją do spojrzenia na historię ESO i świętowania jego naukowych technologicznych osiągnięć, a także do spojrzenia w przyszłość na kolejne ambitne projekty. ESO planuje kilka ciekawych wydarzeń na ten rok.

5 października 1962 roku przedstawiciele pięciu europejskich krajów – Belgii, Francji, Niemiec, Holandii i Szwecji [1] – podpisali w Paryżu Konwencję ESO. Podpisy te oznaczały formalne zobowiązanie ustanowienia Europejskiej Organizacji do Badań Astronomicznych na Półkuli Południowej, dzisiaj powszechnie zwanej Europejskim Obserwatorium Południowym.

“50. rocznica ESO nadchodzi w środku najbardziej ciekawego okresu dla europejskiej i światowej astronomii naziemnej. ESO przeszło długą drogę od swojego powstania w 1962 roku. Pięćdziesiąt lat później, czyli obecnie, organizacja jest liderem w astronomicznej społeczności naukowej jako najbardziej produktywne astronomiczne obserwatorium na świecie.” mówi Tim de Zeeuw, Dyrektor Generalny ESO.

Pierwsze obserwatorium ESO zostało wybudowane na La Silla, wysokiej na 2400 m n.p.m. górze, 600 km na północ od Santiago de Chile. Obserwatorium La Silla jest wyposażone w kilka teleskopów optycznych ze zwierciadłami o średnicach do 3,6 metra. Wśród nich znajduje się Teleskop Nowej Technologii (NTT), który stanowił przełom w inżynierii i projektowaniu teleskopów i był pierwszym na świecie, który posiadał komputerowo kontrolowane zwierciadło główne z optyką aktywną. Technologię tę opracowano w ESO, a obecnie jest stosowana w większości największych na świecie teleskopów. Z kolei 3,6-metrowy Teleskop ESO jest domem najskuteczniejszego na świecie łowcy planet pozasłonecznych, HARPS.

Druga lokalizacją ustanowioną przez ESO było Obserwatorium Paranal, dom sieci Bardzo Dużego Teleskopu (VLT). Operacje naukowe rozpoczęły się w 1999 roku, a dzisiaj VLT jest flagowym instrumentem europejskiej astronomii i wraz z Interferometrem VLT (VLTI) jedynym regularnie użytkowanym wielkim teleskopem interferometrycznym na świecie. W Paranal pracuje także teleskop VISTA, który operuje w podczerwieni i jest największym na świecie teleskopem do przeglądów nieba, podczas gdy Teleskop Przeglądowy VLT (VST) jest największym teleskopem przeznaczonym do wykonywania przeglądów nieba wyłącznie w świetle widzialnym.

Na płaskowyżu Chajnantor w północnym Chile, wspólnie z partnerami z Ameryki Północnej i Azji Wschodniej, ESO buduje rewolucyjny teleskop astronomiczny – ALMA, Atacama Large Millimeter/submillimeter Array, największy istniejący projekt astronomiczny. ALMA będzie pojedynczym teleskopem złożonym z 66 bardzo precyzyjnych anten, które będą badać bloki budulcowe gwiazd, systemów planetarnych, galaktyk i samego życia. Konstrukcja ALMA zostanie ukończona w 2013 roku, ale wczesne obserwacje naukowe za pomocą częściowej sieci rozpoczęły się w 2011 roku. (eso1137).

ESO planuje obecnie teleskop optyczno-podczerwony klasy 40 metrów, Ogromnie Wielki Teleskop Europejski (E-ELT), który stanie się „największym okiem świata na niebo”. Wraz z rozpoczęciem pracy na początku kolejnej dekady E-ELT zmierzy się z największymi wyzwaniami naukowymi naszych czasów (eso1150).

Na rok 2012 planowane są różne wydarzenia i publiczne inicjatywy. ESO pragnie zaprosić wszystkich do wzięcia udziału w obchodach, poprzez udział w już zaplanowanych wydarzeniach, jak i aktywne inicjowanych kolejnych imprez.

•    W dniach 3–7 września 2012 r. siedziba ESO będzie gościć sympozjum naukowe na temat planet pozasłonecznych, Układu Słonecznego, formowania się gwiazd i ewolucji gwiazdowej, kosmologii oraz innych zagadnień.
•    W dniu rocznicy, 5 października 2012 r., ESO zorganizuje skoordynowane imprezy publiczne w 15 krajach członkowskich. Przy pomocy Sieci Popularyzacji Nauki ESO oraz Organizacji Partnerskich w Popularyzacji, wydarzenia te będą doskonałym sposobem na kontakt społeczności na poziomie krajowym ze społecznością astronomiczną ESO i jej zapierającymi dech w piersiach obserwatoriami w Chile.
•    11 października 2012 r., Dyrektor Generalny ESO, profesor Tim de Zeeuw, oraz Prezydent Rady, profesor Xavier Barcons, zaproszą Ministrów z Krajów Członkowskich i z Chile, Radę ESO, przedstawicieli komitetów ESO, byłych Dyrektorów Generalnych ESO, uznanych astronomów i inne osoby, które odgrywały kluczowe role w ESO, na rocznicową galę, która będzie miała miejsce w Monachium.
•    W trakcie roku w wybranych miejscach w Krajach Członkowskich będzie pokazywana wystawa rocznicowa. Zainteresowane instytucje mogą aplikować o goszczenie wystawy kontaktując się na poniżej podane adresy.
•    W dniu rocznicy opublikowany zostanie film dokumentalny, razem z ilustrowanym wydawnictwem podsumowującym. Film zostanie także opublikowany w ramach serii podcastów ESOcast. Książka Adriaana Blaauwa “Wczesna historia ESO” (“ESO’s Early History”), będzie kontynuowana kolejną książką historyczną napisaną przez Clausa Madsena, aby uzupełnić 50 lat historii ESO.
•    Pierwsze Zdjęcie Tygodnia (Picture of the Week) w każdym miesiącu 2012 roku będzie dotyczyć specjalnej tematyki Kiedyś i teraz, prezentując lokalizacje ESO tak jak wyglądały w przeszłości i jak prezentują się dzisiaj.
•    Dla tych, którzy byli świadkami historycznej podróży ESO od wewnątrz, zarówno jako pracownicy, jak i po prostu jako odwiedzający nasze obserwatoria, poszerzyliśmy grupę Flickr Twoje Zdjęcia ESO (Your ESO Pictures), na której można zamieszczać historyczne zdjęcia. Prosimy o podzielenie się swoimi fotograficznymi wspomnieniami na temat ESO ze wszystkimi, umieszczając te „pocztówki z przeszłości” na wspomnianej grupie (ann12001).
•    Aby zaznaczyć rocznicę, przygotowano także kilka pamiątkowych gadżetów w ESOshop.
•    Można też wysłać rocznicowe wiadomości do ESO na Facebookowej Stronie ESO lub na Twitterze @ESO za pomocą hashtagu #ESO50years.

“Czekam na kolejne 50 lat ESO, które z pewnością będzie stanowić przełomową naukę wykraczającą poza naszą wyobraźnię, dzięki VLT, VLTI, ALMA oraz E-ELT i przyszłych flagowych projektach. To dzięki oddaniu, pasji i profesjonalizmowi pracowników ESO, organizacja jest dzisiaj wiodącą w naziemnej astronomii. Szczęśliwej 50. rocznicy dla każdego!” życzy Tim de Zeeuw.

Uwagi

[1] Ściślej mówiąc było sześć krajów, ponieważ Wielka Brytania także podpisała konwencję. Kraj ten jednak potem zrezygnował i przystąpił do ESO w rok 2002 jako 10. Kraj Członkowski.

Więcej informacji

W roku 2012 mija 50. rocznica utworzenia Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 40-metrowej klasy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) jest międzynarodowym urządzeniem astronomicznym, które powstaje w partnerstwie pomiędzy Europą, Ameryką Północną i Azją Wschodnia, we współpracy z Chile. ALMA jest finansowana w Europie przez Europejskie obserwatorium Południowe (ESO), w Ameryce Północnej przez U.S. National Science Foundation (NSF), we współpracy z National Research Council of Canada (NRC) oraz National Science Council of Taiwan (NSC), a w Azji Wschodniej przez National Institutes of Natural Sciences (NINS), we współpracy z Academia Sinica na Tajwanie. Konstrukcja i operowanie ALMA w imieniu Europy jest kierowane przez ESO, w imieniu Ameryki Północnej przez National Radio Astronomy Observatory (NRAO), zarządzane przez Associated Universities, Inc. (AUI), a w imieniu Azji Wschodniej przez National Astronomical Observatory of Japan (NAOJ). Joint ALMA Obsservatory (JAO) umożliwia wspólne kierowanie i zarządzanie konstrukcją, testowaniem i operowaniem ALMA.

Linki

Kontakt

Krzysztof Czart
Centrum Astronomii UMK
Toruń, Poland
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Lars Lindberg Christensen
Head, ESO education and Public Outreach Department
Garching, Germany
Tel.: +49-89-3200-6761
Tel. kom.: +49-173-3872-621
E-mail: lars@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1202

O komunikacie

Komunikat nr:eso1202pl
Nazwa:ESO 50th anniversary
Typ:Unspecified : Technology : Observatory
Facility:Other

Zdjęcia

50 years of reaching new heights in astronomy
50 years of reaching new heights in astronomy
Po angielsku
The ESO 50th anniversary logo
The ESO 50th anniversary logo
Po angielsku