Persberichten

9 juli 2014: Het is een team van astronomen gelukt om de vorming van stof in de nasleep van een supernova-explosie realtime te volgen. Voor het eerst hebben zij aangetoond dat de korreltjes van deze kosmische stoffabrieken in twee stadia worden geproduceerd – kort na de explosie, maar ook in de jaren daarna. De astronomen gebruikten ESO’s Very Large Telescope (VLT) in het noorden van Chili om het licht van de geleidelijk uitdovende supernova SN2010jl te analyseren. De nieuwe resultaten worden op 9 juli 2014 online gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

2 juli 2014: De vrij onbekende wolk van gas en stof Gum 15 is de geboorteplaats van hete jonge sterren. Deze prachtige, maar verwoestende sterren tasten het aanzien van hun moedernevel aan… Tot de dood erop volgt.

19 juni 2014: Vandaag is op feestelijke wijze een begin gemaakt met het grondwerk voor ESO’s European Extremely Large Telescope (E-ELT). Een deel van de 3000 meter hoge berg Cerro Armazones is opgeblazen om de top, waarop de grootste optische/infraroodtelescoop ter wereld komt te staan, te kunnen egaliseren.

11 juni 2014:

4 juni 2014: SPHERE – het Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet REsearch-instrument – is geïnstalleerd op de Very Large Telescope (VLT) van de ESO-sterrenwacht op Paranal in Chili en heeft zijn eerste licht opgevangen. Deze krachtige nieuwe faciliteit voor het opsporen en onderzoeken van exoplaneten maakt gebruik van een combinatie van allerlei geavanceerde technieken. Hij levert spectaculair betere prestaties dan bestaande instrumenten en heeft al bij zijn eerste waarnemingen indrukwekkende beelden gemaakt van stofschijven rond nabije sterren en andere objecten. SPHERE is ontwikkeld en gebouwd door een consortium van vele Europese instituten, onder leiding van het Institut de Planétologie et d’Astrophysique de Grenoble, Frankrijk, in samenwerking met ESO. Naar verwachting zal SPHERE een revolutie teweegbrengen in het onderzoek van exoplaneten en circumstellaire schijven.

21 mei 2014: Deze kleurrijke nieuwe opname, gemaakt met de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili, toont de sterrenhoop NGC 3590. De sterren steken helder af tegen een een spectaculair landschap van donkere plekken van stof en kleurrijke wolken van gloeiend gas. Deze kleine stellaire samenscholing sterren geeft astronomen aanwijzingen over de manier waarop sterren ontstaan en evolueren, en over de structuur van de spiraalarmen van onze Melkweg.

14 mei 2014: Magnetars zijn de bizarre supercompacte overblijfselen van supernova-explosies. Ze zijn voor zover bekend de sterkste magneten in het heelal – miljoenen keren sterker dan de sterkste magneten op aarde. Een team van Europese astronomen heeft nu, met behulp van ESO’s Very Large Telescope (VLT), voor het eerst een magnetar met een begeleidende ster ontdekt. Deze ontdekking helpt verklaren hoe magnetars ontstaan – een vraagstuk waar al 35 jaar mee wordt geworsteld – en waarom deze specifieke ster niet tot een zwart gat ineen is gestort, zoals astronomen zouden verwachten.

30 april 2014: Waarnemingen met ESO’s Very Large Telescope (VLT) hebben, voor het eerst, de rotatiesnelheid van een exoplaneet opgeleverd. Gebleken is dat een dag op Bèta Pictoris b slechts acht uur duurt – veel korter dan de dagen op de planeten van ons zonnestelsel. De evenaar van de planeet beweegt met een snelheid van 100.000 kilometer per uur. Met dit nieuwe resultaat wordt het verband tussen massa en rotatie die in het zonnestelsel wordt gezien uitgebreid tot de exoplaneten. Soortgelijke technieken zullen astronomen straks in staat stellen om exoplaneten met behulp van de European Extremely Large Telescope (E-ELT) gedetailleerd in kaart te brengen.

16 april 2014: Deze nieuwe opname van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili toont een wolk van waterstof die Gum 41 wordt genoemd. In het centrum van deze vrij onbekende nevel zenden heldere hete, jonge sterren energierijke straling uit die ervoor zorgt dat het omringende waterstofgas een karakteristieke rode gloed produceert.

9 april 2014: Astronomen die gebruik maken van ESO’s Very Large Telescope in Chili hebben dit frappante beeld vastgelegd van de planetaire nevel PN A66 33 – beter bekend als Abell 33. De prachtige blauwe ‘zeepbel’, ontstaan toen een oude ster zijn buitenste lagen afstootte, grenst bij toeval aan een voorgrondster. Hierdoor vertonen de twee een opvallende gelijkenis met een diamanten verlovingsring. Dit kosmische juweel is ongekend symmetrisch en vertoont zich als een volmaakte cirkel aan de hemel.

2 april 2014: Deze nieuwe opname van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili) toont twee contrasterende sterrenstelsels: NGC 1316 en zijn kleinere buur NGC 1317. De ruimtelijke afstand tussen deze stelsels is best klein, maar hun geschiedenissen verschillen sterk. Het kleine spiraalstelsel NGC 1317 heeft een saai leven gehad, maar NGC 1316 heeft in zijn tumultueuze verleden diverse andere stelsels opgeslokt en vertoont daar nog de sporen van.

26 maart 2014: Waarnemingen op tal van locaties in Zuid-Amerika, waaronder de ESO-sterrenwacht op La Silla, hebben geleid tot de verrassende ontdekking dat de verre planetoïde Chariklo is omgeven door twee compacte, smalle ringen. Dit is verreweg het kleinste object in het zonnestelsel waarbij ringen zijn ontdekt en – na de veel grotere planeten Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus – pas het vijfde om de zon draaiende object dat dit kenmerk vertoont. De oorsprong van de ringen is een raadsel, maar mogelijk zijn ze het resultaat van een botsing waarbij een schijf van puin is ontstaan. De nieuwe resultaten zijn op 26 maart 2014 online gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

12 maart 2014: Met ESO’s Very Large Telescope Interferometer is een ster opgespoord die de grootste gele ster blijkt te zijn die we kennen. Hij behoort zelfs tot de tien grootste sterren die tot nu toe zijn ontdekt. De hyperreus is meer dan 1300 keer zo groot als de zon en vormt, samen met een andere ster die zo dichtbij staat dat de twee elkaar raken, een dubbelstersysteem. Waarnemingen die zich over meer dan zestig jaar uitstrekken, sommige door amateur-waarnemers, geven aan dat dit zeldzame en opmerkelijke object heel snel verandert en tijdens een zeer kortstondige levensfase is betrapt.

6 maart 2014: Astronomen die gebruik maken van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) telescoop in het noorden van Chili hebben vandaag de ontdekking aangekondigd van een onverwachte ophoping van koolstofmonoxidegas in de stofrijke schijf rond de ster Bèta Pictoris. Dat is verrassend, omdat zulk gas naar verwachting snel wordt afgebroken door sterlicht. Iets – waarschijnlijk talrijke botsingen tussen kleine, ijsachtige objecten zoals kometen – moet ervoor zorgen dat het gas voortdurend wordt aangevuld. De nieuwe resultaten zijn vandaag gepubliceerd in het tijdschrift Science.

5 maart 2014: Een nieuw innovatief instrument, MUSE (Multi Unit Spectroscopic Explorer) geheten, is met succes geïnstalleerd op de Very Large Telescope (VLT) van de ESO-sterrenwacht op Paranal, in het noorden van Chili. MUSE heeft tijdens zijn eerste geslaagde waarnemingsperiode gekeken naar verre sterrenstelsels, heldere sterren en andere testobjecten.

19 februari 2014: Een nieuwe opname van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili) laat de heldere sterrenhoop Messier 7 zien. Deze open sterrenhoop in de buurt van de staart van het sterrenbeeld Schorpioen, die gemakkelijk waarneembaar is met het blote oog, is een belangrijk astronomisch onderzoeksobject.

5 februari 2014: Met ESO’s New Technology Telescope (NTT) is het eerste bewijs gevonden dat planetoïden een zeer gevarieerd inwendige kunnen hebben. Door uiterst nauwkeurige metingen te doen hebben astronomen ontdekt dat de verschillende delen van de planetoïde Itokawa verschillende dichtheden hebben. Wat zich onder het oppervlak van een planetoïde bevindt, geeft niet alleen informatie over zijn ontstaansproces, maar kan ook licht werpen op wat er gebeurt als hemellichamen in het zonnestelsel met elkaar in botsing komen, en geeft inzicht in de vorming van planeten.

29 januari 2014: ESO’s Very Large Telescope is gebruikt om de allereerste kaart te maken van het weer op het oppervlak van de dichtstbijzijnde bruine dwerg. Een internationaal team heeft een weerkaart gemaakt van de donkere en lichte plekken op WISE J104915.57-531906.1B, die ook wel Luhman 16B wordt genoemd en deel uitmaakt van een bruine dubbelster op slechts zes lichtjaar van de zon. De nieuwe resultaten worden op 30 januari 2014 gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

22 januari 2014: De VLT Survey Telescope (VST) van de ESO-sterrenwacht op Paranal in Chili heeft een detailrijke nieuwe foto gemaakt van de Lagune-nevel. Deze reusachtige wolk van gas en stof produceert intens heldere jonge sterren en is de bakermat van diverse jonge sterrenhopen. De foto vormt slechts een klein onderdeel van een van de elf openbare hemelsurveys die momenteel met ESO-telescopen worden uitgevoerd. Tezamen voorzien deze de mondiale astronomische gemeenschap van een enorme schat aan vrij toegankelijke gegevens.

15 januari 2014: Astronomen hebben, met behulp van ESO’s planetenjager HARPS in Chili en telescopen elders ter wereld, drie planeten ontdekt die rond sterren van de sterrenhoop Messier 67 draaien. Hoewel inmiddels al van meer dan duizend planeten buiten het zonnestelsel het bestaan is bevestigd, is slechts een handjevol daarvan in sterrenhopen aangetroffen. Opvallend is dat een van de nieuwe exoplaneten rond een ster draait die bijna in alle opzichten identiek is aan onze zon.

6 januari 2014: Frappante nieuwe waarnemingen met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) telescoop laten voor het eerst zien dat het restant van een recente supernova boordevol pas gevormd stof zit. Als genoeg van dit stof de hachelijke oversteek naar de interstellaire ruimte weet te maken, kan dit verklaren waarom veel sterrenstelsels zo’n stoffig, duister uiterlijk hebben.

5 december 2013: Op 4 december 2013 is bij het ESO-hoofdkwartier in Garching bei München, Duitsland, een officiële openingsceremonie gehouden voor de nieuwe kantooruitbreiding. Deze festiviteit werd bijgewoond door leden van de ESO-raad, lokale autoriteiten, de architecten Auer+Weber+Assoziierte, de hoofdaannemer BAM Deutschland AG en het ESO-managementteam.

3 december 2013: ESO krijgt een planetarium en bezoekerscentrum voor haar hoofdkwartier in Garching bei München, Duitsland. Het centrum, waarvan de bouw volledig voor rekening komt van de Klaus Tschira-stichting, zal de astronomie op schitterende wijze in de etalage zetten.

27 november 2013: De Grote Magelhaense Wolk is een van de naaste buren van de Melkweg. Astronomen hebben ESO’s Very Large Telescope ingezet om een van de minder bekende gebieden van dit stelsel te verkennen. Deze nieuwe opname toont wolken van gas en stof die door hete pasgeboren sterren in hun omgeving tot allerlei vreemde vormen zijn gekneed. Ook laat de opname de gevolgen zien van de dood van een ster: filamenten die door een supernova-explosie zijn voortgebracht.

13 november 2013: Astronomen van ESO hebben de beste opname tot nu toe gemaakt van de vreemde nevels rond de sterrenhoop NGC 3572. De nieuwe foto laat zien hoe deze wolken van gas en stof door de sterrenwinden van de verzameling hete, jonge sterren tot grillige bellen, bogen en ‘slurven’ zijn gemodelleerd. De helderste sterren van deze sterrenhoop zijn aanzienlijk zwaarder dan de zon en zullen hun korte leven afsluiten met een supernova-explosie.

6 november 2013: Vandaag is het precies vijftig jaar geleden dat de zeer vruchtbare relatie tussen ESO en Chili tot stand kwam die zowel de Europese als de Chileense astronomie in staat stelde om haar wetenschappelijke, technologische en culturele grenzen te verleggen.

28 oktober 2013: Tijdens een ceremonie die gisteren bij de ESO-sterrenwacht op Paranal in de Chileense Atacamawoestijn werd gehouden heeft de president van Chili, Sebastián Piñera, de onlangs getekende wettelijke documenten overhandigd volgens welke de Chileense regering de grond rond Cerro Armazones aan ESO zal overdragen. Cerro Armazones, een 3060 meter hoge bergtop op twintig kilometer afstand van ESO’s Very Large Telescope op Cerro Paranal, is de toekomstige thuisbasis van de European Extremely Large Telescope (E-ELT).

16 oktober 2013: Twee internationale teams van astronomen hebben, met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), de ‘jets’ (bundels van wegstromende materie) onder de loep genomen die door de enorme zwarte gaten in de kernen van sterrenstelsels worden uitgestoten. Daarbij hebben zij het beste beeld verkregen van het moleculaire gas rond een nabij, rustig zwart gat en een onverwachte glimp opgevangen van de bron van een krachtige jet bij een ver zwart gat.

9 oktober 2013: ESO’s Very Large Telescope (VLT) heeft een opmerkelijk gedetailleerde opname gemaakt van de Toby Jugnevel, een wolk van gas en stof rond een rode reuzenster. Deze foto toont de karakteristieke boogstructuur van de nevel, die een beetje op een ouderwetse bierkruik lijkt.

1 oktober 2013: De laatste antenne voor de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) is zojuist overgedragen aan de ALMA-sterrenwacht. De 12 meter grote schotel is vervaardigd door het Europese AEM Consortium en completeert de succesvolle overdracht van in totaal 25 Europese antennes – het grootste ESO-contract tot nu toe.

25 september 2013: Een nieuw instrument, ArTeMiS genaamd, is met succes geïnstalleerd op APEX – het Atacama Pathfinder Experiment. APEX is een 12-meter telescoop, hoog in de Chileense Atacamawoestijn, die waarnemingen doet op golflengten van een millimeter en minder. In dit deel van het elektromagnetische spectrum, dat tussen het infrarood- en het radiogebied ligt, kunnen astronomen dieper het heelal in kijken dan met optische telescopen. Met de nieuwe camera is al een spectaculair detailrijke opname gemaakt van de Kattenpootnevel.

18 september 2013: De gloeiende wirwar van gaswolken op deze nieuwefoto maken deel uit van een enorme stellaire kraamkamer die de bijnaam Garnaalnevel heeft gekregen. De opname, gemaakt met de VLT Survey Telescope van de ESO-sterrenwacht op Paranal in Chili, zou wel eens de scherpste kunnen zijn die ooit van dit object is gemaakt. Hij toont grote aantallen hete, pasgeboren sterren die in de nevel zijn ingebed.

12 september 2013: Twee teams van astronomen hebben met behulp van gegevens van ESO-telescopen de tot nu toe beste driedimensionale kaart van het centrale deel van de Melkweg gemaakt. Daarbij hebben zij ontdekt dat dit vanuit sommige gezichtshoeken een pinda-achtig of X-vormig uiterlijk aanneemt. Die merkwaardige vorm is in kaart gebracht met behulp van vrij beschikbare gegevens van ESO’s surveytelescoop VISTA en metingen van de ruimtelijke bewegingen van honderden zeer zwakke sterren.

4 september 2013: Astronomen hebben, met behulp van ESO’s New Technology Telescope en de Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA, meer dan honderd planetaire nevels in de ‘bulge’ – de centrale verdikking – van onze Melkweg onderzocht. Daarbij hebben zij ontdekt dat de vlindervormige leden van deze kosmische familie een raadselachtige voorkeursrichting vertonen – een verrassend resultaat, gezien hun uiteenlopende voorgeschiedenissen en eigenschappen.

28 augustus 2013: Een internationaal team onder leiding van astronomen in Brazilië heeft ESO’s Very Large Telescope gebruikt om het oudste evenbeeld van de zon te identificeren en te onderzoeken dat tot nu toe is gevonden. De 250 lichtjaar verre ster HIP 102152 lijkt meer op de zon dan andere dubbelgangers, behalve dat hij bijna vier miljard jaar ouder is. Deze oude ‘lookalike’ biedt ons de uitgelezen kans om te onderzoeken hoe de zon er in de toekomst uit zal zien. Uit de nieuwe waarnemingen volgt voor het eerst ook een duidelijk verband tussen de leeftijd en het lithiumgehalte van een ster. Bovendien zijn er aanwijzingen dat HIP 102152 in gezelschap is van rotsachtige, aardse planeten.

20 augustus 2013: Astronomen hebben, met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), een levendige close-up verkregen van het materiaal dat van een pasgeboren ster wegstroomt. Door naar de gloed van koolstofmonoxidemoleculen in het object Herbig-Haro 46/47 te kijken, hebben zij ontdekt dat zijn ‘jets’ nog energierijker zijn dan tot nu toe werd gedacht. Op de zeer detailrijke nieuwe beelden is ook een nog onbekende jet ontdekt die in een heel andere richting wijst.

7 augustus 2013: ESO’s Very Large Telescope heeft een intrigerend stervormingsgebied in de Grote Magelhaense Wolk – een van de naaste begeleiders van de Melkweg – vastgelegd. Op de haarscherpe opname zijn twee karakteristieke wolken van gloeiend gas te zien: de roodgloeiende NGC 2014 en zijn blauwe buurman NGC 2020. Hoewel zij zeer verschillend zijn, hebben beide hun uiterlijk te danken aan de krachtige deeltjeswinden van extreem hete, pasgeboren sterren die tevens met hun straling het gas aan het gloeien brengen.

24 juli 2013: Nieuwe waarnemingen met de ALMA-telescoop in Chili geven astronomen meer inzicht in hoe door hevige stervorming het gas uit sterrenstelsels – de grondstof voor toekomstige generaties van sterren – wordt verdreven. De spectaculaire beelden tonen een enorme uitstroom van moleculair gas dat door stervormingsgebieden in het nabije Sculptorstelsel is weggeblazen. Deze nieuwe resultaten helpen verklaren waarom er zo weinig zware sterrenstelsels zijn in het heelal. Het onderzoek wordt op 25 juli 2013 gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

18 juli 2013: Voor het eerst is de sneeuwgrens in een ver, jong planetenstelsel in beeld gebracht. Deze sneeuwgrens, die in de schijf rond de zonachtige ster TW Hydrae is gelokaliseerd, belooft meer duidelijkheid te geven over het ontstaan van planeten en kometen en de factoren die hun samenstelling bepalen, en over de geschiedenis van ons zonnestelsel. De resultaten worden vandaag gepubliceerd in Science Express.

17 juli 2013: Nieuwe waarnemingen met ESO’s Very Large Telescope laten voor het eerst zien hoe een gaswolk aan flarden wordt gescheurd door het superzware zwarte gat in het centrum van de Melkweg. De wolk is inmiddels zo uitgerekt, dat zijn voorkant het punt van dichtste nadering is gepasseerd en zich met een snelheid van meer dan 10 miljoen km/uur van het zwarte gat verwijdert, terwijl zijn staart er nog naartoe valt.

10 juli 2013: Nieuwe waarnemingen met de Atacama Large Millimeter/submillimeter array (ALMA) hebben astronomen een ongekend beeld gegeven van een reusachtige ster-in-wording in een donkere wolk. Daarbij is een stellaire ‘baarmoeder’ ontdekt die meer dan 500 keer zoveel massa bevat als de zon – de grootste die ooit in de Melkweg is waargenomen – en die nog steeds groeit. De stellaire embryo daarbinnen voedt zich gretig met materiaal uit de omgeving. Naar verwachting zal de wolk een zeer heldere ster van tot wel honderd zonsmassa’s baren.

4 juli 2013: Astronomen hebben met behulp van ESO’s Very Large Telescope een ver sterrenstelsel ontdekt dat gas uit zijn omgeving opslokt. Het gas dat naar het sterrenstelsel toe stroomt, wordt niet alleen benut voor de vorming van nieuwe sterren, het jaagt ook de rotatie van het stelsel aan. Dit is het beste directe observationele bewijs tot nu toe dat sterrenstelsels, zoals theoretisch voorspeld, materie uit hun omgeving aantrekken om te groeien en sterren te vormen.

1 juli 2013: Met wereldpremières op 28 juni 2013 in het Great Lakes Science Center in Cleveland, Ohio (VS) en op 29 juni in het Tycho Brahe Planetarium in Kopenhagen (Denemarken) is de 3D-productie Hidden Universe gelanceerd. De film toont geavanceerde telescopen in haarscherpe time-lapse, betoverende 3D-versies van kosmische structuren, en een 3D-simulatie van de evolutie van het heelal.

25 juni 2013: Een team van astronomen heeft met een combinatie van nieuwe waarnemingen en bestaande gegevens van het HARPS-instrument van de 3,6-meter ESO-telescoop ontdekt dat het planetenstelsel van de ster Gliese 667C minstens zes planeten telt. Maar liefst drie van deze planeten zijn ‘superaardes’ die zich in de zone rond de ster bevinden waar vloeibaar water en eventueel ook leven kan bestaan. Daarmee is dit het eerste planetenstelsel dat we kennen met een volgepakte leefbare zone.

20 juni 2013: ESO’s Very Large Telescope Interferometer heeft de meest gedetailleerde waarnemingen verzameld die ooit van het stof rond het enorme zwarte gat in het centrum van een actief sterrenstelsel zijn gedaan. Verwacht werd dat al het gloeiende stof rond het zwarte gat een donutvormige ring zou vormen. Maar in plaats daarvan ontdekten de astronomen dat veel van het stof zich boven en onder de ring bevindt. Uit de waarnemingen blijkt dat stof als een koele wind van het zwarte gat weg wordt geduwd – een verrassende ontdekking die de huidige theorieën over de evolutie van superzware zwarte gaten en hun interactie met hun omgeving onder druk zet.

12 juni 2013: Astronomen die gebruik maken van de Zwitserse 1,2-meter Leonhard Euler-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla, Chili, hebben een nieuw soort veranderlijke ster ontdekt. De ontdekking is gebaseerd op de detectie van zeer kleine veranderingen in de helderheden van sterren in een sterrenhoop. De waarnemingen hebben tot nu toe onbekende eigenschappen van deze sterren aan het licht gebracht die in strijd zijn met de huidige theorieën en vragen oproepen over de oorzaak van de helderheidsvariaties.

6 juni 2013: Astronomen hebben met behulp van de nieuwe Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) een gebied rond een jonge ster in beeld gebracht waar stofdeeltjes kunnen groeien door samen te klonteren. Het is voor het eerst dat zo’n 'stofval' duidelijk is waargenomen en gemodelleerd. Het onderzoek beantwoordt de al lang bestaande vraag hoe de stofdeeltjes in schijven rond sterren zo groot kunnen worden dat ze uiteindelijk kometen, planeten en andere rotsachtige lichamen kunnen vormen. De resultaten verschijnen op 7 juni 2013 in het tijdschrift Science.

3 juni 2013: Een team astronomen heeft met behulp van ESO’s Very Large Telescope een zwak object in beeld gebracht dat met een heldere ster mee beweegt. Met een geschatte massa van vier of vijf keer die van Jupiter zou het de minst zware planeet buiten het zonnestelsel zijn die rechtstreeks is waargenomen. De ontdekking is een belangrijke bijdrage aan ons begrip van het ontstaan en de evolutie van planetenstelsels.

29 mei 2013: Astronomen verwachten dat sterren zoals de zon aan het eind van hun leven een groot deel van hun atmosferen de ruimte in blazen. Maar nieuwe waarnemingen van een grote sterrenhoop, gedaan met ESO’s Very Large Telescope, hebben – tegen alle verwachtingen in – laten zien dat de meeste van de onderzochte sterren dat stadium simpelweg niet hebben bereikt. Het internationale onderzoeksteam heeft ontdekt dat er een duidelijk verband bestaat tussen de hoeveelheid natrium in de sterren en de manier waarop zij hun leven hebben beëindigd.

23 mei 2013: Met dit nieuwe beeld van een spectaculair stervormingsgebied viert ESO 15 jaar Very Large Telescope – het meest geavanceerde optische instrument ter wereld. Deze foto toont dichte opeenhopingen van stof die donker afsteken tegen een roze gloeiende gaswolk die bij astronomen bekendstaat als IC 2944. De ondoorzichtige stofwolken lijken op druppels inkt die in een aardbeiencocktail drijven. Hun grillige vormen zijn ontstaan onder invloed van de straling van heldere jonge sterren in de omgeving.

15 mei 2013: Op deze spectaculaire nieuwe opname van kosmische wolken in het sterrenbeeld Orion is een soort vurig lint te zien. De oranje gloed stelt zwak licht voor, onzichtbaar voor het menselijk oog, dat door koude interstellaire stofdeeltjes is uitgezonden. Dit licht is vastgelegd met het door ESO beheerde Atacama Pathfinder Experiment (APEX) in Chili.

2 mei 2013: De Deense 1,54-meter telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla, in het noorden van Chili, heeft een frappante opname gemaakt van NGC 6559, een object dat de chaos illustreert die ontstaat wanneer er in een interstellaire gaswolk sterren ontstaan.

25 april 2013: Astronomen hebben ESO’s Very Large Telescope en een aantal radiotelescopen elders ter wereld gebruikt om een bizar stellair duo op te sporen en te onderzoeken. Het om elkaar heen draaiende tweetal bestaat uit de zwaarste neutronenster die tot nu toe is opgespoord en een witte dwergster. Dankzij deze vreemde nieuwe dubbelster kan Einsteins zwaartekrachtstheorie – de algemene relativiteitstheorie – sterker op de proef worden gesteld dan tot nu toe mogelijk was. Tot nu toe komen de waarnemingen exact overeen met de voorspellingen van de algemene relativiteitstheorie en zijn zij in strijd met die van enkele alternatieve theorieën. De resultaten zullen op 26 april 2013 in het tijdschrift Science verschijnen.

17 april 2013: Astronomen hebben met de nieuwe ALMA-telescoop (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) meer dan 100 van de meest ‘vruchtbare’ stervormende sterrenstelsels in het vroege heelal gelokaliseerd. ALMA is zo krachtig dat het in slechts een paar uur tijd evenveel van deze stelsels heeft geobserveerd als alle andere soortgelijke telescopen in een decennium.

10 april 2013: Deze intrigerende nieuwe foto, gemaakt met ESO's Very Large Telescope, toont de groen oplichtende planetaire nevel IC 1295 rond een zwakke, stervende ster op zo'n 3300 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Schild (Scutum). Het is de meest gedetailleerde foto die ooit van dit object is genomen.

27 maart 2013: Deze mooie samenscholing van heldere blauwe sterren is de sterrenhoop NGC 2547, een groep pas gevormde sterren in het zuidelijke sterrenbeeld Zeilen. Deze opname is gemaakt met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili.

20 maart 2013: Op ongeveer 35 miljoen lichtjaar van de aarde, in het sterrenbeeld Eridanus, staat het spiraalstelsel NGC 1637. In 1999 werd de serene aanblik van dit stelsel verstoord door de verschijning van een zeer heldere supernova. Astronomen die de nasleep van deze explosie met de Very Large Telescope van de ESO-sterrenwacht op Paranal onderzochten, hebben ons een verbluffend beeld van dit betrekkelijk nabije sterrenstelsel verschaft.

15 maart 2013: Op 14 maart 2013 bracht Zijne Koninklijke Hoogheid de kroonprins van Denemarken, in gezelschap van zijn vrouw, Hare Koninklijke Hoogheid de kroonprinses, een bezoek aan de ESO-sterrenwacht op Paranal, als onderdeel van een officieel bezoek aan Chili. Ze werden rondgeleid langs ESO's toonaangevende astronomische faciliteiten door ESO's algemeen directeur, Tim de Zeeuw.

13 maart 2013: Waarnemingen met de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) laten zien dat de hevigste geboortegolven van sterren in het heelal veel eerder plaatsvonden dan tot nu toe werd gedacht. De resultaten verschijnen in een reeks artikelen die op 14 maart 2013 in het tijdschrift Nature en de Astrophysical Journal verschijnen. Het onderzoek is het meest recente voorbeeld van de ontdekkingen die de nieuwe internationale ALMA-sterrenwacht voortbrengt. Vandaag vindt de openingsplechtigheid van ALMA plaats.

13 maart 2013: Vandaag is, in een afgelegen deel van de Chileense Andes, tijdens een officiële ceremonie de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in gebruik genomen. Dit evenement markeert de voltooiing van alle belangrijke systemen van de reusachtige telescoop en de formele overgang van een bouwproject naar een volwaardige sterrenwacht. ALMA is een samenwerkingsverband tussen Europa, Noord-Amerika en Oost-Azië, in samenwerking met de Republiek Chili.

6 maart 2013: Na bijna een decennium van zorgvuldige waarnemingen heeft een internationaal team van astronomen de afstand tot ons buurstelsel, de Grote Magelhaense Wolk, nauwkeuriger kunnen meten dan ooit. De nieuwe meting verbetert ook onze kennis van de snelheid waarmee het heelal uitdijt – de Hubble-constante – en is van cruciaal belang voor het oplossen van het raadsel van de donkere energie, die de kosmische uitdijing versnelt. Het team maakte onder meer gebruik van telescopen van de ESO-sterrenwacht op La Silla, in het noorden van Chili. Hun resultaat verschijnt op 7 maart 2013 in het tijdschrift Nature.

28 februari 2013: Waarschijnlijk hebben astronomen met ESO’s Very Large Telescope voor het eerst een planeet-in-wording waargenomen die nog in een dikke schijf van gas en stof genesteld zit. Indien bevestigd, zal deze ontdekking onze kennis van de vorming van planeten sterk doen toenemen en astronomen in staat stellen om de huidige theorieën aan een waarneembaar object te toetsen.

20 februari 2013: Een nieuwe opname van ESO’s VISTA-telescoop toont een hemels landschap van gloeiende gaswolken en slierten stof rond hete jonge sterren. De infraroodfoto plaatst de stellaire kraamkamer NGC 6357 in een verrassend nieuw licht. Hij maakt deel uit van een nog lopende VISTA-survey die de Melkweg in kaart brengt om meer inzicht te krijgen in de structuur van ons sterrenstelsel.

14 februari 2013: Zeer gedetailleerde nieuwe waarnemingen met ESO’s Very Large Telescope (VLT) van het restant van een duizend jaar oude supernova hebben aanwijzingen opgeleverd omtrent het ontstaan van de kosmische straling. Voor het eerst wijzen de waarnemingen erop dat snel bewegende deeltjes in de supernovarest de voorlopers van deze straling zijn. De resultaten verschijnen op 14 februari 2013 in het tijdschrift Science.

13 februari 2013: Deze opname, gemaakt met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili, toont de heldere sterrenhoop NGC 6520 en de naastgelegen donkere wolk Barnard 86 die de vorm heeft van een gekko. Dit kosmische duo steekt duidelijk af tegen de gloed van het helderste deel van de Melkweg – een gebied dat zo dicht met sterren is bezaaid, dat er bijna geen donker stukje hemel meer te zien is.

6 februari 2013: Deze nieuwe opname van ESO toont een deel van een wolk van stof en gloeiend gas die de Zeemeeuwnevel wordt genoemd. Deze sliertige rode wolken tussen de sterren, die op intrigerende wijze met donkere wolken zijn verweven, maken deel uit van de ‘vleugels’ van de hemelse vogel. De nieuwe opname is verkregen met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla, Chili.

28 januari 2013: Na afloop van de topconferentie van de Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caraïbische Staten en de Europese Unie (CELAC-EU) hebben verscheidene hoge Europese delegaties de afgelopen dagen een bezoek gebracht aan de ESO-sterrenwacht op Paranal, in het noorden van Chili. De top, de grootste die ooit door Chili werd georganiseerd, vond in de week van 22 tot 28 januari 2013 plaats in Santiago. ESO speelde een hoofdrol bij dit evenement en greep deze gelegenheid aan om haar onderzoek en faciliteiten te presenteren aan vertegenwoordigers van de lidstaten.

23 januari 2013: Een nieuwe opname van het Atacama Pathfinder Experiment (APEX) in Chili geeft een schitterend beeld van kosmische stofwolken in het sterrenbeeld Orion. Terwijl deze dichte interstellaire wolken op zichtbare golflengten donker en allesverhullend lijken, kan de LABOCA-camera van de APEX-telescoop de warmtegloed van het stof detecteren en de schuilplaatsen van sterren-in-wording zichtbaar maken. Maar één van deze donkere wolken is niet wat het lijkt.

16 januari 2013: Een indringende nieuwe opname van ESO toont een donkere wolk waarin nieuwe sterren ontstaan, met daarnaast een groepje heldere sterren die al uit hun stofrijke stellaire kraamkamer tevoorschijn zijn gekomen. De foto is gemaakt met de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla, in het noorden van Chili. Het is de beste opname in zichtbaar licht die ooit van dit vrij onbekende object is gemaakt.

10 januari 2013: Deze nieuwe infraroodopname van ESO’s VISTA-telescoop geeft een buitengewoon detailrijk beeld van de bolvormige sterrenhoop 47 Tucanae. Deze sterrenhoop telt miljoenen sterren en zijn kern bevat veel exotische exemplaren met ongewone eigenschappen. Het onderzoek van sterrenhopen als 47 Tucanae kan ons leren begrijpen hoe zulke buitenbeentjes ontstaan en elkaar beïnvloeden. De grote scherpte en diepte van de opname is te danken aan de grootte, de gevoeligheid en de locatie van VISTA, die deel uitmaakt van de ESO-sterrenwacht op Paranal, in het noorden van Chili.

2 januari 2013: Astronomen hebben met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) een cruciaal stadium in de geboorte van reuzenplaneten waargenomen: enorme gasstromen die een leemte in de materieschijf rond een jonge ster overbruggen. Vermoed wordt dat zulke stromen, die nog nooit eerder rechtstreeks zijn waargenomen, worden veroorzaakt door grote planeten die aangroeien door gas uit hun omgeving op te slokken. Dit resultaat wordt op 2 januari 2013 gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

21 december 2012: Een van de krachtigste supercomputers ter wereld staat nu helemaal compleet en bedrijfsklaar op zijn afgelegen, hoge locatie in de Noord-Chileense Andes. Daarmee is een van de laatste grote mijlpalen bereikt bij de voltooiing van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA), de meest geavanceerde telescoop aller tijden. De speciaal voor ALMA gebouwde ‘correlator’ telt meer dan 134 miljoen processors en kan 17 biljard berekeningen per seconden uitvoeren – een snelheid die vergelijkbaar is met die van de snelste universele supercomputers van dit moment.

19 december 2012: Sommige mensen zien er op hun 90ste nog prima uit, terwijl anderen al voor hun 50ste aftakelen. Dat wijst erop dat een oud uiterlijk soms meer een kwestie van levensstijl is dan van leeftijd. Uit nieuw onderzoek met de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla en de Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA blijkt dat dit ook voor sterrenhopen geldt.

12 december 2012: Een krachtig nieuw instrument, KMOS geheten, is met succes getest op de Very Large Telescope van de ESO-sterrenwacht op Paranal (Chili). KMOS registreert infrarood licht en heeft de unieke eigenschap dat het 24 objecten tegelijk kan onderzoeken. Dat levert – veel sneller dan tot nu toe mogelijk was – cruciale gegevens op die inzicht moeten geven in de manier waarop sterrenstelsels in het vroege heelal tot ontwikkeling zijn gekomen. KMOS is gebouwd door een consortium van universiteiten en instituten in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland, in samenwerking met ESO.

6 december 2012: Ter gelegenheid van de inauguratie van de VLT Survey Telescope van de ESO-sterrenwacht op Paranal, die vandaag in Napels heeft plaatsgevonden, is een spectaculaire nieuwe foto vrijgegeven van de Carinanevel. De foto van dit bekende stervormingsgebied is gemaakt met assistentie van Sebastián Piñera, de president van Chili, tijdens diens bezoek aan de sterrenwacht op 5 juni 2012.

5 december 2012: Waarnemingen met ESO’s Very Large Telescope (VLT), de Gemini South-telescoop en de Canada-France-Hawaii Telescope (CFHT) hebben het bestaan van een nieuwe klasse van sterrenstelsels aan het licht gebracht. Vanwege hun vreemde vorm en kleur hebben zij de bijnaam ‘tuinboonstelsels’ gekregen. De stelsels, die aan het gloeien worden gebracht door het intense licht uit de omgeving van een monsterachtig zwart gat, behoren tot de zeldzaamste objecten in het heelal.

30 november 2012: Astronomen hebben met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) ontdekt dat het buitenste deel van de stofschijf rond een bruine dwerg millimeter-grote korreltjes kan bevatten zoals die ook in de schijven rond pasgeboren sterren voorkomen. Deze verrassende ontdekking roept twijfels op over de bestaande theorieën over het ontstaan van rotsachtige planeten ter grootte van de aarde. Zulke planeten zouden wel eens talrijker kunnen zijn dan gedacht.

28 november 2012: Astronomen hebben met behulp van ESO’s Very Large Telescope (VLT) een quasar ontdekt die materie uitstoot met een kracht die zeker vijf keer groter is dan wat ooit is waargenomen. Quasars zijn de extreem heldere kernen van sterrenstelsels, die door superzware zwarte gaten worden aangedreven. Veel quasars stoten kolossale hoeveelheden materie uit, en deze uitstoot speelt een sleutelrol bij de evolutie van sterrenstelsels. Tot nu toe was echter bij geen enkele quasar een materiestroom waargenomen die zo sterk was als door theoretici was voorspeld.

21 november 2012: Astronomen hebben drie telescopen van de ESO-sterrenwachten in Chili gebruikt om de dwergplaneet Makemake te observeren terwijl deze voor een verre ster langs schoof. De waarnemingen gaven astronomen voor het eerst de kans om te controleren of Makemake een atmosfeer heeft. Deze ijskoude wereld volgt een baan in het buitengebied van het zonnestelsel en verwacht werd dat hij net zo’n atmosfeer heeft als Pluto (eso0908). Dit blijkt echter niet het geval te zijn. De wetenschappers hebben voor het eerst ook de dichtheid van Makemake gemeten. De nieuwe resultaten worden op 22 november gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

14 november 2012: Met behulp van ESO’s Very Large Telescope en de Canada-France-Hawaii Telescope hebben astronomen een hemellichaam ontdekt dat zeer waarschijnlijk een planeet is die zonder moederster door de ruimte zwerft. Dit is de spannendste solitaire planeetkandidaat tot nu toe. Met een afstand van ongeveer honderd lichtjaar staat hij betrekkelijk dichtbij, en doordat er in zijn omgeving geen heldere ster te bekennen is, heeft het onderzoeksteam zijn atmosfeer nauwkeurig kunnen onderzoeken. Het object geeft astronomen een voorproefje van de exoplaneten die zij met toekomstige instrumenten in beeld zullen proberen te brengen.

8 november 2012: Astronomen die gebruik maken van ESO’s Very Large Telescope hebben in een van de meest opvallende planetaire nevels een om elkaar cirkelend sterrenpaar ontdekt. Deze ontdekking bevestigt een veelbesproken theorie over het symmetrische karakter van het materiaal dat de ruimte in wordt geslingerd. Het resultaat wordt op 9 november 2012 in het tijdschrift Science gepubliceerd.

31 oktober 2012: Dit kleurrijke beeld van de bolvormige sterrenhoop NGC 6362 is vastgelegd door de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili). Samen met een nieuwe opname van het centrale deel, gemaakt door de Hubble-ruimtetelescoop van NASA en ESA, geeft de nieuwe foto het beste beeld dat ooit van deze vrij onbekende sterrenhoop is verkregen. Bolvormige sterrenhopen bestaan uit tienduizenden veelal zeer oude sterren, maar bevatten ook sterren die er verdacht jong uitzien.

24 oktober 2012: Aan de hand van een kolossale negen-gigapixel-opname van de VISTA infrarood-surveytelescoop van de ESO-sterrenwacht op Paranal heeft een internationaal team van astronomen een catalogus samengesteld van 84 miljoen sterren in het centrale deel van de Melkweg. Dit reusachtige gegevensbestand bevat meer dan tien keer zoveel sterren als eerdere onderzoeken, en levert veel kennis op over ons thuisstelsel. De opname biedt de toeschouwer een ongelooflijk, ‘inzoombaar’ overzicht van het hart van onze Melkweg. Als je de opname op de resolutie van een normaal boek zou afdrukken, zou hij 9 meter lang en 7 meter hoog zijn.

16 oktober 2012: Europese astronomen hebben een planeet van ongeveer één aardmassa opgespoord die rond een ster van het nabije Alfa Centauri-stelsel draait. Het is de lichtste exoplaneet die tot nu toe bij een zonachtige ster is ontdekt. De planeet is gedetecteerd met het instrument HARPS van de 3,6-meter telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla, Chili. Dit onderzoeksresultaat wordt op 17 oktober 2012 online gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

12 oktober 2012: On the evening of 11 October 2012 a gala event to celebrate the 50th anniversary of the European Southern Observatory took place in the Kaisersaal of the Munich Residenz in Germany. To mark the occasion, senior representatives of the ESO Member States and its host nation Chile, among them seven Ministers and two Ambassadors, and of the observatory itself, signed a prototype mirror segment of the European Extremely Large Telescope.

10 oktober 2012: Met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) hebben astronomen een totaal onverwachte spiraalstructuur ontdekt in het materiaal rond de oude ster R Sculptoris. Het is voor het eerst dat rond een rode reuzenster zowel een bolvormige buitenschil als een daarbinnen gelegen spiraalstructuur is ontdekt. Het is ook voor het eerst dat astronomen zo’n spiraal ruimtelijk in kaart konden brengen. De vreemde vorm is waarschijnlijk ontstaan doordat er een (niet waarneembare) begeleidende ster om de rode reus cirkelt. Dit is een van de eerste wetenschappelijke ALMA-resultaten: het wordt deze week gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

5 oktober 2012: Vandaag, 5 oktober 2012, viert de Europese Zuidelijke Sterrenwacht de ondertekening van het oprichtingsverdrag dat vijftig jaar geleden plaats vond. In de afgelopen halve eeuw is de ESO uitgegroeid tot Europa’s productiefste sterrenwacht op aarde. Vanmorgen werd voor de eerste keer ooit een object waargenomen met ESO’s Very Large Telescope dat gekozen is door het publiek. De winnares van een jubileumcompetitie richtte de VLT op de Helm-van-Thor-nevel. De waarnemingen waren live te volgen op het internet. De ESO en haar partners organiseren vanwege dit jubileum nog meer activiteiten in de 15 lidstaten.

26 september 2012: Deze nieuwe opname van de ESO-sterrenwacht op La Silla toont een gedeelte van een stellaire kraamkamer die de bijnaam Zeemeeuwnevel draagt. Deze gaswolk, die formeel Sharpless 2-292 heet, lijkt qua vorm een beetje op de kop van een meeuw. Zijn rode gloed wordt veroorzaakt door de energierijke straling van een zeer hete, jonge ster die zich in zijn hart schuilhoudt. De detailrijke opname is gemaakt met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop.

12 september 2012: Een nieuwe opname van de ESO-sterrenwacht op La Silla (Chili) toont de Potloodnevel. Deze merkwaardige wolk van gloeiend gas maakt deel uit van een enorme ring van puin die het overblijfsel is van een supernova-explosie die ongeveer 11.000 jaar geleden heeft plaatsgevonden. Deze detailrijke foto is gemaakt met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop.

5 september 2012: Een nieuwe opname van de ESO-sterrenwacht op La Silla in Chili toont de spectaculaire bolvormige sterrenhoop Messier 4. Deze bal van tienduizenden oude sterren is een van de meest nabije en best bestudeerde bolhopen. Recent onderzoek laat zien dat een van zijn sterren vreemde eigenschappen heeft: hij lijkt uit de fontein van de eeuwige jeugd te hebben gedronken.

29 augustus 2012: Een team van astronomen heeft met behulp van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) suikermoleculen ontdekt in het gas rond een jonge, zonachtige ster. Het is voor het eerst dat er in de ruimte rond zo’n ster suiker is gedetecteerd. De ontdekking laat zien dat de bouwstenen voor leven op het juiste moment op de juiste plek aanwezig zijn om te worden opgenomen door planeten die zich rond de ster vormen.

15 augustus 2012: Zoals René Magritte op zijn beroemde schilderij schreef: dit is geen pijp. Het is een foto van een deel van een grote wolk van interstellair stof die de Pijpnevel wordt genoemd. Deze nieuwe, zeer detailrijke opname van wat ook bekendstaat als Barnard 59, is vastgelegd met de Wide Field Imager van de 2,2-meter MPG/ESO-telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla. Bij toeval verschijnt deze foto op de 45ste sterfdag van Magritte.

8 augustus 2012: ESO bouwt en beheert enkele van de meest geavanceerde telescopen ter wereld, waaronder de Very Large Telescope (VLT) op de Paranal-sterrenwacht. Deze enorme machines hebben vele fascinerende ontdekkingen over het heelal gedaan. Voor de eerste keer in de geschiedenis kun je nu zelf bepalen wat er met de VLT wordt waargenomen en zelfs een schitterende reis winnen naar Chili’s adembenemende Atacama-woestijn, om bij de waarnemingen te assisteren.

1 augustus 2012: Een nieuwe opname, gemaakt met ESO’s Very Large Telescope, laat het sterrenstelsel NGC 1187 zien. Dit indrukwekkende spiraalstelsel staat op een afstand van ongeveer 60 miljoen lichtjaar in het sterrenbeeld Eridanus, dat genoemd is naar een mythologische rivier. In de afgelopen dertig jaar hebben er in NGC 1187 twee supernova-explosies plaatsgevonden, de laatste in 2007. Deze foto is de meest gedetailleerde die ooit van dit stelsel is gemaakt.

26 juli 2012: Nieuw onderzoek met ESO’s Very Large Telescope (VLT) heeft uitgewezen dat de meeste zeer heldere, zware sterren, die bepalend zijn voor de evolutie van een sterrenstelsel, niet alleen zijn. Bijna driekwart van deze sterren – veel meer dan tot nu toe gedacht – blijkt een nabije begeleidende ster te hebben. Verrassend genoeg ondergaan de meeste van deze paren ook ontwrichtende interacties, zoals massa-overdracht van de ene ster naar de andere. Naar verwachting komt het in ongeveer één op de drie gevallen zelfs tot een fusie van beide sterren. Deze resultaten worden op 27 juli 2012 in het tijdschrift Science gepubliceerd.

18 juli 2012: Een internationaal team van astronomen heeft het hart van een verre quasar met ongekende scherpte waargenomen: twee miljoen keer zo scherp als het menselijk oog. De waarnemingen, waarbij de Atacama Pathfinder Experiment (APEX)-telescoop [1] voor het eerst met twee telescopen op andere continenten werd verbonden, zijn een cruciale stap in de richting van het ambitieuze doel van het ‘Event Horizon Telescope’-project [2]: het in beeld brengen van de superzware zwarte gaten in de centra van sterrenstelsels als het onze.

11 juli 2012: Voor het eerst zijn donkere sterrenstelsels – een vroege, theoretisch voorspelde fase in het ontstaan van sterrenstelsels – waargenomen. Deze objecten zijn in wezen gasrijke sterrenstelsels zonder sterren. Met behulp van ESO’s Very Large Telescope is een internationaal onderzoeksteam erin geslaagd om deze ongrijpbare objecten te detecteren via de gloed die zij vertonen doordat zij door een quasar worden aangelicht.

27 juni 2012: Dankzij een slimme nieuwe techniek zijn astronomen er voor het eerst in geslaagd om de atmosfeer van een exoplaneet die niet voor zijn moederster langs beweegt gedetailleerd te onderzoeken. Met ESO’s Very Large Telescope heeft een internationaal onderzoeksteam de zwakke gloed van de planeet Tau Boötis b rechtstreeks weten te detecteren. Hierdoor hebben de onderzoekers voor het eerst de atmosfeer van de planeet kunnen onderzoeken en exact zijn baan en massa kunnen bepalen, waarmee een vijftien jaar oud vraagstuk is opgelost. Verrassend genoeg heeft het team ook ontdekt dat de atmosfeer van de planeet naar boven toe koeler wordt, terwijl het tegendeel werd verwacht. De resultaten worden op 28 juni gepubliceerd in het tijdschrift Nature.

20 juni 2012: ESO’s Very Large Telescope (VLT) heeft de meest gedetailleerde opname tot nu toe gemaakt van een spectaculair gedeelte van de stellaire kraamkamer NGC 6357. De foto toont tal van hete, jonge sterren, gloeiende gaswolken en vreemde stofformaties die door ultraviolette straling en sterrenwinden zijn gevormd.

11 juni 2012: ESO gaat het grootste optische/infrarood observatorium ter wereld bouwen. De ESO-Raad heeft op een bijeenkomst in Garching vandaag de bouw van de European Extremely Large Telescope (E-ELT) goedgekeurd. De E-ELT zal begin volgend decennium operationeel zijn.