Komunikat prasowy

Mgławica jak skrzydła mewy

6 lutego 2013

Nowe zdjęcie z ESO pokazuje fragment obłoku pyłu i świecącego gazu nazwany Mgławicą Mewa (Seagull). Delikatne czerwone obłoki tworzą fragment „skrzydeł” niebieskiego ptaka. Zdjęcie ukazuje intrygującą mieszankę obłoków ciemnych i świecących na czerwono, rozmieszczonych pomiędzy jasnymi gwiazdami. To najnowsze zdjęcie zostało wykonane instrumentem Wide Field Imager na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium ESO La Silla w Chile.

Mgławica Mewa, leżąca na granicy pomiędzy gwiazdozbiorami Wielkiego Psa i Jednorożca na niebie południowym, jest olbrzymim obłokiem zbudowanym głównie z gaz wodorowego. Jest przykładem obiektu, który astronomowi określają jako obszar HII. Z takich obłoków powstają młode, gorące gwiazdy, a ich intensywne promieniowanie ultrafioletowe powoduje, że otaczający gaz jasno świeci.

Czerwonawy odcień na zdjęciu jest oznaką występowania zjonizowanego wodoru [1]. Mgławica Mewa jest złożonym obiektem o kształcie przypominającym ptaka, składającym się z trzech  dużych obłoków gazu – Sharpless 2-292 (eso1237) tworzy „głowę”, opisywane nowe zdjęcie prezentuje fragment Sharpless 2-296, który odpowiada za wielkie „skrzydła”, a Sharpless 2-297 stanowi mały dodatek do czubka prawego „skrzydła” mewy [2].

Wszystkie te obiekty znajdują się w katalogu mgławic Sharplessa, obejmującego 300 świecących obłoków gazu, opracowanego przez amerykańskiego astronoma Stewarda Sharplessa w latach 50. ubiegłego wieku. Zanim opublikował katalog, Sharpless był studentem w Yerkes Observatory niedaleko Chicago w USA, gdzie wraz z kolegami opublikował pracę obserwacyjną, która pomogła w ustaleniu, że Droga Mleczna jest galaktyką spiralną z olbrzymimi, zakrzywionymi ramionami.

Galaktyki spiralne mogą zawierać tysiące obszarów HII, z których zdecydowana większość jest skoncentrowana wzdłuż ramion spiralnych. Mgławica Mewa znajduje się w jednym z ramion spiralnych Drogi Mlecznej. Ale nie jest to regułą dla wszystkich galaktyk, galaktyki nieregularne zawierają obszary HII, które są porozrzucane po całej galaktyce, a galaktyki eliptyczne różnią się w jeszcze inny sposób – nie posiadają takich obszarów. Obecność obszarów HII wskazuje na aktywne procesy powstawania gwiazd w galaktyce.

Zaprezentowane zdjęcie Sharpless 2-296 zostało wykonane instrumentem Wide Field Imager (WFI), wielką kamerą zamontowaną na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium ESO La Silla w Chile. Pokazuje jedynie mały fragment mgławicy – wielkiego obłoku, w którego wnętrzu gwałtownie tworzą się gorące gwiazdy. Kadr pokazuje Sharpless 2-296 przeświecającym przez kilka szczególniej jasnych, gorących gwiazd – na tym obszarze rozproszonych jest wiele gwiazd, w tym jedna tak jasna, że stanowi „oko” mewy na zdjęciu całego kompleksu.

Obrazy szerokiego pola tego fragmentu nieba pokazują mnóstwo ciekawych obiektów astronomicznych. Jasne, młode gwiazdy w mgławicy są częścią pobliskiego obszaru gwiazdotwórczego CMa R1 w konstelacji Wielkiego Psa, który jest wypełniony jasnymi gwiazdami i gromadami. Niedaleko Mgławicy Mewa znajduje się także Mgławica Hełm Tora, obiekt, który został sfotografowany 5 października 2012 roku za pomocą Bardzo Dużego Teleskopu (VLT), z okazji 50. rocznicy ESO, przy pomocy Brigitte Bailleul, zwyciężczyni konkursu „Wytweetuj swoją drogą do VLT!” (eso1238a).

Uwagi

[1] Astronomowie używają określenia HII dla zjonizowanego wodoru, a HI dla wodoru atomowego. Atom wodoru składa się z elektronu związanego z protonem, ale w zjonizowanym gazie atomy zostają rozdzielone na swobodnie poruszające się elektrony i naładowane dodatnio jony (w tym przypadku pojedyncze protony).

[2] Obiekty te noszą oficjalne oznaczenia Sh 2-292, Sh 2-296, Sh 2-297 w astronomicznej bazie SIMBAD.

Więcej informacji

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 39-metrowy Ogromnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Zdjęcia 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO
• Inne zdjęcia uzyskane za pomocą 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO
• Zdjęcia La Silla

Kontakt

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT & Survey Telescopes Press Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych