Komunikat prasowy

Bogate kolory kosmicznej mewy

26 września 2012

Nowe zdjęcie z Obserwatorium ESO La Silla pokazuje część gwiezdnego żłóbka nazywanego Mgławicą Mewa (Seagull Nebula). Ten obłok gazu, formalnie zwany Sharpless 2-292, wydaje się tworzyć głowę mewy i świeci jasno dzięki energetycznemu promieniowaniu od bardzo gorącej gwiazdy zagnieżdżonej w środku. Szczegółowy widok został wykonany za pomocą instrumentu Wide Field Image na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO.

Mgławice należą do najbardziej imponującym wizualnie obiektów na nocnym niebie. Są międzygwiazdowymi obłokami pyłu, cząsteczek, wodoru, helu i innych zjonizowanych gazów, w których rodzą się nowe gwiazdy. Chociaż występują w różnych kształtach i kolorach, to jednak większość z nich ma wspólną cechę: gdy obserwowane są po raz pierwszy, ich dziwne i sugestywne kształty pobudzają wyobraźnię astronomów, co prowadzi do dziwnych nazw. Burzliwy obszar formowania się gwiazd, który otrzymał nazwę Mgławica Mewa, nie jest tutaj wyjątkiem.

Nowe zdjęcie z instrumentu Wide Field Imager na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium ESO La Silla ukazuje przednią część Mgławicy Mewa [1]. Stanowi ona fragment większej mgławicy, znanej pod oficjalną nazwą IC 2177, która rozciąga swoje skrzydła na pond 100 lat świetlnych i przypomina mewę w locie. Ten obłok gazu i pyłu znajduje się około 3700 lat świetlnych od Ziemi. Cały ptak widoczny jest najlepiej na zdjęciach panoramicznych.

Mgławica Mewa położona jest na granicy pomiędzy konstelacjami Jednorożca i Wielkiego Psa, blisko Syriusza, najjaśniejszej gwiazdy nocnego nieba. Mgławica znajduje się ponad czterysta razy dalej niż słynna gwiazda.

Kompleks gazu i pyłu tworzący głowę mewy świeci jasno na niebie dzięki silnemu promieniowaniu ultrafioletowemu pochodzącemu głównie od jednej młodej, błyszczącej gwiazdy – HD 53367 [2] – którą można dostrzec w centrum fotografii i którą można uznać za oko mewy.

Promieniowanie od młodych gwiazd powoduje, że otaczający je gaz wodorowy świeci intensywną czerwoną barwą i staje się obszarem HII [3]. Światło od gorącej niebiesko-białej gwiazdy jest także rozpraszane na niewielkich cząsteczkach pyłu w mgławicy, tworząc w niektórych częściach zdjęcia kontrastującą niebieską mgłę.

Chociaż mały, jasny obłoczek w kompleksie Mgławicy Mewa został po raz pierwszy zaobserwowany w 1785 roku przez niemiecko-brytyjskiego astronoma Sir Williama Herschela, część pokazana na zdjęciu musiała poczekać na odkrycie fotograficzne około stulecie później.

Przypadkowo mgławica znajduje się na niebie blisko Mgławicy Hełm Thora (NGC 2359), która została zwyciężczynią niedawnego konkursu “Wybierz co ma zaobserwować VLT” (ann12060). Mgławica ta, o dostojnym kształcie i niezwykłej nazwie, została wybrana jako pierwszy w historii obiekt wybrany przez społeczeństwo, do zaobserwowania przez Bardzo Duży Teleskop (VLT). Obserwacje te będą częścią obchodów dnia 50. rocznicy ESO (5 października 2012 roku). Obserwacje będą transmitowane na żywo z VLT w Paranal. Zostańcie z nami!

Uwagi

[1] Na przestrzeni lat obiekt otrzymał wiele innych nazw – znany jest jako Sh 2-292,  RCW 2 oraz Gum 1. Nazwa Sh 2-292 oznacza obiekt o numerze #292 w drugim katalogu Sharplessa obszarów HII, opublikowanym w 1959 roku. Numer RCW odnosi się do katalogu skompilowanego przez Rodgersja, Campbella i Witeoaka, opublikowanego w 1960 roku. Obiekt był także pierwszym we wczesnej liście mgławic południowych opracowanej przez Colina Guma i opublikowanej w 1955 roku.

[2] HD 53367 jest młodą gwiazdą, dwadzieścia razy masywniejszą od naszego Słońca. Została sklasyfikowana jako gwiazda Be, co oznacza gwiazdę typu B z silnymi liniami emisyjnymi wodoru w widmie. Gwiazd ma pięć towarzyszek o masach Słońca na bardzo eliptycznych orbitach.

[3] Obszary HII są tak nazywane, gdyż zawierają zjonizowany wodór (H), w którym elektrony nie są dłużej przywiązane do protonów.  HI jest oznaczeniem używanym dla niezjonizowanego (neutralnego) wodoru. Czerwona poświata od obszarów HII występuje ponieważ protony i elektrony rekombinują i trakcie tego procesu emitują energię na określonej, dobrze zdefiniowanych długościach fali (albo barwach). Jedno z głównych tego rodzaju przejść (zwane przejściem wodoru alfa, albo H-alfa) prowadzi do mocnego czerwonego koloru.

Więcej informacji

W roku 2012 mija 50. rocznica utworzenia Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 40-metrowej klasy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Zdjęcia 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO
• Inne zdjęcia uzyskane za pomocą 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO
• Zdjęcia La Silla

Kontakt

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT & Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych