Komunikat prasowy

Filary zniszczenia

Kolorowa Mgławica Carina rozdmuchana przez pobliskie jasne gwiazdy

2 listopada 2016

Uzyskano nowe, spektakularne obserwacje olbrzymich, podobnych do kolumn, struktur w Mgławicy Carina. Użyto do tego celu instrumentu MUSE, na należącym do ESO teleskopie VLT. Poszczególne kolumny zostały przeanalizowane przez międzynarodowy zespół naukowców i wydają się być filarami zniszczenia – w przeciwieństwie do nazwy Filarów Stworzenia z Mgławicy Orzeł, które mają podobną naturę.

Iglice i kolumny na nowym zdjęciu Mgławicy Carina to olbrzymie obłoki gazu i pyłu wewnątrz obszaru formowania się gwiazd, odległego o około 7500 lat świetlnych. Kolumny w mgławicy były obserwowane przez zespół Anny McLeod, doktorantki w ESO. Badacze użyli instrumentu MUSE na, należącym do ESO, Bardzo Dużym Teleskopie (VLT).

Potężna moc MUSE kryje się w tym, że tworzy tysiące zdjęć mgławicy w tym samym czasie, każdy na innej długości fali świetlnej. Pozwala to astronomom na wykonywanie map własności chemicznych i fizycznych materii w różnych punktach mgławicy.

Porównano zdjęcia podobnych struktur, słynnych Filarów Stworzenia [1] Mgławicy Orzeł i obszarów w NGC 3603. Łącznie obserwowano dziesięć filarów i dostrzeżono wyraźny związek pomiędzy promieniowaniem emitowanych przez pobliskie masywne gwiazdy, a cechami filarów.

Ironicznie, jedną z pierwszych konsekwencji uformowania się masywnej gwiazdy jest rozpoczęcie niszczenia obłoku, z którego się narodziła. Pomysł, że masywne gwiazdy wywierają znaczący efekt na swoje otoczenie nie jest nowy: wiadomo, iż takie gwiazdy wysyłają gigantyczne ilości potężnego, jonizującego promieniowania — emisję o energii wystarczającej do odzierania atomów z ich elektronów. Jednak bardzo trudno uzyskać obserwacyjny dowód oddziaływania pomiędzy taką gwiazda, a jej otoczeniem.

Naukowcy przeanalizowali efekt tego energetycznego promieniowania wywierany na filary: proces znany jako fotoparowanie, gdy gaz jest jonizowany, a następnie się rozprasza. Obserwując wyniki fotoparowania — w tym utratę masy z filarów — byli w stanie wydedukować sprawców. Jest wyraźna korelacja pomiędzy ilością promieniowania jonizującego emitowanego przez pobliskie gwiazdy, a zanikaniem filarów.

Może to wyglądać na kosmiczne nieszczęście, gdy masywna gwiazda niszczy swoich własnych twórców. Jednak złożoność mechanizmów zwrotnych pomiędzy gwiazdami, a filarami, jest słabo poznana. Filary mogą wydawać się gęste, ale obłoki gazu i pyłu, które są elementem mgławic, tak naprawdę są bardzo rzadkie. Możliwe, że promieniowanie i wiatry gwiazdowe od masywnych gwiazd w rzeczywistości pomagają utworzyć zgęszczenia w filarach, dzięki czemu formują się kolejne gwiazdy.

Te zapierające dech w piersiach struktury niebieskie mają nam jeszcze dużo do powiedzenia, a MUSE jest idealnym instrumentem, aby je badać.

Uwagi

[1] Filary Stworzenia to ikoniczne zdjęcie wykonane przy pomocy Kosmicznego Teleskopu Hubble’a. Jest to najsłynniejsza z tego typu struktur. Znana także jako słoniowe trąby. Mogą mieć kilka lat świetlnych długości.

Więcej informacji

Wyniki badań zaprezentowano w artykule pt. „Connecting the dots: a correlation between ionising radiation and cloud mass-loss rate traced by optical integral field spectroscopy”, A. F. McLeod et al., opublikowanym w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.

Skład zespołu badawczego: A. F. McLeod (ESO, Garching, Niemcy), M. Gritschneder (Universitäts-Sternwarte, Ludwig-Maximilians-Universität, Monachium, Niemcy), J. E. Dale (Universitäts-Sternwarte, Ludwig-Maximilians-Universität, Monachium, Niemcy), A. Ginsburg (ESO, Garching, Niemcy), P. D.Klaassen (UK Astronomy Technology Centre, Royal Observatory Edinburgh, UK), J. C. Mottram (Max Planck Institute for Astronomy, Heidelberg, Niemcy), T. Preibisch (Universitäts-Sternwarte, Ludwig-Maximilians-Universität, Monachium, Niemcy), S. Ramsay (ESO, Garching, Niemcy), M. Reiter (University of Michigan Department of Astronomy, Ann Arbor, Michigan, USA) oraz L. Testi (ESO, Garching, Germany).

ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Wspiera je 16 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Polska, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada teleskop VLT (Very Large Telescope - Bardzo Duży Teleskop), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest głównym partnerem ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. Z kolei na Cerro Armazones, niedaleko Paranal, ESO buduje 39-metrowy teleskop E-ELT (European Extremely Large Telescope - Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

Kontakt

Anna Faye McLeod
ESO
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6321
E-mail: amcleod@eso.org

Mathias Jäger
Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 176 62397500
E-mail: mjaeger@partner.eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych

Jest to tłumaczenie Komunikatu prasowego ESO eso1639

O komunikacie

Komunikat nr:eso1639pl
Nazwa:Carina Nebula
Typ:Milky Way : Nebula
Facility:Very Large Telescope
Instrumenty:MUSE
Science data:2016MNRAS.462.3537M

Zdjęcia

Region R44 in the Carina Nebula
Region R44 in the Carina Nebula
Po angielsku
Pillars of destruction
Pillars of destruction
Po angielsku
Region R18 in the Carina Nebula
Region R18 in the Carina Nebula
Po angielsku
Region R37 in the Carina Nebula
Region R37 in the Carina Nebula
Po angielsku
Region R45 in the Carina Nebula
Region R45 in the Carina Nebula
Po angielsku
Star cluster Trumpler 14
Star cluster Trumpler 14
Po angielsku
Bok Globule in the Carina Nebula
Bok Globule in the Carina Nebula
Po angielsku
Mystic Mountain
Mystic Mountain
Po angielsku

Filmy

3D Animation of the Carina Nebula
3D Animation of the Carina Nebula
Po angielsku
Zooming in on the Carina Nebula
Zooming in on the Carina Nebula
Po angielsku