Komunikat prasowy

Gwiazdy starożytne i współczesne?

31 października 2012

Kolorowe zdjęcie gromady kulistej NGC 6362 zostało wykonane za pomocą instrumentu Wide Field Imager, zamontowanego na 2,2-metrowym teleskopie MPG/ESO w Obserwatorium ESO La Silla w Chile. Fotografia ta, razem z nowym zdjęciem centralnego obszaru gromady wykonanym przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a (należący do NASA/ESA), to najlepsze portrety tej mało znanej gromady. Gromady kuliste są głównie złożone z dziesiątek tysięcy bardzo starych gwiazd, ale zawierają także trochę gwiazd, które wyglądają podejrzanie młodo.

Gromady kuliste należą do najstarszych obiektów we Wszechświecie, NGC 6362 nie jest w stanie ukryć na zdjęciu swojego wieku. Wiele żółtawych gwiazd w gromadzie przebyło już większość swojego życia i stało się czerwonymi olbrzymami. Ale gromady kuliste nie są statycznymi reliktami z przeszłości – w tych gęstych gwiezdnych metropoliach ciągle zachodzą dziwne aktywności gwiazdowe.

Na przykład NGC 6362 jest domem wielu błękitnych maruderów – starych gwiazd, którym udało się powrócić do młodszego wieku. Wszystkie gwiazdy gromady kulistej uformowały się w bardzo krótkim okresie czasu, zwykle około 10 miliardów lat temu w przypadku większości gromad. Ale błękitni maruderzy są bardziej niebiescy i jaśniejszy – a więc bardziej masywni – niż powinni być po dziesięciu miliardach lat ewolucji gwiazdowej. Niebieskie gwiazdy są gorące i szybko konsumują swoje paliwo, zatem jeśli te gwiazdy powstały około dziesięć miliardów lat temu, powinny wypalić się już dawno. W jaki sposób przetrwały?

Astronomowie pragną zrozumieć sekret młodego wyglądu błękitnych maruderów. Obecnie istnieją dwie główne teorie: kolizje i łączenie się gwiazd oraz transfer materii pomiędzy dwoma gwiazdami w układzie podwójnym. Podstawowa idea obu tych opcji polega na tym, że gwiazdy nie narodziły się jako duże, jakimi je obecnie obserwujemy, ale w którymś momencie swojego życia otrzymały zastrzyk dodatkowej materii, który dał im drugą młodość.

Mimo że mniej znana niż inne większe gromady kuliste, NGC 6362 ma wiele cech interesujących astronomów i w ciągu lat została dobrze zbadana. Została wybrana jako jedno ze 160 pól gwiazdowych do przeglądu PreFLAMES – wstępnego przeglądu wykonanego pomiędzy 1999, a 2002 rokiem za pomocą 2,2-metrowego teleskopu w La Silla, aby znaleźć odpowiednie gwiazdy do dalszych obserwacji za pomocą teleskopu VLT i spektroskopowego instrumentu FLAMES. Zaprezentowane zdjęcie utworzono na podstawie danych zebranych jako część tego przeglądu.

Nowe zdjęcie prezentuje całą gromadę na bogatym tle dywanu gwiazd w Drodze Mlecznej. Centralne części NGC 6362 zostały także szczegółowo zbadane za pomocą Kosmicznego Teleskopu Hubble, należącego do NASA/ESA. Widok z Hubble’a pokazuje znaczenie mniejszy obszar nieba, ale zdecydowanie bardziej szczegółowo. Obie fotografie – jedna szerokokątną, a druga w przybliżeniu – idealnie się uzupełniają.

Ta jasna kula gwiazd znajduje się w południowej konstelacji Ołtarza. Można ją łatwo dostrzec za pomocą małego teleskopu. Po raz pierwszy zauważył ją w 1826 roku szkocki astronom James Dunlop, używając 22-centymetrowego teleskopu w Australii.

Więcej informacji

W roku 2012 mija 50. rocznica utworzenia Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). ESO jest wiodącą międzyrządową organizacją astronomiczną w Europie i najbardziej produktywnym obserwatorium astronomicznym na świecie. Jest wspierane przez 15 krajów: Austria, Belgia, Brazylia, Czechy, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Niemcy, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Wielka Brytania oraz Włochy. ESO prowadzi ambitne programy dotyczące projektowania, konstrukcji i użytkowania silnych naziemnych instrumentów obserwacyjnych, pozwalając astronomom na dokonywanie znaczących odkryć naukowych. ESO odgrywa wiodącą rolę w promowaniu i organizowaniu współpracy w badaniach astronomicznych. ESO zarządza trzema unikalnymi, światowej klasy obserwatoriami w Chile: La Silla, Paranal i Chajnantor. W Paranal ESO posiada Bardzo Duży Teleskop (Very Large Telescope), najbardziej zaawansowane na świecie astronomiczne obserwatorium w świetle widzialnym oraz dwa teleskopy do przeglądów. VISTA pracuje w podczerwieni i jest największym na świecie instrumentem do przeglądów nieba, natomiast VLT Survey Telescope to największy teleskop dedykowany przeglądom nieba wyłącznie w zakresie widzialnym. ESO jest europejskim partnerem dla rewolucyjnego teleskopu ALMA, największego istniejącego projektu astronomicznego. ESO planuje obecnie 40-metrowej klasy Ekstremalnie Wielki Teleskop Europejski (European Extremely Large optical/near-infrared Telescope - E-ELT), który stanie się “największym okiem świata na niebo”.

Linki

• Zdjęcia 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO
• Inne fotografie uzyskane za pomocą 2,2-metrowego teleskopu MPG/ESO
• Zdjęcia La Silla

Kontakt

Richard Hook
ESO, La Silla, Paranal, E-ELT and Survey Telescopes Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel.: +49 89 3200 6655
Tel. kom.: +49 151 1537 3591
E-mail: rhook@eso.org

Krzysztof Czart (Kontakt dla mediów Polska)
Sieć Popularyzacji Nauki ESO oraz Urania - Postępy Astronomii
Toruń, Polska
Tel.: +48 513 733 282
E-mail: eson-poland@eso.org

Śledź ESO w mediach społecznościowych